Έφυγε μόλις το 2012, παίρνοντας μαζί του μια από τις πιό δύσκολες, ίσως, περιόδους της σύγχρονης ιστορίας μας.
Μνημόνια με απανωτά μέτρα λιτότητας, περικοπές, μειώσεις, φτώχεια, ανεργία και μαζί εκλογές και πάλι εκλογές, με το πολιτικό σύστημα να παραπαίει ανάμεσα στις διαδοχικές αποκαλύψεις διαφθοράς και την κοινωνική αγανάκτηση.
Τίποτα θετικό λοιπόν δεν μας άφησε το 2012;
Ας κοιτάξουμε κι από την άλλη πλευρά τα πράγματα. Εξακολουθεί η Ελλάδα να είναι μέλος της ευρωζώνης, να έχει δηλαδή το ευρώ για νόμισμά της, έχουμε - για πρώτη φορά - μια τρικομματική κυβερνητική συνεργασία "εθνικής συνευθύνης", από τους πιο διαφορετικούς πολιτικούς και ιδεολογικούς χώρους και έχουμε - επίσης για πρώτη φορά - ένα αριστερό κόμμα να εγκαταλείπει την ασφάλεια του...

Τους τελευταίους μήνες εκδηλώνονται πρωτοβουλίες για τη συγκρότηση μιας κεντροαριστεράς που «θα καλύπτει το κενό ανάμεσα στη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ». Πρωτοστατούν σ’ αυτές στελέχη και ομάδες που προέρχονται κυρίως από το μνημονιακό ΠΑΣΟΚ, καθώς και από τον προσκείμενο στη ΔΗΜΑΡ (εντός και εκτός της) «μεταρρυθμιστικό» χώρο. Το «υπόλοιπον» ΠΑΣΟΚ του Β. Βενιζέλου, εκδηλώνει κι αυτό έντονο ενδιαφέρον για τις κινήσεις αυτές, σε μια προσπάθεια να ανακόψει τη δική του διαλυτική πορεία. Αντίθετα, η ΔΗΜΑΡ φαίνεται να χάνει το ενδιαφέρον της, ίσως επειδή δεν επιθυμεί να δώσει σανίδα σωτηρίας στο ΠΑΣΟΚ, από το οποίο αντλεί και τον όγκο των οπαδών της.

Η κοινωνία δοκιμάζεται και δεν υποτιμώ τον κίνδυνο κοινωνικής αποσταθεροποίησης, γι’ αυτό είναι αναγκαίο να υπάρξουν άμεσες ενέργειες για τη δημιουργία μιας ασπίδας κοινωνικής προστασίας που θα στηρίζει πολίτες που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας σε βασικούς τομείς. Μεταξύ άλλων, μπορεί να υπάρξει ένα πλαίσιο μέτρων με αναπροσανατολισμό των πόρων του ΕΣΠΑ καθώς και αξιοποίηση του νέου ευρωπαϊκού προγράμματος για την απασχόληση των νέων.
Ταυτόχρονα, πρέπει να προωθηθεί η αναπτυξιακή διαδικασία για την αναθέρμανση της οικονομίας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, αξιοποιώντας πρωτογενείς δυνατότητες αλλά και δυνατότητες αναπτυξιακού χαρακτήρα από την Ευρώπη.

Αν ένα φάντασμα πλανιόταν πάνω από την Ευρώπη, το 2012, αυτό το φάντασμα είχε το όνομα που του έδωσαν οι ευφάνταστοι αναλυτές ενός μεγάλου τραπεζικού οίκου: Grexit. Τουτέστιν, έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη.

Η χώρα οδεύει στη μεταμνημονιακή εποχή. Ο δημόσιος λόγος όλο και λιγότερο θα περιορίζεται στο μοτίβο «Μνημόνιο - Αντιμνημόνιο» που κυριάρχησε τα τελευταία δύο χρόνια. Η εθνική πολιτική ατζέντα θα γίνεται πιο σύνθετη. Εξηγούμαστε. Η Ελλάδα θα εξακολουθεί να βρίσκεται υπό αυστηρή επιτήρηση προκειμένου να εκπληρώνει τις μνημονιακές της υποχρεώσεις, αλλά το σκηνικό θα αλλάζει επιταχυνόμενα και ουσιωδώς.

Διδακτική ιστορία, από μια πολύ μακρινή χώρα, στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν: Βραζιλία, καλοκαίρι του 2002.

Η χώρα βάδιζε προς εκλογές, τον Οκτώβριο, και οι δημοσκοπήσεις προεξοφλούσαν τον νικητή τους. Ο επόμενος πρόεδρος της Βραζιλίας θα ήταν ο Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ο ηγέτης της Αριστεράς. Ο Λούλα είχε διεκδικήσει άλλες τρεις φορές το αξίωμα, δίχως επιτυχία. Αλλά το 2002 είχε έρθει η ώρα της βραζιλιάνικης Αριστεράς.

Ο τούρκος Πρωθυπουργός είναι έξω φρενών με το σίριαλ για τον Σουλεϊμάν. Θεωρεί ανιστόρητο και γελοίο τον τρόπο που παρουσιάζεται εκεί ο Μεγαλοπρεπής. Πιθανότατα έχει δίκιο. Αλλά δεν πά’ να έχει, δεν πά’ να θυμώνει. Το σίριαλ συνεχίζεται και το παρακολουθούν παγκοσμίως 150 εκατομμύρια τηλεθεατές, με ιδιαίτερη βουλιμία στην τουρκοφάγο Ελλάδα.

-Με τα σημερινά δεδομένα υπάρχει περίπτωση να συμμετάσχετε σε κυβέρνηση συνεργασίας στην οποία τον κεντρικό ρόλο θα έχει ο ΣΥΡΙΖΑ;

Εκλαμβάνω την ερώτησή σας ως υπόθεση εργασίας. Με ποιο πρόγραμμα, με ποια ευρωπαϊκή, οικονομική και μεταρρυθμιστική πολιτική; Άλλωστε, πρέπει να συνυπολογίσετε, για την πληρότητα του ερωτήματός σας, ότι για τον ΣΥΡΙΖΑ η Δημοκρατική Αριστερά «έχει περάσει πλέον σε αντίθετο πολιτικό στρατόπεδο» και ανήκει στους «μερκελιστές».

Την ώρα που γράφεται το κείμενο αυτό δεν έχει ακόμη μορφοποιηθεί οριστικά το σύνολο των τελικών διατάξεων του υπό διαμόρφωση σχεδίου νόμου για το φορολογικό.
Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, με τους εκπροσώπους των κομμάτων που την στηρίζουν, έχουν καταλήξει σε μια συμφωνία, αλλά αναμένεται και η συνεννόηση για ορισμένα επίμαχα θέματα από τους τρεις αρχηγούς.
Εν τω μεταξύ η ελληνική κοινωνία έχει βιώσει για μια ολόκληρη βδομάδα μια τραγελαφική κατάσταση με αλλαγές, που εμφανίστηκαν την τελευταία στιγμή και σηματοδοτήθηκαν από το περιώνυμο πλέον 45% στις 26.000 ευρώ, που ήλθε να «δέσει» με την προτεινόμενη υπερφορολόγηση των οικογενειών με παιδιά.

Όχι βέβαια, δεν σωθήκαμε. Κανένας δεν πρόκειται να μας σώσει ή να μας αλλάξει, αν οι ίδιοι δεν θέλουμε να σωθούμε ή να αλλάξουμε. Η τελευταία συμφωνία στο Eurogroup ασφαλώς έχει πολλά θετικά στοιχεία για την Ελλάδα. Έδωσε μια μεγάλη ανάσα στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Όχι, δεν μας έλυσε ριζικά και αμετάκλητα το πρόβλημα του χρέους της χώρας. Ποιος όμως μπορεί να αρνηθεί, όσο κακοπροαίρετος και αν είναι, ότι η μείωση των επιτοκίων των δανείων μας και μάλιστα από χώρες που δανείζονται με μεγαλύτερα επιτόκια από αυτά που μας δανείζουν, η επιμήκυνση της δημοσιονομικής προσαρμογής,

Τόσες ημέρες τώρα, παρακολουθούμε την προσπάθεια του οικονομικού και του επικοινωνιακού επιτελείου της κυβέρνησης να επιτύχουν κάτι που, αν πετύχαινε, θα έμοιαζε με το θαύμα του γάμου στην Κανά: να εισπράξουν δυόμισι δισεκατομμύρια ευρώ παραπάνω από μια δεξαμενή ανθρώπων που μικραίνει επικίνδυνα και ταυτόχρονα να δώσουν στους ανθρώπους αυτούς την εντύπωση ότι δεν επιβαρύνονται φορολογικά.

Εχω χρησιμοποιήσει τον αντιφατικό εκ πρώτης όψεως όρο ριζοσπαστικός συντηρητισμός για να προσδιορίσω αυτό που συνιστά, κατά τη γνώμη μου, τη φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ τόσο όταν ήταν μικρό κόμμα του 4% όσο και μετεκλογικά, που έγινε αξιωματική αντιπολίτευση με το σεβαστό 27%.