Ένα θέμα, δύο κόσμοι. Στα δύο άκρα της Ευρώπης, στο βορά, στην παγωμένη Ισλανδία και στο νότο, στην εύκρατη Ελλάδα, καταγράφονται σαφώς δύο διαφορετικοί τρόποι σχεδιασμού και λειτουργίας των θεσμών, δύο διαφορετικές νοοτροπίες για ένα πολύ σοβαρό ζήτημα: τις ευθύνες του πολιτικού προσωπικού για λάθη ή παραλήψεις που ζημιώνουν την κοινωνία και τους πολίτες. Οι διαπιστώσεις και οι σκέψεις που γεννούν, δεν τιμούν καθόλου τη χώρα μας και το πολιτικό της σύστημα.

Οι πολιτικές δυνάμεις, ενόψει και των εκλογών, δεν μπορεί παρά να τοποθετούνται απέναντι στους όρους της δανειακής σύμβασης, του νέου Μνημονίου, αφού αυτοί καθορίζουν ένα ορισμένο πλαίσιο άσκησης πολιτικής για τα επόμενα χρόνια.

Το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ δηλώνουν ότι οι όροι της σύμβασης θα τηρηθούν κατά γράμμα. Στο ίδιο πνεύμα κινείται και η ΔΗ.ΣΥ. Δηλαδή, θα συνεχίσουν την ίδια πολιτική των οριζόντιων περικοπών και της άδικης κατανομής των βαρών, που προβλέπεται να ενταθεί και με νέα μέτρα από τον προσεχή Ιούνιο. Είναι ο δρόμος της συντηρητικής προσαρμογής των δυνάμεων του λεγόμενου μνημονιακού τόξου.

Τυποποιώντας και σχηματοποιώντας κάπως τα πράγματα, μπορούν να καταγραφούν τρεις οπτικές σχετικά με τα αίτια και την αντιμετώπιση της κρίσης στη χώρα μας.
Η πρώτη τείνει να την αποδίδει σχεδόν αποκλειστικά στο διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον, στη δομική κρίση του καπιταλισμού και στις κυρίαρχες συντηρητικές και νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Αυτές βυθίζουν την Ευρώπη στην ύφεση και τους λαούς στην εξαθλίωση, περιστέλλοντας ταυτόχρονα τη δημοκρατία και τα εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Συνεπώς, κάθε απόπειρα εγχώριας μεταρρύθμισης, κάθε εκσυγχρονισμός και προσαρμογή στον σημερινό μεταβαλλόμενο κόσμο στερείται νοήματος.

Στην κυριακάτικη Αυγή (15/1/12), ο Κώστας Πουλάκης σε μια συγκριτική μελέτη μιας σειράς δημοσκοπήσεων, μεταξύ πολλών άλλων, αναφέρεται και στις μετακινήσεις ψηφοφόρων από το ΠΑΣΟΚ προς τα κόμματα της αριστεράς, γράφοντας: «Από τον πίνακα των συσπειρώσεων - μετακινήσεων παρατηρούμε ότι 8% μετακινείται προς τη ΔΗΜ.ΑΡ. του Φ. Κουβέλη, το 6% προς τον ΣΥΡΙΖΑ και το 5,0% προς το Κ.Κ.Ε. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το προφίλ των μετακινούμενων ψηφοφόρων.

Ένας λαός, έλεγε ο εκ των θεμελιωτών του γαλλικού διαφωτισμού Ζαν Ζακ Ρουσώ, είναι ό,τι τον κάνει να είναι η φύση της διακυβέρνησής του. Η ελληνική μεταπολιτευτική ιστορία έρχεται και επιβεβαιώνει την ακρίβεια των λόγων του μεγάλου διανοητή. Διαφθορά, διαπλοκή, πελατειακός συντεχνιασμός, εύκολο κέρδος, αντιαναπτυξιακή λογική, καλλιεργήθηκαν συστηματικά σε όλη αυτή την περίοδο, με την ευθύνη να επιμερίζεται πρωτίστως στα δύο κόμματα που διαχειρίστηκαν εναλλάξ την εξουσία, το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ, χωρίς να είναι άμοιροι ευθύνης και οι ελάσσονες πολιτικοί σχηματισμοί, ακόμα και αυτοί των κομμάτων της αριστεράς.

Μια νέα Magna Carta για την Ευρώπη με προτεραιότητα στη δημοκρατία και όχι στις αγορές. Μόνο έτσι μπορεί να επανακτήσει την αίγλη του το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο και την πίστη τους στο ευρωπαϊκό όραμα οι πολίτες. Το δίλλημα επανεθνικοποίηση, με ό,τι κινδύνους αυτό συνεπάγεται, ή δημοκρατική ενοποίηση είναι πλέον στην ευρωπαϊκή ημερήσια διάταξη. Μάλιστα στη χώρα μας, όσοι ανήκουμε στον προοδευτικό μεταρρυθμιστικό χώρο και έχουμε ως σημαία μας τον ευρωπαϊσμό, οφείλουμε να προσέχουμε διπλά, καθώς η κριτική στις κυρίαρχες ευρωπαϊκές συντηρητικές δυνάμεις εύκολα μπορεί να διολισθήσει, θελημένα ή αθέλητα, στον ευρωσκεπτικισμό ενισχύοντας τις καταστροφικές τάσεις επανεθνικοποίησης.

Η έλλειψη στρατηγικού βάθους της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής

Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής είναι ότι σχεδόν ποτέ δεν κατάφερε να αποκτήσει στρατηγικό εύρος και βάθος. Εξίσου σημαντικό είναι και το ότι σχεδόν πάντα είχε και έχει παθητικό χαρακτήρα, προσπαθεί δηλαδή να αντιμετωπίσει προβλήματα και ζητήματα (Κυπριακό, Σκόπια, κλπ) και όχι να επιτύχει σχεδιασμένα μεσομακροπρόθεσμους στόχους.

Η επιμονή, για παράδειγμα, του Κων/νου Καραμανλή για την ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ και τα ανοίγματα του Ανδρέα Παπανδρέου προς τις χώρες του Κινήματος των Αδεσμεύτων, αποτελούσαν περισσότερο προσωπικές επιλογές και κινήσεις των συγκεκριμένων ηγετών και λιγότερο μια επεξεργασμένη και προγραμματισμένη εξωτερική πολιτική.

Η οικονομική πολιτική που ασπάζεται, προωθεί και ασκεί η Άγγελα Μέρκελ τόσο εντός Γερμανίας όσο και για το σύνολο της Ευρώπης, αποδίδεται, εκτός άλλων, και στην προτεσταντική της ηθική. Κόρη προτεστάντη πάστορα από το Αμβούργο, μεγαλωμένη στο Τεμπλίν της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, με σπουδές στην κβαντική φυσική στη Λειψία, η κα Μέρκελ φαίνεται πως έχει εσωτερικεύσει τις προτεσταντικές αρχές της λιτής ζωής, της αφοσίωσης στο καθήκον, της αποταμίευσης, του αυτοελέγχου και της αυτοπειθαρχίας, εντός ενός ορθολογικά οργανωμένου κοινωνικού και εργασιακού πλαισίου.

Η κοινή οικονομική αλλά γιατί όχι και πολιτική διακυβέρνηση της Ευρώπης βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη ως αντίδοτο και ελπίδα απέναντι στην πολύπλευρη διεθνή και ευρωπαϊκή κρίση, με πιο πρόσφατες τις δηλώσεις του γερμανού υπουργού οικονομικών Βόλφαγκ Σόιμπλε περί προέδρου της Ε.Ε άμεσα εκλεγόμενου από τους πολίτες της Ευρώπης (Die Zeit, 3/10/11). Πρόκειται για κοινό εννοιολογικό τόπο όλων των πολιτικών δυνάμεων στην Ευρώπη, συντηρητικών και προοδευτικών, εξαιρουμένων των φορέων του εθνικισμού και του λαϊκισμού,

Αρκετοί θα θυμούνται τον στρατηγό Μομπούτου ο οποίος, το 1961, συνέλαβε και οδήγησε σε εκτέλεση τον Πατρίς Λουμούμπα, αγωνιστή της ανεξαρτησίας του βελγικού Κονγκό, αργότερα Ζαΐρ και σήμερα Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1965, ο Μομπούτου ανήλθε στο θρόνο του Ζαΐρ ως επικεφαλής του έθνους, φυσικά με τη βοήθεια της CIA που επιχειρούσε τότε να αποτρέψει την επέκταση της επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης στην Αφρική. Το πρώην φέουδο του βασιλιά Λεοπόλδου του Βελγίου είναι ένα μεγάλο κράτος με έκταση 2.500.000 τ.χ και πληθυσμό 69.000.000 κατοίκους και κυρίως πολύ πλούσιο σε φυσικούς πόρους.

Από την ελληνική πολιτική σκηνή απουσιάζει μια σοβαρή σοσιαλδημοκρατική κεντροαριστερά με δυτικές και όχι τριτοκοσμικότροπες προδιαγραφές, που θα συμβάλει χωρίς συμβιβασμούς, αμφιταλαντεύσεις και κουτοπονηριές στον αναγκαίο εκσυγχρονισμό της χώρας. Αυτό το χώρο καλείται να δημιουργήσει και να καλύψει η ΔΗΜΑΡ και με αυτό το πνεύμα να διαμορφώσει τις συμμαχίες της.
Η δραματική και αδιέξοδη κατάσταση, η απαξίωση προσώπων και φορέων του παλαιού πολιτικού σκηνικού και το υψηλό ποσοστό αναποφάσιστων και αποχής φαίνεται να ευνοούν ένα τέτοιο εγχείρημα.

Ενώ το δικτατορικό καθεστώς του συνταγματάρχη Καντάφι, πολύ σύντομα μετά το ξέσπασμα της εξέγερσης στη Λιβύη, δέχτηκε οξύτατη κριτική από δυτικές και αραβικές χώρες και η Αραβική Λίγκα υπερψήφισε την απόφαση του ΟΗΕ που οδήγησε στη νατοϊκή επέμβαση, γιατί άραγε τα πράγματα εξελίσσονται πολύ πιο αργά για το συριακό καθεστώς, παρόλο που ασκεί ανάλογη, αν όχι μεγαλύτερη, αιματηρή καταστολή στο εσωτερικό της χώρας;