Την πρώτη φορά που μια δημοσκόπηση έθεσε το ερώτημα «πόση εμπιστοσύνη έχετε στα μέσα ενημέρωσης;», τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Το 70% δήλωνε πως έχει εμπιστοσύνη στην πληρότητα, την ακρίβεια και την αμεροληψία με την οποία τα ΜΜΕ μεταδίδουν τις ειδήσεις. Ένα 25% είχε επιφυλάξεις. Και μόνον ένα 5% απαντούσε «καμία εμπιστοσύνη». Ήταν 1973. Η δημοσκόπηση είχε γίνει στις ΗΠΑ, από την εταιρία Gallup. Η οποία επαναλαμβάνει, πενήντα χρόνια τώρα, την ίδια ερώτηση κάθε χρόνο σχεδόν. Στην τελευταία μέτρηση, όμως, η εικόνα έχει μεταβληθεί δραματικά. Η εμπιστοσύνη στα ΜΜΕ βρίσκεται στο ιστορικά χαμηλότερο επίπεδό της και περιορίζεται στο 32% (από 70%!), με ένα 29% να απαντά «όχι πολύ» και ένα εκκωφαντικό 39% να απαντά «καθόλου».

Το βράδυ των εκλογών του 1981- αφηγείται ο Μίμης Ανδρουλάκης στο «Κάτω από τις στάχτες»- ο Χαρίλαος Φλωράκης τηλεφώνησε στον Ανδρέα Παπανδρέου για να τον συγχαρεί για τον εκλογικό του θρίαμβο και να προσφέρει «ανιδιοτελή υποστήριξη» σε όποια θετικά μέτρα θα έπαιρνε η κυβέρνησή του. Έκπληκτος, τον άκουσε να λέει «θέλω ενεργό συμμετοχή, όχι απλή στήριξη». Και να του δίνει ραντεβού την επομένη, «να συζητήσουμε την σύνθεση και το πρόγραμμα της κυβέρνησης».

«Ευρώπη θα γίνουμε»! Στα ελληνικά ακούγεται θετικό, κάτι σαν συνώνυμο προόδου και εκσυγχρονισμού. Στα αυτιά μιας μεγάλης μερίδας Αμερικανών, όμως, οπαδών της αίρεσης των Τραμπικών Ρεπουμπλικάνων, η φράση ακούγεται ως φοβερή απειλή. Συνώνυμο μιας έκπτωσης. Ως απειλή την χρησιμοποίησε και μια διάσημη εκπρόσωπος της αίρεσης, η Κρίστι Νόεμ, κυβερνήτης της χιονοσκεπούς πολιτείας της Νότιας Ντακότα. Υπήρξε σημαιοφόρος του κινήματος κατά του εμβολιασμού και της χρήσης μάσκας στον καιρό της πανδημίας του Covid, σημαιοφόρος της απαγόρευσης των αμβλώσεων επίσης.

Είναι μια ιστορία που διαρκεί πάνω από εκατό χρόνια, αν τοποθετήσουμε την αρχή της, κάπως αυθαίρετα, στο 1917. Έχουν χυθεί γι’ αυτήν ποταμοί αίματος κι έχουν ξοδευτεί τόνοι μελάνι. Είναι μια διαμάχη που έχει απασχολήσει τον κόσμο περισσότερο από κάθε άλλη, για την οποία χιλιάδες άνθρωποι είναι ακόμη έτοιμοι να δώσουν την ζωή τους (και ακόμη πιο πρόθυμοι, όπως αποδείχθηκε, να αφαιρέσουν ζωές άλλων) και για την οποία έχουν γραφτεί βιβλιοθήκες ολόκληρες. Είναι μια ιστορία που έχουμε ακούσει τόσες φορές ώστε νομίζουμε πως την ξέρουμε. Κι όμως πάντα μας ξαφνιάζει. Όλο νομίζουμε πως τελείωσε κι όλο ξεκινά πάλι από την αρχή, ένας εφιάλτης δίχως τέλος.

Όταν το 2007 ιδρύθηκε στην Ιταλία το Δημοκρατικό Κόμμα (το οποίο διαδέχθηκε το Αριστερό Δημοκρατικό Κόμμα, που είχε διαδεχθεί το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα) επιλέχθηκε, ως μέθοδος νομιμοποίησης και μαζικοποίησης του νέου σχήματος, η εκλογή του πρώτου του ηγέτη με μια ανοιχτή ψηφοφορία. Δικαίωμα συμμετοχής είχε κάθε πολίτης, αρκεί να πλήρωνε ένα πολύ μικρό τίμημα. Και το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό: 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι πλημμύρισαν τα εκλογικά τμήματα εκλέγοντας τον Βάλτερ Βελτρόνι με μια εντυπωσιακή πλειοψηφία, 75%. Θρίαμβος!

Όταν ο Χένρι Μίλερ έφθασε στον Πειραιά, τον Ιούλιο του 1939, έκανε ζέστη. Αφόρητη ζέστη. Η θερμοκρασία ήταν 48 βαθμούς κελσίου στον ήλιο, γράφει στον «Κολοσσό», όταν πήρε ταξί από το λιμάνι για να ανέβει στην Ακρόπολη. Μπορεί να υπερβάλει κάπως, όπως το συνήθιζε. Μα προφανώς έκανε πολύ ζέστη εκείνη τη μέρα στην Αθήνα. Μια ζέστη που δεν εμπόδισε, πάντως, ούτε εκείνον, ούτε μια ολόκληρη γενιά συγγραφέων, μετά από αυτόν, να λατρέψουν το ελληνικό καλοκαίρι, αυτόν τον «κόσμο από φως». Και να το υμνήσουν ως τον αληθινό επί γης Παράδεισο.

Στην ετήσια έκθεσή του για τους κινδύνους που απειλούν τον κόσμο, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ είχε περιλάβει, το 2021, στους δέκα σημαντικότερους κινδύνους για την επόμενη διετία, την «απογοήτευση των νέων»- εκείνων, κυρίως, που βρίσκονται στην ηλικιακή ζώνη 18-24. Βίωναν την δεύτερη μεγάλη κρίση της ζωής τους, μετά την Μεγάλη Ύφεση.

Συνέβη κάποτε στην Αρκαδία. Ένα Σάββατο βράδυ, παραμονή εκλογών, τα χωριά γέμισαν με αγγελτήρια θανάτου ενός υποψήφιου βουλευτή. Τα είχε τυπώσει και διανείμει ένας εσωκομματικός αντίπαλος, ώστε οι ψηφοφόροι να πάνε την επομένη στο εκλογικό τμήμα σίγουροι πως ο εκλιπών δεν έχει πια, εκεί που βρίσκεται, ανάγκη τον σταυρό προτίμησής τους. Εννοείται, πως ο μακαρίτης έχαιρε άκρας υγείας- τουλάχιστον μέχρι να καταμετρηθούν οι σταυροί.

Μέσα στην πολιτική θύελλα των ημερών, ίσα που ακούστηκε, θαμπός, ο ήχος μιας προειδοποιητικής βολής, ενός κώδωνος κινδύνου. Ήταν ένα άρθρο των Financial Times, που δημοσιεύθηκε την περασμένη Τρίτη, την ημέρα που ο Αλέξης Τσίπρας έφευγε από την ΑΔΑΕ με εκείνον τον λευκό φάκελλο, που εξελίχθηκε σε κάτι σαν το κουτί της Πανδώρας. Το άρθρο των F.T. αναγνώριζε πως η ελληνική οικονομία έχει κάνει «πελώρια πρόοδο», πως επιτυγχάνει ρυθμούς ανάπτυξης από τους ταχύτερους στην ευρωζώνη και πως «από καθαρά μακροοικονομική άποψη, η Ελλάδα έχει δικαίωμα να ελπίζει ότι θα αποκτήσει, μέσα στη χρονιά, την επενδυτική βαθμίδα». Αλλά, στην συνέχεια, προειδοποιούσε πως «η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας θα απαιτήσει κάτι περισσότερο από πρωτογενή πελονάσματα». Θα απαιτήσει, επίσης, «να δείξει η Ελλάδα ότι διαθέτει ισχυρούς θεσμούς και ανεξάρτητη δικαιοσύνη».

Η όλη ιστορία έχει έντονο το άρωμα του γελοίου. Ένας εβδομηκονταετής Γερμανός πρίγκιπας που ονειρεύεται από Ερρίκος ΙΓ΄ να γίνει Ερρίκος Η’ και να αναβιώσει, υπό το στέμμα του και από τον πύργο του στην Θουριγγία, το παλιό Ράιχ, θυμίζει περισσότερο τον κινηματογραφικό Μπρανκαλεόνε παρά μια σοβαρή απειλή. Κι η παρέα του;

Έχουμε υποστεί τόσο καταιγιστικό βομβαρδισμό κακών ειδήσεων και δυσοίωνων προφητειών για την υγεία της δημοκρατίας στον κόσμο, ώστε κρατιόμαστε από την παραμικρή υποψία καλής είδησης, σαν ναυαγοί από ένα ξύλο στον ωκεανό. Έστω και φτενό. Οι αμερικανικές εκλογές της περασμένης Τρίτης ήταν ένα τέτοιο σωσίβιο: Η Αμερική επιβεβαίωσε τον διχασμό της, αλλά το κόκκινο κύμα δεν σάρωσε. Η καμπάνια Τραμπ, που επιδίωξε να κάνει τον θρίαμβο των ακραίων MAGA υποψηφίων (που είχε καταφέρει να επιβάλει στο κόμμα του) πλατφόρμα εκτόξευσης της δικής του ρεβανσιστικής υποψηφιότητας, απέτυχε. Η Αμερική- και μαζί της ένα μεγάλο μέρος του κόσμου- ανάπνευσε με ανακούφιση.

Ο Τζον Μπέρκοου, επί μία δεκαετία Speaker, πρόεδρος της Βουλής των Κοινοτήτων, έχει μείνει αξέχαστος για τις πολύχρωμες γραβάτες και την χρωματιστή φωνή βαρύτονου, με την οποία προσπαθούσε να επιβάλει την τάξη στις πολύωρες και θορυβώδεις συνεδριάσεις των ημερών της κρίσης του Brexit. Θα άξιζε να τον θυμόμαστε και για μια αξιομνημόνευτη δήλωση με την οποία αποχαιρέτισε την Βουλή, όταν αποσύρθηκε από την πολιτική. Το Κοινοβούλιο, είχε πει, «είναι ένα υπέροχο μέρος, γεμάτο ανθρώπους που, στην συντριπτική πλειοψηφία τους, έχουν ως κίνητρο το κατά την αντίληψή τους εθνικό συμφέρον. Υποτιμώντας αυτό το Κοινοβούλιο βλάπτουμε τον εαυτό μας».