Τα επιχειρήματα και αντεπιχειρήματα αρκετών υποστηρικτών και επικριτών της Συμφωνίας Ελλάδας - Αιγύπτου για την ΑΟΖ, έχουν μια κοινή βάση: ότι η Συμφωνία είναι ή θα έπρεπε να είναι αντι-τουρκική. Οι μεν λένε ότι, έπρεπε να συναφθεί - έστω και με «υποχωρήσεις» - ώστε να αντιμετωπιστεί το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, ενώ οι δε τονίζουν ότι με τις «υποχωρήσεις» δίνονται επιχειρήματα στην Τουρκία.

Το μείζον θέμα είναι να γίνει συμφωνία για την περιοχή και με την Τουρκία. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να παρακαμφθεί

1. Ο προσδιορισμός υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ προϋποθέτει συμφωνία μεταξύ των χωρών, των οποίων οι διεκδικήσεις σε θαλάσσιες ζώνες επικαλύπτονται σε κάποια περιοχή διεθνών υδάτων. Δεν νοείται μονομερής προσδιορισμός υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Όπου δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ των χωρών ή σχετική απόφαση διεθνούς δικαστικού ή δικαιοδοτικού οργάνου, δεν υπάρχει ΑΟΖ. Παραμένουν διεθνή ύδατα, με το καθεστώς που έχουν μέχρι εκείνη την στιγμή.

Η διαφαινόμενη έναρξη διαλόγου με την Τουρκία, ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας, το οποίο πρέπει να μείνει ανοιχτό. Οι γνωστές αντιρρήσεις, που προέρχονται από την "Σχολή της ακινησίας" στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, είναι αναγκαίο να παρακαμφθούν. Είδαμε πού μπορεί να μας οδηγήσουν. Μια θερμή σύγκρουση θα είναι πάντα πιθανή, όσο τα προβλήματα μένουν ανοιχτά.

Όπως η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία έχουν τις δικές τους θέσεις, έχει και η άλλη πλευρά τις απόψεις της, τις οποίες δεν μπορεί να αγνοούμε.

Η Τουρκία θεωρεί ότι η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία κάνουν «μονομερείς» κινήσεις. Ότι μέσω των συνεργασιών με Αίγυπτο και Ισραήλ, προσπαθούν να την αποκλείσουν από την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Τις τελευταίες εβδομάδες, με την αρνητική επικαιρότητα γύρω από τον χώρο μας, βρισκόμαστε σε άμυνα. Σε πολιτική δυσκολία. Όπως και να αναγνώσει κανείς τις πρόσφατες εξελίξεις, δύσκολα θα διαφωνήσει τουλάχιστον με το συμπέρασμα αυτό.
Σε αυτό το κλίμα, μια μορφή αντιπολίτευσης ισοπεδωτικής, «θυμωμένης», «βιαστικής», του τύπου «έφοδος για μια γρήγορη επιστροφή στην εξουσία», δεν βοηθάει. Χρειάζεται σοβαρότητα, σχεδιασμός, τεκμηρίωση και πολύ καλή προετοιμασία. Διαπιστώνω ότι αυτά τα στοιχεία, δεν τα έχουμε πάντα.

Πριν ένα χρόνο σχεδόν, η λαϊκή βούληση εδραίωσε έναν νέο διπολισμό στην πολιτική σκηνή. Έδωσε ισχυρή εντολή διακυβέρνησης στην ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ενώ, με εντυπωσιακή στήριξη – ο ένας στους τρεις ψηφοφόρους – ανέθεσαν τον βασικό ρόλο ελέγχου της κυβέρνησης ως αξιωματική αντιπολίτευση, στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ, προσδοκώντας να υπάρξει αντίβαρο από την αριστερή πλευρά του Κέντρου.

«Αν δεν επιλυθούν οι ελληνοτουρκικές διαφορές και το Κυπριακό, κάθε νέο παρεμπίπτον ζήτημα, όπως τώρα αυτό των ΑΟΖ, θα μας φέρνει ένα βήμα πριν το χείλος του γκρεμού»

«Δεν μπορεί να “εμποδίσει” εντελώς την έξοδο της Τουρκίας στα διεθνή ύδατα όσον αφορά την ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα της. Είναι πολύ αμφίβολο -το λέω επιεικώς- ότι μια μελλοντική ελληνική ΑΟΖ θα συναντιέται με την κυπριακή ΑΟΖ»

Οι διαφορές στο Αιγαίο αποτελούν ασφαλώς τον «σκληρό πυρήνα» των ελληνοτουρκικών διαφορών. Η κάθε πλευρά ισχυρίζεται ότι έχει το απόλυτο δίκαιο, καθώς και ότι η άλλη πλευρά είναι πάντα προκλητική και βρίσκεται εν αδίκω. 

Οι δύο χώρες πρέπει να ξεφύγουν από τη λογική του «μηδενικού αθροίσματος», σύμφωνα με την οποία ό,τι κερδίζει ο ένας το χάνει ο άλλος. Είναι σημαντικό να εδραιωθεί η πεποίθηση ότι είναι δυνατόν να εξευρεθούν λύσεις που μπορεί να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα και των δύο χωρών. Στις σύγχρονες συνθήκες, η αντίληψη ότι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα και το αίσθημα ασφάλειας του γείτονα, είναι κεντρική.

Τα προβλήματα στο Αιγαίο αποτελούν ασφαλώς τον «σκληρό πυρήνα» των ελληνοτουρκικών διαφορών. Η κάθε πλευρά ισχυρίζεται ότι έχει το απόλυτο δίκαιο και ότι η άλλη είναι προκλητική και βρίσκεται εν αδίκω. Είναι αναγκαίο οι δύο χώρες να ξεφύγουν από τη λογική του «μηδενικού αθροίσματος», σύμφωνα με την οποία ό,τι κερδίζει ο ένας το χάνει ο άλλος.

Η πρόσφατη γαλλο-γερμανική πρόταση για ίδρυση Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης ύψους 500 δισεκατομμυρίων ευρώ, αποτελεί σημαντικό θετικό βήμα, όχι μόνο για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών από την πανδημία, αλλά και για την ευρωπαϊκή προοπτική γενικότερα. Η συμφωνία του προέδρου της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, με την καγκελάριο της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, αποτελεί μια θαρραλέα πρωτοβουλία και τοποθετεί την Ευρωπαϊκή Ένωση ως έναν εκ των πρωταγωνιστών της εποχής μετά την πανδημία, δίπλα στις ΗΠΑ, Κίνα, και άλλες ισχυρές δυνάμεις του πλανήτη.

,,,Είναι εξαιρετικά ανησυχητικό το γεγονός, ότι πολλοί συνηθίζουν στην ιδέα της «λύσης» δύο κρατών, της νομιμοποίησης της διχοτόμησης δηλαδή. Παλιά οι σκληροπυρηνικοί στην Άγκυρα, και ο Ρ. Ντενκτάς στην τουρκοκυπριακή πλευρά, έλεγαν ότι «το Κυπριακό λύθηκε το 1974». Τώρα βλέπουμε και αρκετούς στην ελληνοκυπριακή πλευρά, να το ασπάζονται επί της ουσίας. Με «περικοκλάδες» ή χωρίς. Κι αυτό, μόνο και μόνο, για να μην διαχειριστούν ένα κοινό κράτος μαζί με την άλλη Κοινότητα, ως δύο πολιτικά ισότιμοι εταίροι σε μια Διζωνική-Δικοινοτική Ομοσπονδία στην Κύπρο.

Οι διαφορές στο Αιγαίο αποτελούν ασφαλώς τον «σκληρό πυρήνα» των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η κάθε πλευρά ισχυρίζεται ότι έχει το απόλυτο δίκαιο, καθώς και ότι η άλλη πλευρά είναι πάντα προκλητική και βρίσκεται εν αδίκω.

Οι δύο χώρες πρέπει να ξεφύγουν από τη λογική του «μηδενικού αθροίσματος», σύμφωνα με την οποία ό,τι κερδίζει ο ένας το χάνει ο άλλος. Είναι σημαντικό να εδραιωθεί η πεποίθηση ότι είναι δυνατόν να εξευρεθούν λύσεις που μπορεί να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα και των δύο χωρών. Στις σύγχρονες συνθήκες, η αντίληψη ότι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα και το αίσθημα ασφάλειας του γείτονα είναι κεντρική.