Ο ελληνικός λαός εμπιστεύτηκε τον πρωθυπουργό κ. Τσίπρα και, παρά τα δεινά που συνέβησαν το 7μηνο της πρώτης κυβερνητικής θητείας, του έδωσε νέα καθαρή εντολή. Με την προσδοκία (όχι να κάνει θαύματα, αλλά) να αρχίσει να κάνει όσα δεν κατάφεραν ή δεν θέλησαν να κάνουν οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Με δυο λόγια, ελπίζοντας ότι θα αρχίσει να αλλάζει το οικονομικό μοντέλο, να απελευθερώνονται οι παραγωγικές δυνάμεις από το ασφυκτικό πλαίσιο των πελατειακών-παρασιτικών σχέσεων, να σταματήσει η καταστροφή θέσεων εργασίας και, σταδιακά, να δημιουργούνται νέες.

Η αξιωματική αντιπολίτευση, στην παραζάλη της εσωκομματικής αναμέτρησης, βυθίζεται στη δημαγωγία. Χωρίς καν να αντέχει έναν εσωτερικό διάλογο, άλλοτε ανοηταίνει δείχνοντας ηθικό αυτουργό της ναζιστικής βίας τον Ν. Φίλη, άλλοτε το γυρίζει στο τσάμικο «Η Μακεδονία είναι Ελληνική», παγίως επικαλείται μια μαγική συνταγή μείωσης των δαπανών χωρίς (βεβαίως…) καμία απόλυση. Η άλλη αντιπολίτευση, που ήθελε να συγκυβερνήσει για να εφαρμόσει το μνημόνιο, ανακαλύπτει πόσο βολική είναι η απλή καταψήφιση των προαπαιτούμενων και η ανέξοδη απαγγελία μιας «άλλης» (απορία ψάλτου...) πολιτικής.

Η ανάπτυξη είναι δική μας δουλειά. Που θα την κάνουμε μόνο αν έχουμε ένα εθνικό σχέδιο, που θα υπερβαίνει το Μνημόνιο και θα προσδιορίζει τρόπους υλοποίησής του. Γιατί κανένα Μνημόνιο δεν έχει στόχο την ανάταξη και ανάπτυξη της χώρας. Τα Μνημόνια έχουν συγκεκριμένο στόχο: Να περιορίσουν τους κινδύνους που δημιουργεί η Ελλάδα για τον υπόλοιπο κόσμο και δη την Ευρώπη, και να διασφαλίσουν ότι θα αποπληρώσουμε τα χρέη μας. Ετσι, θα μπορέσουμε να βγούμε πάλι στις αγορές. Με αυτήν την έννοια, τα Μνημόνια διασφαλίζουν τους δανειστές, όχι την ανάταξη και την ανάπτυξη της Ελλάδας. Αυτά, επαφίενται σε εμάς.

Η παγκόσμια οικονομία φαίνεται ότι φτάνει στο σημείο όπου κλείνει ένας κύκλος και ανοίγει ένας νέος, με διάρκεια και ένταση που είναι πολύ νωρίς να προβλεφθούν. Μετά το 2009, όταν η μεγάλη κρίση απλώθηκε στον ανεπτυγμένο καπιταλισμό, οι αναδυόμενες οικονομίες, χάρη στους ταχείς ρυθμούς της δικής τους ανάπτυξης, λειτούργησαν σαν το μαξιλάρι της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτός είναι ο (περίπου 7ετής) κύκλος που κλείνει.

Πριν υπάρξει συμφωνία με τους Ευρωπαίους εταίρους, έδιναν μία και μόνη εντολή στον κ. Τσίπρα: Να πάει στις Βρυξέλλες και να επιστρέψει με συμφωνία. Αφού την έφερε και όλοι μαζί την ψήφισαν στη Βουλή, του ζητούσαν να σχηματίσει κυβέρνηση μαζί τους για να την εφαρμόσουν από κοινού. Αλλά όταν είδαν ότι μένουν στην αντιπολίτευση, αίφνης ανακάλυψαν ότι αυτή η συμφωνία, που την ψήφισαν και ήθελαν μαζί να την εφαρμόσουν, είναι «απαράδεκτα κακή». Η υποκρισία της αντιπολίτευσης γίνεται άκρως επικίνδυνη.

Η Ελλάδα δεν έχει σχέδιο. Η Κίνα έχει το σχέδιο Made in China 2025. Η Ιαπωνία έχει σχέδιο αναγέννησης της βιομηχανίας. Οι ΗΠΑ, σχέδιο επαναπατρισμού της βιομηχανίας (reshoring). Η Ευρώπη έχει το σχέδιο Βιομηχανία 4.0. Τέσσερα φιλόδοξα σχέδια μετασχηματισμού και ανάπτυξης της παραγωγικής βάσης είναι σε εξέλιξη. Ατμομηχανή τους, οι δυνατότητες που προσφέρουν οι ψηφιακές τεχνολογίες και η ρομποτική.

Μια μεγάλη επανάσταση, που δεν την έβαζε ο νους όταν ο Karel Capek εισήγαγε τη λέξη «ρομπότ» στην αγγλική (1921), που κανείς δεν την αντιμετώπιζε ως ρεαλιστικό ενδεχόμενο ούτε όταν ο Isaac Asimov έξαπτε τη φαντασία γράφοντας για τη «ρομποτική» (1941), είναι ήδη εδώ.

Ο πρωθυπουργός έχει δίκιο όταν συνιστά στους υπουργούς του να πάψουν να κάνουν δηλώσεις για εσωτερική κατανάλωση στα τηλεπαράθυρα και να εργαστούν επιμελώς, διότι κρίνονται από τα αποτελέσματα που φέρνουν. Οι συστάσεις του ενισχύονται εφόσον δίνει ο ίδιος το παράδειγμα. Εφόσον, π.χ., όταν μιλάει με τον Κλίντον σε επενδυτές που διαχειρίζονται πάνω από 100 δισ. δολάρια, θα είναι επιμελώς προετοιμασμένος να πείσει ότι τους συμφέρει να επενδύσουν στην Ελλάδα – και δεν θα επιτρέπει να συντηρούνται ή να επιτείνονται οι αμφιβολίες τους.

Η λιτότητα ήταν και, δυστυχώς, παραμένει ακόμα αναπόφευκτη. Αλλά δεν μπορεί αυτή να είναι ο μεγάλος στόχος. Δεν αξίζει μια πολιτική που περιορίζει τις φιλοδοξίες της στην, έστω δίκαιη, κατανομή δεινών και βαρών. Στόχος και κριτήριο κάθε αξιόλογης πολιτικής είναι η ανάπτυξη, η αύξηση απασχόλησης, μισθών και εισοδημάτων, η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των ανθρώπων.

Δυστυχώς, στη μακρά ιστορική διαδρομή της Ελλάδας, οι δυνάμεις του παρασιτισμού πάντα αποδείχνονταν ισχυρότερες από εκείνες της παραγωγής, της καινοτομίας, της παραγωγικότητας, που πετύχαιναν φωτεινά μεν, αλλά, κατά τεκμήριο, βραχείας διάρκειας διαλείμματα.

΄Οταν έκλεισαν οι αγορές, το 2010, στις δεδομένες συνθήκες μιας νεοφιλελεύθερης, ανέτοιμης και διστακτικής Ευρώπης, δύο δρόμοι υπήρχαν. Ενας ήταν η έξοδος από το ευρώ, με αλλεπάλληλες υποτιμήσεις του νέου νομίσματος και ακαριαία επιβολή ακραίας σκληρότητας πολιτικών, ενός ακραία σκληρού «Μνημονίου». Ο άλλος ήταν η παραμονή στην Ευρωζώνη, η εσωτερική υποτίμηση, ο δανεισμός με χαμηλά επιτόκια στη βάση μιας συμφωνίας με την Ευρώπη και η επεξεργασία ενός εθνικού σχεδίου πραγματικών ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων με στόχο ένα νέο παραγωγικό υπόδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης και την αναγέννηση της δημοκρατίας, με την απαλλαγή της από το πελατειακό πλέγμα. Αργήσαμε πολύ να τα κατανοήσουμε αυτά. Με κόστος..

Η κυβέρνηση της γειτονικής μας Τουρκίας συζητούσε με την Apple μια συμφωνία για τη διανομή στους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης tablets με ενσωματωμένες τις παραδόσεις βασικών μαθημάτων, τις οποίες θα είχαν επεξεργαστεί επιτελεία από τους καλύτερους δασκάλους ώστε όλοι οι μαθητές να απολαμβάνουν το ίδιο υψηλό επίπεδο παράδοσης, που θα τη μελετούσαν στο σπίτι τους όχι μία, αλλά όσες φορές ήθελαν και σε όποιες ώρες. Κατόπιν, στη σχολική αίθουσα, θα γινόταν ό,τι προσφέρει ένα φροντιστήριο, ώστε να επιτυγχάνεται η καλύτερη δυνατή αφομοίωση της ύλης – στο πλαίσιο του δημόσιου συστήματος εκπαίδευσης.

Αν δήλωνα έκπληκτος, θα έλεγα ψέματα. Κατηγορούσαν τον Αλ. Τσίπρα ότι δεν κλείνει τον δρόμο στη ρήξη και ότι έτσι ρισκάρει την καταστροφή της χώρας. Του έδιναν, με την ψήφο τους στη Βουλή, σαφή εντολή να πάει στη Σύνοδο Κορυφής, υπό τον μοναδικό όρο, ότι θα επιστρέψει έχοντας μία, όποια, συμφωνία. Του υποδείκνυαν με αυστηρότητα την ανάγκη να υπογράψει συμφωνία πάση θυσία, γιατί εναλλακτική δεν υπάρχει. Φαντάζομαι ότι δεν υπάρχει Ελλην τόσο ανυποψίαστος, που να μην είχε προεξοφλήσει το σκηνικό της επόμενης ημέρας. Οτι όλα αυτά θα παραχωρούσαν τη θέση τους σε μύδρους κατά της κυβέρνησης, επειδή υπέγραψε συμφωνία…

Το πολιτικό προσωπικό, έστω με μεγάλη καθυστέρηση, σχεδόν στο σύνολό του συνειδητοποιεί ορισμένες στοιχειώδεις αλήθειες:

(α) Η πολιτική που θα αποφασίζει ο ελληνικός λαός να ασκείται στη χώρα μας, όπως συμβαίνει σε κάθε χώρα της Ευρωζώνης, θα διαμορφώνεται από κοινού με τους Ευρωπαίους εταίρους. (β) Ο έλεγχος και η εποπτεία από τους εταίρους δεν συνιστούν υποτέλεια, αλλά είναι στοιχεία ύπαρξης της Ευρωπαϊκής Ενωσης και βεβαίως της Ευρωζώνης, και γίνονται δημόσια, όχι εν κρυπτώ. (γ) Η Ευρωζώνη είναι ένα σύνολο από θεσμούς και κανόνες άνευ των οποίων δεν υπάρχει, όλοι οφείλουν να τους σέβονται, η μη τήρησή τους εισάγει καθεστώς ζούγκλας, πλήττει τους αδύναμους.