Επιτέλους! Ολοι εκτιμούν θετικά τη μείωση του κόστους δανεισμού του ελληνικού κράτους, χωρίς κανείς να προσφεύγει στις γραφικές (και παράταιρες...) συγκρίσεις με το κόστος της Πορτογαλίας ή της Ιρλανδίας – όπως γινόταν πριν την κυβερνητική αλλαγή. Καλό είναι, όμως, να μην φτάνει κανείς στο άλλο άκρο – σε πανηγυρισμούς

Η εβδομάδα θα ανοίξει με μια θετική εξέλιξη, νέα έξοδο της χώρας στις αγορές για την άντληση 2,5 δισ. ευρώ με 7ετές ομόλογο και με επιτόκιο χαμηλότερο του 2%. Ετσι, μετά την άντληση 5 δισ. ευρώ φέτος με δύο εκδόσεις 5ετίας και 10ετίας αντιστοίχως, ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) ολοκληρώνει το φετινό πρόγραμμα δανεισμού, υπερβαίνοντας τον στόχο κατά πεντακόσια εκατομμύρια ευρώ. Σε ένα ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον, ένα ακόμη βήμα γίνεται στην πορεία πλήρους επιστροφής της χώρας στις αγορές – ήτοι, απεξάρτησής της από ειδικά καθεστώτα αυστηρής εποπτείας.

Στην ημερήσια διάταξη της συνεδρίασης του Eurogroup, μεθαύριο, αναγράφεται και το θέμα της Ελλάδας. Κατεβλήθησαν προσπάθειες να απαλειφθεί, αλλά απέβησαν άκαρπες. Ισχυροί Ευρωπαίοι παράγοντες επέμειναν ότι το Eurogroup πρέπει να συζητήσει τις δημοσιονομικές εξελίξεις στη χώρα μας. Για να σταλεί στη νέα ελληνική κυβέρνηση το σαφές μήνυμα: Οσα έχουν συμφωνηθεί θα πρέπει απαρέγκλιτα να τηρηθούν, ενώ όσα παραβιάζουν αυτά που έχουν συμφωνηθεί (βλ. ρυθμίσεις για συντάξεις/αφορολόγητο που τις υπερψήφισαν όλα τα κόμματα...) πρέπει να επανεξεταστούν ή να συμπληρωθούν με μέτρα αναπλήρωσης των εσόδων.

Οτι η Ελλάδα δεν είναι ο παράδεισος για τις ιδιωτικές επενδύσεις είναι πασίγνωστο. Το επενδυτικό/επιχειρηματικό περιβάλλον που (διαχρονικά…) έχει οικοδομηθεί κάθε άλλο παρά φιλικό είναι. Κι ενώ σχεδόν όλοι συμφωνούμε ότι «κάτι πρέπει να γίνει» για να αλλάξει η κατάσταση, θεσμικά τίποτα δεν αλλάζει – τουλάχιστον όχι προς το καλύτερο. Ολα μένουν ως έχουν, κατά καιρούς κάποια νέα μέτρα και ρυθμίσεις έρχονται να προστεθούν αποσπασματικά ως συνέπεια συνήθως κάποιας πελατειακής πρωτοβουλίας που συγκίνησε έναν υπουργό ή έναν ευαίσθητο κομματικό προύχοντα, εδώ κι εκεί κάποιες αρμοδιότητες αυξομειώνονται ή, συνηθέστερα, μετεξελίσσονται σε συναρμοδιότητες, με τελικό αποτέλεσμα οι αντιεπενδυτικές ρυθμίσεις να αυξάνονται και να πληθύνονται, το όλο πλέγμα τους να γίνεται πιο σύνθετο, σταθερό και επιβλαβές.

Υπάρχει ένα καλό σενάριο. Θεμέλιό του είναι η αποκατάσταση της αξιοπιστίας της χώρας, που οφείλεται στη συνετή δημοσιονομική πολιτική που ασκήθηκε έως πρόσφατα καθώς και στην (αισιόδοξη) προεξόφληση ότι αυτή θα συνεχιστεί. Ετσι, η χώρα θα μπορεί να δανείζεται όλο και φτηνότερα (ήδη οι αποδόσεις των ομολόγων της καταρρέουν…), τράπεζες και ιδιωτικές επιχειρήσεις θα μειώνουν δραστικά το κόστος δανεισμού τους (άρα, ένας κύριος υφεσιακός παράγοντας θα τείνει να εξαλειφθεί…), οι οίκοι αξιολόγησης θα αναβαθμίσουν τη χώρα σε επενδυτική βαθμίδα σε λιγότερο από 12 μήνες και αμέσως μετά (πάντως πριν από τα τέλη 2020), η Ελλάδα θα διεκδικήσει επάξια να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης του κ. Ντράγκι –όπερ ίσως διαρκέσει άλλη μία διετία.

Με κυβερνητική πρωτοβουλία και συναίνεση της αντιπολίτευσης, η χώρα τίθεται σε τροχιά δημοσιονομικής εκτροπής. Πριν σαρκάσει τις εκτιμήσεις της Κομισιόν, ο κ. Τσακαλώτος συνετό θα ήταν να ζητούσε να ενημερωθεί για τα στοιχεία και τις εκτιμήσεις του υπουργείου του. Το 2019 –θα του έλεγαν– η τελική έκβαση είναι αβέβαιη, θα εξαρτηθεί από το αποτέλεσμα της ρύθμισης για τις 120 δόσεις – η Κομισιόν εκτιμά ότι θα είναι αρνητικό για τα έσοδα, η κυβέρνηση εκτιμά ότι θα είναι θετικό. Θεωρούν, ωστόσο, δεδομένη τη δημοσιονομική εκτροπή το 2020. Οι εκτιμήσεις διαφέρουν μόνον ως προς το μέγεθός της. Η Κομισιόν υπολογίζει ότι το 2020 θα μας λείπουν 2,2-2,7 δισ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με το (δικό μας...) Γενικό Λογιστήριο θα λείπουν «μόνο» περί τα 700 εκατ. – ποσό που κατ’ έτος θα σωρεύεται αυξανόμενο. Διότι έχουν εγκριθεί παροχές 1,5 δισ. περίπου, ενώ το δημοσιονομικό περιθώριο δεν υπερβαίνει τα 800 εκατ. ευρώ.

Την Τετάρτη, στις συστάσεις προς τα κράτη-μέλη στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επισυνάψει την έκθεση για την τρίτη μεταμνημονιακή αξιολόγηση της Ελλάδας. Οι Βρυξέλλες επεξεργάζονται τις τελικές διατυπώσεις της έκθεσης, ωστόσο έχουν ήδη καταλήξει στις τελικές διαπιστώσεις: Εξαιτίας των προεκλογικών μέτρων που (ομόθυμα…) ψήφισαν κυβέρνηση και αντιπολίτευση, το πρωτογενές πλεόνασμα θα υπολείπεται του συμφωνημένου στόχου (3,5% ΑΕΠ) κατά 1 ποσοστιαία μονάδα φέτος (1,8 δισ.) και κατά 1,5 μονάδα (2,7 δισ.) το 2020. Εφόσον η Επιτροπή επιμείνει σε αυτές τις εκτιμήσεις, η χώρα θα χρειαστεί να εφαρμόσει ένα εναλλακτικό σχέδιο. Μείζον και επίκαιρο ερώτημα: Τι σχέδιο διαθέτουν τα δύο μεγαλύτερα κόμματα;

«Αυτές οι μισθολογικές αυξήσεις δεν συνάδουν με τις δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει ως χώρα έναντι των Ευρωπαίων εταίρων και των αγορών. Γι’ αυτό δεν τις αποδέχομαι. Αν υλοποιηθούν (όπως προτείνουν δύο από τα κόμματα που μετέχουν στην κυβέρνηση και η αντιπολίτευση) θα απειληθεί η διεθνής αξιοπιστία της χώρας. Δεν πρόκειται να το επιτρέψω. Θα ήταν μεγάλη έλλειψη σεβασμού προς τους Πορτογάλους, τώρα, καθώς πλησιάζουμε στο τέλος της κυβερνητικής 4ετίας μας και σε εκλογές, να καταστρέψουμε όσα με δικό τους πολύ μεγάλο κόστος επιτεύχθηκαν. Η διεθνής αξιοπιστία της χώρας μας είναι αδιαπραγμάτευτη. Γι’ αυτό, αν οι κυβερνητικοί εταίροι επιμείνουν, η κυβέρνησή μου θα παραιτηθεί».

Τι ακριβώς ανακοινώθηκε την περασμένη Τρίτη, υπό τον τίτλο «μόνιμα μέτρα ελάφρυνσης» κ.λπ.; Ανακοινώθηκε η ανατροπή της οικονομικής στρατηγικής, υπέρ μιας κοντόθωρης εκλογικής τακτικής. Εξηγούμαι: Βασικό συστατικό στοιχείο του κυβερνητικού σχεδίου για την έξοδο από την κρίση ήταν το απόθεμα που έχει σχηματιστεί: Τα 16 δισ. που μας έχουν δώσει οι Ευρωπαίοι ως ασφάλεια για το χρέος και τα σχεδόν 11 δισ. που έχουν συγκεντρωθεί με τη μορφή υπερπλεονάσματος και (σε σύνολο 13 δισ.) διατηρούνται ανέπαφα στα κρατικά ταμεία. Από αυτό το απόθεμα, κρίσιμη είναι η διαχείριση των 11 δισ. – τα άλλα είναι κλειδωμένα από τους δανειστές. Ποιες ανάγκες πρέπει να καλυφθούν από αυτά;

Συνωστισμός στις πύλες του (μετεκλογικού) Παραδείσου. Το μεν Μαξίμου έσπευσε να συγκαλέσει σύσκεψη οικονομικών υπουργών το Σάββατο, για να προλάβει να ανακοινώσει μια δέσμη φορολογικών ή/και άλλων ελαφρύνσεων από Δευτέρα – πάντως, μέσα στην εβδομάδα. Η δε αξιωματική αντιπολίτευση (μετά τις τραυματικές εμπειρίες της από τη μη περικοπή των παλαιών συντάξεων και από την αύξηση του κατώτατου μισθού...) έσπευσε να προαναγγείλει ότι αύριο καταθέτει τροπολογία (που ήδη εδώ και εβδομάδες έχει καταθέσει το ΚΙΝΑΛ), που θα ακυρώνει τη μείωση του αφορολογήτου (ακύρωση που πρόλαβε και υποσχέθηκε προ ημερών η κυβέρνηση). Μια ωραία ατμόσφαιρα.

Το 2016 είχαμε δεσμευτεί να πετύχουμε πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ, επιτεύχθηκε 3,9%. Το 2017, αντί για 1,75% του ΑΕΠ, επιτεύχθηκε 3,9%. Και το 2018, αντί για 3,5% του ΑΕΠ, επιτεύχθηκε πρωτογενές πλεόνασμα 4,3% – είχαμε υπεραπόδοση 1,5 δισ. ευρώ. Επί τρία διαδοχικά έτη η χώρα πετυχαίνει υπερπλεονάσματα – θα πετύχει και φέτος, τέταρτο κατά σειρά έτος. Το πώς δημιουργήθηκαν τα υπερπλεονάσματα είναι ένα σοβαρό θέμα που αναφέρεται στο παρελθόν. Υπάρχουν άλλα δύο θέματα, ωστόσο, που αφορούν το παρόν και το μέλλον.

Αν κάτι δεν αμφισβητείται, είναι η μοναδική στα παγκόσμια χρονικά δημοσιονομική προσαρμογή που έχει επιτευχθεί, αποτέλεσμα της σκληρής λιτότητας, καρπός αιματηρών θυσιών του ελληνικού λαού. Πριν από 10 χρόνια, έκλεινε ο κύκλος της καταστροφής που είχε ανοίξει η κυβέρνηση Καραμανλή κι αποκαλυπτόταν ένα έλλειμμα 15,3% σε μια καταχρεωμένη Ελλάδα. Σήμερα, παρά τη λαίλαπα του πρώτου 6μήνου 2015, η χώρα έχει ένα δημοσιονομικό απόθεμα ασφαλείας που της επιτρέπει να βγαίνει στις αγορές, να μειώνει το κόστος του δανεισμού της,