Η ευρεία συλλογικότητα που υπογράφει το κείμενο προέκυψε μέσα από το κοινό ενδιαφέρον πολιτών, με διαφορετικές πολιτικές αναφορές, «για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας». Μπροστά στην πρωτόγνωρη κρίση που δοκιμάζει τη χώρα μας αλλά και την Ευρώπη, πολλοί από εμάς θεώρησαν ότι χρειάζεται μια σταθερή δημόσια παρέμβαση που θα φέρνει στο προσκήνιο τη φωνή της κοινωνίας, μακριά από λαϊκισμούς, εθνικιστικές εξάρσεις, μεταπολιτικές λύσεις και οικονομικούς αυτοματισμούς.

The Books’ Journal, τχ. 16, Φεβρουάριος 2012. Για το βιβλίο του Σταύρου Ζουμπουλάκη, Ανίερη Συγκυβέρνηση. Μια διάλεξη για την ελληνική κρίση, Πόλις, Αθήνα, 2011, σ. 39.

...Πέρασε ο καιρός που η ακροδεξιά μοίραζε μόνο cult βιβλία σε τηλεοπτικές εκπομπές και έκανε μόνο εθνοπατριωτικά μνημόσυνα στον Γράμμο. Σήμερα, διαθέτει υπουργούς που έχουν λόγο και εξουσία. Όποιος παρακολουθεί τις σχετικές ανακοινώσεις του ΛΑΟΣ, θα διαπιστώσει πως το κόμμα του κ. Καρατζαφέρη έχει αναλάβει να βάψει τη «μπλε πολυκατοικία» με ένα «μπλε βαθύ σχεδόν μαύρο». Η έλλειψη αντίδρασης μπροστά στο φάντασμα της ακροδεξιάς, (ακόμα και από τους προοδευτικούς διανοούμενους), δείχνει ήδη τα χαλαρά αντανακλαστικά μιας κοινωνίας, που, ζαλισμένη από την κρίση, παρακολουθεί μόνο τις περιπέτειες της «επόμενης δόσης», χωρίς να σκέφτεται τον πολιτικό χάρτη της πορείας της.

Εκθέσεις ιδεών. Η υπουργός Παιδείας κ. Άννα Διαμαντοπούλου πιέζει –με την απειλή διακοπής της χρηματοδότησης των πανεπιστημίων– να ολοκληρωθεί η διαδικασία εκλογής νέων διοικήσεων για τα Συμβούλια των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Για τον χρόνο ωστόσο διεξαγωγής των κοινοβουλευτικών εκλογών, η υπουργός δεν φαίνεται να βιάζεται καθόλου. Σύμφωνα με δηλώσεις της, σε πρόσφατη εκδήλωση της πρωτοβουλίας «Για την Ελλάδα, τώρα», οι εκλογές «σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα θα είναι μια πρόσκαιρη νίκη του λαϊκισμού, των αντιμεταρρυθμιστικών δυνάμεων, οι οποίες συσπειρώνονται».[

Μαθαίνω πως σύντομα ο Σοφιανός έχει γενέθλια – κλείνει, λένε, τα ενενήντα του χρόνια. Μαζί με τις αυτονόητες θερμές ευχές μας, καλό είναι να σχολιάσουμε αυτή τη ζηλευτή μακροημέρευση, με όρους συντροφικούς – ας μη φοβηθούμε τη λέξη : δηλώνει συλλογικότητες και αλληλεγγυότητες με μακρά ιστορία μέσα στο χώρο της αριστεράς. Πράγματι, ο χρόνος στάθηκε ευνοϊκός μαζί του αλλά αυτό δεν είναι αναγκαία και ικανή συνθήκη για να τιμήσουμε ένα πρόσωπο εγνωσμένου άλλωστε, κύρους και αναγνώρισης. Κάτι άλλο λοιπόν πρέπει να είναι αυτό που μας έφερε απόψε εδώ.

Με τον κίνδυνο να μείνει πολιτικά απομονωμένη μπροστά στις αδιέξοδες τελικές επιλογές της, η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας αποφάσισε, την τελευταία στιγμή της ψήφισης του νομοσχεδίου, να παραχωρήσει την καθολική εκλογή του πρύτανη με αντάλλαγμα τη διαβεβαίωση για κατάργηση του ασύλου. Κάπως έτσι, ένα νομοσχέδιο που απαιτούσε τις μέγιστες δυνατές συναινέσεις κατέληξε να ψηφιστεί με τους ελάχιστους δυνατούς συμβιβασμούς. Με ένα «κλικ δεξιά», η νέα «μεταρρύθμιση» ισορρόπησε πάνω σε νέες επικοινωνιακές συμμαχίες που δεν τόλμησαν, ωστόσο, να θέσουν σε κριτική τον σκληρό πυρήνα του νομοσχεδίου

Με καθυστέρηση αρκετών μηνών και ύστερα από μια προβληματική διαδικασία διαβούλευσης, παρουσιάστηκε με «θερινή στολή» το σχέδιο νόμου για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Θα ήταν μάλλον αφελές να προσπαθήσει κανείς να βάλει στη ζυγαριά τα επιμέρους θετικά και τα αρνητικά του σημεία προκειμένου να βρει ένα ιδεατό σημείο ισορροπίας. Ετσι κι αλλιώς, το υπουργείο, αφού αγνόησε επιδεικτικά τις προτάσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας (θέσεις συγκλήτων, θέσεις πρυτάνεων, θέσεις ΠΟΣΔΕΠ), τώρα επιχειρεί με διαδικασίες «εξπρές» να εκβιάσει και την τελική ψήφισή του νομοσχεδίου.

Τον τελευταίο καιρό, και με αφορμή το προβληματικό κυβερνητικό «Κείμενο Διαβούλευσης» για τη μεταρρύθμιση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ξεκίνησε στα Τμήματα, στους συλλόγους, στις Συγκλήτους αλλά και στον ευρύτερο δημόσιο χώρο μια γόνιμη διαδικασία διαλόγου με στόχο τη συγκρότηση μιας ακαδημαϊκής πρότασης για την επιβίωση και την ανάπτυξη του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου, μέσα σε συνθήκες της οικονομικής κρίσης. Είναι ίσως η πρώτη φορά που, μετά το «νόμο-πλαίσιο» του 1982, το πανεπιστήμιο αναστοχάζεται κριτικά τον εαυτό του : τις αδράνειές του, τις συντεχνιακές εξαρτήσεις του, τις στρεβλώσεις της αυτοδιοίκητης λειτουργίας του, την ακαμψία του αλλά και τα επιτεύγματά του, τις επιδόσεις του, την επιστημονική δυναμική του.

Τις μέρες αυτές, και με αφορμή την πρόταση της Δημοκρατικής Αριστεράς για την υποψηφιότητα του Γ. Καμίνη στο δήμο της Αθήνας, εμφανίστηκαν στο προσκήνιο της δημόσιας συζήτησης δύο βασικές δέσμες κριτικών, που προσπαθούν να υπονομεύσουν ή και να ακυρώσουν τη δυναμική ενός τέτοιου εγχειρήματος. Η μία προέρχεται από μερίδα του φιλοκυβερνητικού τύπου και στηρίζεται στη γνώριμη λογική των ενστάσεων για την «αναγνωρισιμότητα» του υποψηφίου. Η άλλη προέρχεται από μια ομάδα στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, που επανέφερε το μονότονο σενάριο της συνεργασιολογίας της Δημοκρατικής Αριστεράς με το ΠΑΣΟΚ, στο όνομα της κεντροαριστερής «συμμαχίας των προθύμων» υπέρ του Μνημονίου.

Εδώ και μερικούς μήνες, έχει αρχίσει και λειτουργεί ένα ιδιότυπο, ελληνικό «πολιτικό ημερολόγιο» : η παρουσία του «Μνημονίου» μετριέται (και εξειδικεύεται) ανάλογα με τις απεργίες της ημέρας. Αυτός είναι, άλλωστε, ο μόνος τρόπος που βρήκε, ως τώρα, ο ελληνικός συνδικαλισμός για να τοποθετηθεί απέναντι στην κρίση ∙ με τη συσπείρωση γύρω από αιτήματα «ομοιοεπαγγελματικών ενώσεων» συντεχνιακού χαρακτήρα που βαφτίζονται, κατά περίπτωση, ως αγώνας για «κοινωνικά κεκτημένα», προκειμένου να αποκτήσουν την κατάλληλη αίγλη για τη νομιμοποίησή μιας, εντέλει, αντικοινωνικής συμπεριφοράς.

Αν προσπαθήσει κανείς, σχηματικά έστω, να συστηματοποιήσει την αριστερή κριτική που έχει ασκηθεί ως τώρα στη στάση της Δημοκρατικής Αριστεράς, θα μπορούσε να διακρίνει τρεις βασικές γραμμές αντιμετώπισης του νέου κόμματος. Η πρώτη είναι γενική και αφορά το μείζον δίλημμα της συγκυρίας : με το Μνημόνιο ή εναντίον του Μνημονίου ; Η δεύτερη αφορά τις δήθεν «κεντρώες» θέσεις που έχει υιοθετήσει το κόμμα, με την έμφαση που δίνει στο πελατειακό κράτος. Η τρίτη αφορά την υπονόμευση της περίφημης ενότητας της αριστεράς, ιδίως σε μια στιγμή «μεγάλης επίθεσης απέναντι στις κατακτήσεις και τα δικαιώματα».

Η μέρα δικαιωματικά ανήκει στους νεκρούς ∙ στο πένθος και στο θρήνο. Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μέρα του χρόνου, η Μεγάλη Παρασκευή φέρνει στο νου τα δεκάδες μοιρολόγια που γράφτηκαν και τραγουδήθηκαν για το θάνατο αγαπημένων προσώπων. Τι γίνεται όμως με εκείνους που χάθηκαν χωρίς να τους κλάψει κανείς ; Τι γίνεται με όσους φύγανε αμοιρολόητοι, χωρίς να αφήσουνε πίσω τους ούτε το ξόδι του επιτάφιου ; Τι γίνεται με όσους πεθαίνουν απότομα έχοντας ζήσει μια παράνομη ζωή ως «λαθρομετανάστες» ;

Ουδέποτε είχαν τραβήξει το ενδιαφέρον μου οι πολικές απόψεις του Περικλή Κοροβέση. Η αυτοπροβολή της «αντισυμβατικότητάς» του και ο γενικευμένος αντι-συστημικός λόγος του συχνά άγγιζαν τα όρια ενός πολιτικού ανορθολογισμού, που δεν είχε καμία σχέση με τις παραδόσεις της «καθ’ ημάς» ανανεωτικής αριστεράς. Στο άκουσμα του ονόματός του, προτιμούσα να σκέφτομαι το συμβολικό βάρος του αντιδικτατορικού του αγώνα και τους «ανθρωποφύλακες» βασανιστές του.