Στις πρόσφατες εθνικές εκλογές, οι πολίτες έδωσαν ένα πολιτικό τέλος στη θλιβερή κοινοβουλευτική παρουσία της Χρυσής Αυγής. Το νέο-ναζιστικό μόρφωμα είχε ήδη αρχίσει να διαλύεται μέσα από αποχωρήσεις μελών, εκβιασμούς, αλληλοκατηγορίες και «καρφώματα». Είναι σαφές πως η δίκη της Χρυσής Αυγής ήταν καταλυτική όχι μόνο για τη δημόσια εικόνα του κόμματος αλλά και για την ανάδειξη της εσωτερικής λειτουργίας της οργάνωσης.

Tι ήταν το «Τείχος του Βερολίνου»; Το τελευταίο και πιο εμβληματικό σύμβολο του Ψυχρού Πολέμου; Ενα εσωτερικό σύνορο μιας διαιρεμένης πόλης και μιας διχασμένης μνήμης; Μια ιδιάζουσα «τέχνη του τοπίου», όπως λέει ειρωνικά ένας ήρωας της πρόσφατης ταινίας Μη χαμηλώνεις το βλέμμα; Μια παγίδα θανάτου για όσους επέλεξαν να εγκαταλείψουν τον «παράδεισο του υπαρκτού σοσιαλισμού»; Ενα σουβενίρ για τους τουρίστες που επισκέπτονται το Βερολίνο; Αν κρίνει κανείς από τους τίτλους της διαρκώς αυξανόμενης βιβλιογραφίας, το Τείχος ήταν ίσως όλα αυτά μαζί.

Πριν από λίγες εβδομάδες, συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από την έναρξη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Με αφορμή αυτό το γεγονός, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκριναν πρόσφατα με συντριπτική πλειοψηφία ένα ψήφισμα με τίτλο «Η σημασία της Ευρωπαϊκής μνήμης για το μέλλον της Ευρώπης».

«Κύριοι στρατοδίκαι, προ ημερών έτυχε να διαβάσω το βιβλίο του περίφημου Άγγλου συγγραφέως Όργουελ υπό τον τίτλο 1984. Το βιβλίον τούτο περιγράφει μίαν χώραν εις την οποίαν έχει επιβληθή δικτατορία. Αναλύει δε τας «επιστημονικάς» μεθόδους αι οποίαι χρησιμοποιούνται εις την φανταστικήν αυτήν χώραν διά να κρατείται η δικτατορική κυβέρνησις εις την εξουσίαν. Ως πλέον χαρακτηριστικάς μεθόδους αναφέρει την λογοκρισίαν, τον έλεγχον της διανοήσεως, την αστυνόμευσιν των πολιτών, τα βασανιστήρια ως ανακριτικήν μέθοδον κ.λπ. Εάν διάβαζα το βιβλίο τούτο προ του 1967 θα ετρόμαζα. Διαβάζοντας το σήμερα δεν μου προκάλεσε μεγάλη εντύπωσιν».

Στη μετα-μνημονιακή Ελλάδα συμβαίνει το εξής παράδοξο: τα θέματα που, υπό κανονικές συνθήκες, θα έπρεπε να συγκεντρώνουν τις μεγαλύτερες δυνατές συναινέσεις και συνεννοήσεις (εξωτερική πολιτική, συνταγματική αναθεώρηση, παιδεία, υγεία, οικονομία) εξελίσσονται σε πεδία σύγκρουσης και πόλωσης, με φόντο τις επικείμενες εκλογές. Ολοένα και περισσότερο είναι εμφανές πως, στους επόμενους μήνες, η Βουλή θα εξελιχτεί σε μια αρένα, με διαρκείς ψηφοφορίες, προανακριτικές επιτροπές, με μπόλικη σκανδαλολογία και με κορώνες για αποστασίες. Την «ατζέντα», όπως πάντα, τη βάζει η ίδια η κυβέρνηση.

Τις τελευταίες εβδομάδες, η διακυβέρνηση της χώρας έχει πάρει μια ενδιαφέρουσα θεατρική τροπή στη διασκέδαση. Πριν από λίγες μέρες ανέβηκε στη σκηνή το «μονόπρακτο Καμμένου», μετά ανέβηκε το «μονόπρακτο Πολάκη», και ακολούθησε το «μονόπρακτο Κοτζιά». Έπεται και συνέχεια. Επειδή όμως οι πολίτες δεν ψήφισαν την κυβέρνηση για να βλέπουν φαρσοκωμωδίες αλλά για να λύνει τα προβλήματά τους, είναι πολύ πιθανό να αρχίσουν να βαριούνται τα μονόπρακτα και να αρχίσουν να σκέφτονται τι θα ψηφίσουν στις κάλπες. Μπροστά σε αυτά το σκηνικό, τα κόμματα και οι κινήσεις της Κεντροαριστεράς, (με κύρια κομματική έκφραση το Κίνημα Αλλαγής) εκπέμπουν ένα μάλλον θολό στίγμα.

Όλα άρχισαν όταν ο παράταιρος εταίρος της κυβέρνησης έβγαζε τα προεκλογικά σποτάκια με το σπασμένο αριστερό χέρι του «μικρού Αλέξη» και ο ΣΥΡΙΖΑ ένιωθε πως η έφοδος στην εξουσία περνούσε υποχρεωτικά από τις ράγες του τρένου που οδηγούσε ένας ακροδεξιός μηχανοδηγός. Στην αρχή, λίγοι κατάλαβαν ότι ο εναγκαλισμός των δύο αρχηγών θα μπορούσε να εκθέσει ανεπανόρθωτα την «πρώτη φορά Αριστερά». Η Βουλή ωστόσο ήταν το πραγματικό πεδίο της δοκιμασίας. Οι ΑΝΕΛ δεν ψήφισαν κανένα από τα λεγόμενα προοδευτικά νομοσχέδια του ΣΥΡΙΖΑ

Οι στίχοι είναι παλιοί και γνωστοί ήδη από τα ρομαντικό χρόνια του 19ου αιώνα, τότε που μεσουρανούσε το άστρο του Αλεξάνδρου Σούτσου: Είν’ ελεύθερος ο Τύπος, φθάνει μόνον να μην βλάψεις / της Αρχής τους Υπαλλήλους, τους Κριτάς, τους Υπουργούς μας και των Υπουργών τους φίλους· / είν’ ελεύθερος ο Τύπος, φθάνει μόνον να μη γράψεις. Η πρόσφατη δίωξη και το «αυτόφωρο» των δημοσιογράφων του Φιλελευθέρου για ένα πρωτοσέλιδο με τίτλο «Ανήθικο πάρτι» έφερε στο προσκήνιο της δημοσιότητας πολλά προβλήματα, που εδώ και καιρό, ναρκοθετούν την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών: ένα τυποκτόνο νόμο, τη δυσανεξία της κυβέρνησης στην πολιτική κριτική, την επιλεκτική κατασκευή εχθρών.

Επικοινωνιακή προπαγάνδα με στημένα τηλε-συμβούλια υπουργών, ενοχοποίηση των θυμάτων, αναγωγή του παρόντος στο παρελθόν, συμψηφισμοί πτωμάτων, αλαζονική άρνηση των λαθών, αναλύσεις για την κλιματική αλλαγή, και τέλος, ανάληψη της «πολιτικής ευθύνης» χωρίς καμία παραίτηση. Μέσα σε μια εβδομάδα, η κυβέρνηση έκανε τα πάντα για να μη τσουρουφλιστεί η εικόνα της από τη φωτιά στο Μάτι. Για αυτό και, πάνω στις στάχτες της πυρκαγιάς που κόστισε τόσες ζωές και περιουσίες, το κυβερνητικό επιτελείο επέλεξε να διαχειριστεί την καταστροφή με έναν ακατανόητα κυνικό τρόπο.

Η πρόσφατη εκλογική νίκη του Ερντογάν μονοπώλησε την επικαιρότητα, επισκιάζοντας τις υπόλοιπες ειδήσεις από τη γείτονα χώρα. Στα «ψιλά» πάντως της έντυπης, ηλεκτρονικής και διαδικτυακής δημοσιογραφίας, υπήρχε και μια άλλη είδηση που μάλλον συμπυκνώνει το ύφος της νέας εξουσίας στην Τουρκία. Το ανώτατο Συμβούλιο Ραδιοφωνίας της Τουρκίας (RTÜK) επέβαλε πρόστιμο σε δυο μουσικούς σταθμούς «επειδή θεώρησε προκλητικό το περιεχόμενο των στίχων του γνωστού τραγουδιού «Wild Thoughts» της Rihanna και του Αμερικανού Dj Khaled, καθώς και του τραγουδιού «Sex, Love & Water» του Ολλανδού Dj Armin van Buuren.

Η εικόνα του Γιάννη Μπουτάρη, πεσμένου στα γόνατα μετά από τον άγριο προπηλακισμό των τραμπούκων, θα συνοδεύει για πολύ καιρό το πολιτικό και πολιτισμικό τοπίο της Θεσσαλονίκης. Όχι μόνο επειδή ξυπνάει τις χειρότερες μνήμες από τις μέρες εκείνες που οι παρακρατικοί κυκλοφορούσαν στους δρόμους με τρίκυκλα αλλά επειδή δείχνει πως η Θεσσαλονίκη παραμένει ακόμη μια «πόλη των φαντασμάτων». Πριν από λίγο καιρό, άλλωστε, η ομιλία του Γ. Μπουτάρη για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης έδειχνε ξεκάθαρα πως το τραυματικό παρελθόν στοιχειώνει ακόμα την πόλη: «Η Πλατεία Ελευθερίας», έλεγε ο Μπουτάρης, «είναι ένας χώρος δημοκρατίας, όπου το 1908 όλοι οι Θεσσαλονικείς, Μουσουλμάνοι, Χριστιανοί και Εβραίοι, πανηγύρισαν μαζί την ανακήρυξη του οθωμανικού συντάγματος.

«Καλό το πεντικιούρ αλλά πιάσε και καμιά πέτρα». Το σύνθημα είναι γραμμένο σε πολλούς τοίχους και βέβαια συνοδεύεται από το γνωστό «άλφα σε κύκλο» για να δηλώσει το «αναρχικό» χιούμορ, που συνδέει την αισθητική «περιποίηση των άκρων» με την προτροπή στη βία. Σύμφωνα με μια έρευνα που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας «μέτρησε και ομαδοποίησε όλα τα περιστατικά βίας», που σημειώθηκαν στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, τα τελευταία χρόνια (2011-2017). Από τα 358 «περιστατικά ανομίας» σε 19 Ιδρύματα της χώρας, τα περισσότερα από αυτά αφορούν