Η κυβέρνηση έκλεισε την 5η αξιολόγηση του δευτέρου μνημονίου με την υπερψήφιση των απαιτούμενων μέτρων από τη Βουλή και άρχισε τη διαπραγμάτευση για μια νέα συμφωνία με τους εταίρους και (μοναδικούς στην οικουμένη) δανειστές μας. Τελικά, κάνει αυτό που έπρεπε να κάνει. Το κάνει, όμως, μετά από ταλαντεύσεις, δισταγμούς και πισωγυρίσματα, που είχαν ως αποτέλεσμα αυτά που έπρεπε να γίνουν έγκαιρα, να γίνονται καθυστερημένα, σε ένα πολύ χειρότερο περιβάλλον και, γι’ αυτό, με πιο επώδυνο τρόπο και βαρύτερες συνέπειες.

Απάντηση δίνει η πρόσφατη μελέτη που έκανε η Ernst &Young σε συνεργασία με την Oxford Economics, σε εκτέλεση παραγγελίας πελατών της που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και ήθελαν να αποκτήσουν μια ακριβέστερη εικόνα των συνεπειών ενός τέτοιου ενδεχόμενου, για να λάβουν επιχειρηματικές αποφάσεις – όχι για να ικανοποιήσουν ιδεολογικές ή κομματικές ανησυχίες, που ίσως και να μην τους ταλαιπωρούν ιδιαίτερα.

Τα γεγονότα είναι γνωστά, η επίτευξη συμφωνίας και η υπεύθυνη στάση της Βουλής απέτρεψαν μια νέα εθνική καταστροφή. Με τη δημιουργία τετελεσμένων και με ουσιαστική περιφρόνηση της λαϊκής εντολής, έγινε μια απόπειρα υφαρπαγής απόφασης για ρήξη με την Ευρώπη και για την de facto επιβολή μειοψηφικών απόψεων για τη στρατηγική θέση της χώρας. Ωστόσο, η ισχυρή πλειοψηφία της Βουλής, που δημοκρατικά εκφράζει τη σταθερή βούληση του ελληνικού λαού να μετέχει στον σκληρό πυρήνα της Ευρώπης, έφραξε το δρόμο σε αυτόν τον τυχοδιωκτισμό. Ενα πραξικόπημα απετράπη.
Και τώρα;..

Η κυβέρνηση αποφάσισε μονομερώς και αυθαίρετα να επιβάλει μια τριπλή στέρηση στον ελληνικό λαό:
(α) Να του στερήσει τα 11 δισ. ευρώ του ΤΧΣ, τα 3,5 δισ. ευρώ που θα μας έδινε η ΕΚΤ και τα 12 δισ. ευρώ που θα μας έδινε το ΔΝΤ – συνολικά, τα 27 δισ. ευρώ περίπου που δεν τα κέρδισε ο ίδιος, αλλά είχαν συμφωνηθεί από τις αρχές του 2015.
(β) Να του στερήσει τη (μοναδική) ασφάλεια που προσέφερε η υπαγωγή της χώρας σε πρόγραμμα της Ε.Ε., της ΕΚΤ και του ΔΝΤ, αφήνοντάς την, από τα μεσάνυχτα της Τρίτης, έκθετη σε κινδύνους ατυχήματος και στη βεβαιότητα επιβολής σκληρότερων μέτρων.
(γ) Να του στερήσει την πρόσβαση στις καταθέσεις του και στις λειτουργίες των τραπεζών, καθώς προκάλεσε τη διοίκηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να διακόψει τη χορήγηση νέας ρευστότητας στις τράπεζες έναντι των καταθέσεων που χάνονται.

Έγραφα χτες («Θα ξανανοίξουν οι τράπεζες;») ότι πρέπει να υπάρξει συμφωνία με τους εταίρους, για να μας δοθεί η δυνατότητα να παραμείνουμε σε πρόγραμμα και μετά την Τετάρτη 1.7. 2015, ώστε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να διατηρήσει τη δυνατότητα να δίνει στις ελληνικές τράπεζες νέα ρευστότητα. Διότι, διαφορετικά, από την ερχόμενη εβδομάδα (πιθανολογείται βάσιμα, από την προσεχή Δευτέρα…) οι ελληνικές τράπεζες δεν θα έχουν λεφτά, θα έχουν στεγνώσει. Δεν θα μπορούν να δώσουν ούτε 60 ούτε 50 ούτε 10 ευρώ, διότι, απλά, δεν θα έχουν.

Ας δούμε τα πραγματικά δεδομένα. Τα πραγματικά δεδομένα είναι ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν στα ταμεία τους, στη διάθεσή τους 3,5 δισ. ευρώ περίπου, ήτοι περίπου 1,5 δισ. ευρώ με μορφή ρευστού χρήματος και περίπου άλλα 2 δισ. ευρώ σε λογιστική μορφή. Αυτά είναι όλα τα λεφτά που διαθέτουν.

Μέχρι πότε φτάνουν αυτά τα λεφτά; Εφόσον οι αναλήψεις γίνονται μόνο μέσω των ΑΤΜs, οι τραπεζίτες υπολογίζουν ότι τα λεφτά θα τελειώσουν περί τα τέλη της εβδομάδας. Τότε θα στεγνώσουν όλες οι τράπεζες.

Και μετά, τι θα γίνει; Υπάρχουν δύο ενδεχόμενες εξελίξεις, δύο πραγματικά σενάρια.

Αυτό που θέλει ο ελληνικός λαός φαίνεται με πολλούς τρόπους. Φαίνεται με τις δημοσκοπήσεις, όπου 80% τάσσονται σταθερά υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ευρωζώνη, ως ότι αυτή είναι το μακράν καλύτερο πεδίο για οικονομική και κοινωνική πρόοδο. Φάνηκε, επίσης, με τα ειρηνικά συλλαλητήρια στο Σύνταγμα – όχι μόνο με το μεγάλο συλλαλητήριο της Πέμπτης αλλά και με εκείνο που προηγήθηκε, την Τετάρτη, όταν εκφράστηκε η στήριξη των συγκεντρωμένων στην κυβερνητική πρόταση για πρόσθετα μέτρα 5,4 δισ. ευρώ προκειμένου να υπάρξει συμφωνία με τους εταίρους.

Συμφωνούμε ότι ο πρώτος, άμεσος, σπουδαιότερος στόχος είναι (και πρέπει να είναι...) να φρενάρει και να αρχίσει η αναστροφή της ύφεσης, προκειμένου να αναχαιτισθεί η καταστροφή των θέσεων εργασίας και να γίνει δυναμική εκκίνηση μιας νέας διαδικασίας, απορρόφησης της ανεργίας (όχι διά της μετανάστευσης αλλά) διά της δημιουργίας νέων, βιώσιμων θέσεων εργασίας; Αν ναι, τότε το δέον γενέσθαι μεταξύ των υπαρκτών διαθέσιμων επιλογών, είναι ολοφάνερο: Να υπογράψουμε συμφωνία με τους εταίρους που είναι και (οι μοναδικοί στον κόσμο πρόθυμοι...) δανειστές μας.

Είναι το κεντρικό ερώτημα των ημερών: Θα υπογραφεί συμφωνία ή οι σχέσεις της χώρας με τους εταίρους της θα υποστούν ρήξη με απρόβλεπτες συνέπειες;

Επιπλέον της κοινής λογικής και της πληθώρας των αντικειμενικών λόγων που συνηγορούν στην επίτευξη συμφωνίας, υπάρχει ακόμη ένας λόγος που αναφέρεται στα υποκείμενα της διαπραγμάτευσης με την πιο στενή έννοια και κινείται στην ίδια κατεύθυνση: Ο λόγος είναι ότι κανένας από τους παράγοντες της διαπραγμάτευσης δεν αντέχει να σηκώσει το βαρύ κόστος που συνεπάγεται για τον ίδιο η αποτυχία επίτευξης μιας συμφωνίας.

Oταν γράφονταν αυτές οι γραμμές, οι δύο πλευρές, κυβέρνηση και πιστωτές, δεν διαφωνούσαν μόνο για το ύψος του δημοσιονομικού κενού, τους συντελεστές του ΦΠΑ, την ασφαλιστική μεταρρύθμιση ή άλλα θέματα της διαπραγμάτευσης. Διαφωνούσαν, κυρίως, αν η υπογραφή συμφωνίας...είναι κοντά ή μακριά! Αν η συμφωνία είναι σε απόσταση αναπνοής, όπως έλεγε το Μαξίμου. Ή αν απέχουμε πολύ, αν μένει πολλή δουλειά για να επιτευχθεί συμφωνία, όπως εν χορώ απαντούσαν όλοι οι εκπρόσωποι θεσμών και ευρωπαϊκών κρατών, χαρακτηρίζοντας αβάσιμη την αισιοδοξία της Αθήνας.

Αν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι ή δεν είναι εμπόδιο στην κατάληξη σε μια συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και δανειστών, είναι μια συζήτηση που ίσως θα είχε κάποιο ενδιαφέρον αλλά στερείται πρακτικού αντικρίσματος σήμερα. Κάποτε, το ΔΝΤ θα απεμπλακεί. Προς το παρόν, ωστόσο, έχει εμπλακεί και στο προβλεπτό μέλλον θα συνεχίσει να εμπλέκεται στον δανεισμό της χώρας μας και στο πρόγραμμα που συνοδεύει αυτόν το δανεισμό.

Η κατάσταση θα ήταν πολύ διαφορετική, αν δεν είχαν σπαταληθεί τρεις μήνες. Αν αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων της, η κυβέρνηση είχε τη διανοητική ενέργεια για νηφάλια επανεκτίμηση δεδομένων και συσχετισμών και τη δύναμη να πει την αλήθεια. Αν είχε καταστείλει το σύνδρομο «εδώ και τώρα!» που πλημμύριζε τις γραμμές της. Αν ιεραρχούσε προτεραιότητες με στόχο τη σταθερή υλοποίηση σε βάθος 4ετίας των προεκλογικών δεσμεύσεων για ανάπτυξη εντός της Ευρωζώνης. Αν διέθετε ένα σχέδιο που (δεν θα πέταγε σε ροζ σύννεφα, αλλά) θα πάταγε στη πραγματικότητα.