Σύμφωνα με τα δόγματα του οικονομικού φιλελευθερισμού, που εφαρμόζονται σήμερα στις περισσότερες χώρες του κόσμου, η επιδίωξη της αλληλεγγύης και της κοινωνικής δικαιοσύνης αποτελεί ένα εμπόδιο στην αποτελεσματικότητα της οικονομίας της αγοράς.

Το φαινόμενο της «διαπλοκής» και της διαφθοράς -για το οποίο γίνεται πολύς λόγος στις μέρες μας- είναι μάλλον ένα σύμπτωμα μιας βαθιάς κρίσης της δημοκρατίας.

Κυνηγώντας τους μεγάλους δείκτες τηλεθέασης και τη μέγιστη εμπορική επιτυχία, οι υπεύθυνοι των τηλεοπτικών προγραμμάτων συγκλίνουν στον πιο χαμηλό κοινό παρονομαστή. Αντί να εμπλουτίζει με μια νέα προσφορά τη μεγάλη ποικιλία της ζωής, η τηλεόραση τείνει έτσι να επιβάλλει μιαν επικίνδυνη ομοιομορφία, έναν ισοπεδωτικό κομφορμισμό ή ακόμη και έναν ακραίο εμπορευματικό εκχυδαϊσμό της ανθρώπινης ύπαρξης

Τρία χρόνια μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001, η αναπτυγμένη και πλούσια Δύση συνεχίζει να συμπεριφέρεται σαν να μην έχει επίγνωση των δραματικών προβλημάτων και των κινδύνων που απειλούν ολόκληρη την ανθρωπότητα. Με κύρια υπεύθυνη την αμερικανική ηγεσία, όλη η Δύση σύρεται και υποτάσσεται σε μια τυχοδιωκτική και καταστροφική στρατηγική, που απαντάει στην τρομοκρατία με τον πόλεμο.

Πριν από εξήντα χρόνια, στα τέλη Μαΐου του 1944 και ενώ τα συμμαχικά στρατεύματα ετοιμάζονταν να αποβιβαστούν στη Νορμανδία, ένας Βρετανός μελετητής, ο σερ Ουίλιαμ Χένρι Μπέβεριτζ, παρουσίαζε στην κυβέρνηση της χώρας του μιαν εκτενή εισήγηση με το χαρακτηριστικό τίτλο «Πλήρης απασχόληση σε μιαν ελεύθερη κοινωνία».

Γιατί πρέπει να θυμόμαστε τον Ενρίκο Μπερλινγκουέρ; Ο κόσμος έχει αλλάξει πολύ στα είκοσι χρόνια που μας χωρίζουν από το θάνατό του. Μοιάζει σαν να ζούμε σε μιαν άλλη ιστορική εποχή. Αξίζει, ωστόσο, να θυμόμαστε τον Μπερλινγκουέρ, πρώτα απ’ όλα γιατί ενσάρκωνε ένα υπόδειγμα ηθικο-πολιτικής δράσης που σήμερα τείνει να εκλείψει.

Σήμερα, ανάμεσα σε πλούσια Δύση και Τρίτο Κόσμο, ανάμεσα σε Βορρά και Νότο του κόσμου, υπάρχει πελώρια ανισότητα. Μήπως η συμπεριφορά μας εμάς των «δυτικών», η παθητικότητα και η ηθική αδιαφορία μας μπροστά στα τρομερά δράματα που ζουν οι Παλαιστίνιοι, οι Ιρακινοί και τόσοι άλλοι λαοί, θυμίζει λίγο τη στάση της κ. Ντε Σεβινιέ;

Αμερικανοί στρατιώτες, που βασάνιζαν Ιρακινούς κρατουμένους στις φυλακές του Αμπού Γκράιμπ, δήλωσαν ότι εκτελούσαν εντολές των ανωτέρων τους. Και οι συγγενείς και φίλοι τους από την Αμερική υποστήριξαν ότι οι βασανιστές στον προηγούμενο βίο τους ήταν συνηθισμένοι άνθρωποι, νομοταγείς πολίτες, ενάρετοι οικογενειάρχες, συμπονετικοί γονείς, καλοί σπουδαστές ή επαγγελματίες.

Παραφράζοντας τον Οσκαρ Ουάιλντ, θα μπορούσαμε ίσως να ορίσουμε τον οικονομολόγο με την ίδια φράση που αυτός όριζε τον κυνικό: «Τι είναι κυνικός; Ενας άνθρωπος που γνωρίζει την τιμή κάθε πράγματος και την αξία κανενός». Μήπως χρειαζόμαστε, πράγματι, μια νέα οικονομική σκέψη;

Παντού στην Ευρώπη το κύριο πρόβλημα της μεταρρυθμιστικής Αριστεράς είναι η αναζήτηση και η επεξεργασία μιας νέας στρατηγικής, ενός νέου «συμβιβασμού με τον καπιταλισμό», επειδή ο παλαιός σοσιαλδημοκρατικός συμβιβασμός δεν μπορεί σήμερα να επαναπροταθεί.