Κατάσταση έκτακτης ανάγκης

Εκρηκτικά δημόσια ελλείμματα, πτώση παραγωγής και επενδύσεων, συμπίεση εισοδημάτων, ανερχόμενη ανεργία, στους νέους ιδίως: τα συμπτώματα των οικονομιών που η κρίση έδειξε ότι είναι πια αδύνατο να εξακολουθήσουν να λειτουργούν όπως πριν. Πρέπει τώρα να βρεθούν καινούργιοι τρόποι, διαφορετικές ισορροπίες ανάμεσα σε συγκρουόμενα κοινωνικά συμφέροντα, νέες κατανομές των πόρων, προκύπτει κόστος που πρέπει και αυτό να κατανεμηθεί. Έτοιμες, εύκολες συνταγές δεν υπάρχουν. Από ολοκληρωμένες πολιτικές που θα χαράσσουν μια βιώσιμη, πειστική προοπτική απέχουμε ακόμα, αλλά χρόνος δεν υπάρχει, οι ανάγκες είναι επιτακτικές.

Δεν είμαστε οι μόνοι που δεχόμαστε πιέσεις για μεγάλες αλλαγές τώρα αμέσως. Αν τραβήξουμε μια διαγώνια γραμμή στον χάρτη της Ευρώπης από το νοτιοανατολικό άκρο όπου βρισκόμαστε εμείς θα φτάσουμε βορειοδυτικά στην Ιρλανδία. Οι οικονομικές προϊστορίες των χωρών μας στα πλαίσια της Ένωσης δεν θα μπορούσαν να διαφέρουν περισσότερο: για κρατισμό, ακαμψίες και προστατευμένες αγορές επικρινόμαστε δεκαετίες τώρα εμείς, ως πρότυπο ανοικτής, ανταγωνιστικής, γοργά αναπτυσσόμενης οικονομίας εξαίρονταν οι Ιρλανδοί (φτωχοί όσο εμείς όταν έμπαιναν στην τότε ΕΟΚ, έφτασαν το 2007 κατά κεφαλήν εισόδημα μιάμιση φορά το δικό μας). Από άλλες διαδρομές καταλήξαμε όμως σε ένα κοινό σημείο. Να συγκρατήσει ένα έλλειμμα 12% του ΑΕΠ το 2010 επιχειρεί ο προϋπολογισμός που κατατίθεται σήμερα στο Δουβλίνο. Φαινόταν ότι θα αποφεύγονταν νέες περικοπές των μισθών των 300.000 δημοσίων υπαλλήλων (φέτος οι καθαροί μισθοί μειώθηκαν κατά 6,9% μέσω πρόσθετης εισφοράς για τις συντάξεις). Έπειτα από επίπονες διαπραγματεύσεις ο πρωθυπουργός είχε αποδεχθεί πρόταση των συνδικάτων να εξοικονομηθούν πόροι χορηγώντας δωδεκαήμερη άδεια άνευ αποδοχών σε όλους. Αλλά η συμφωνία ανατράπηκε από την κυβερνητική πλειοψηφία. Ιρλανδοί υπουργοί και βουλευτές, όχι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, απέρριψαν αυτό το εφάπαξ, όχι «μόνιμου χαρακτήρα» μέτρο για τη μείωση των δημοσίων δαπανών. Και ενώ οι εργαζόμενοι ετοιμάζονται για σκληρές απεργίες, στους Ιrish Τimes μπορούσε κανείς να διαβάσει σχόλιο αναγνώστη ο οποίος πρόβαλλε την προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης να φορολογήσει τους πλουσιότερους και να καταπολεμήσει τη διαφθορά, και μας ευχόταν καλή τύχη...

Ανάλογα ελλείμματα αντιμετωπίζει η γειτονική Βρετανία, όπου σήμερα επίσης κατατίθεται στο Κοινοβούλιο προσχέδιο του προϋπολογισμού που θα τεθεί σε εφαρμογή τον Απρίλιο. Αντλώντας από την παράδοση του Εργατικού Κόμματος η κυβέρνηση Μπράουν αυξάνει φόρους- ήδη έχει αναγγελθεί η καθιέρωση νέου συντελεστή 50% για ετήσια εισοδήματα πάνω από 150.000 λίρες, υψηλότεροι συντελεστές αναμένονται για τα αμέσως επόμενα, όπως και γενναία αύξηση του φόρου 18% στις υπεραξίες και των φόρων κληρονομίας, ενώ παιζόταν η επιβολή πρόσθετων φόρων στις τράπεζες και στα μπόνους των στελεχών τους. Αναπότρεπτα όμως θα επιβάλει και οδυνηρές περικοπές δαπανών.

Διασχίζοντας τον Ατλαντικό θα μπορούσαμε να παρακολουθήσουμε τον πρόεδρο Ομπάμα να λέει στο φόρουμ που συγκάλεσε για την απασχόληση ότι δεν υπάρχουν άλλα δημόσια δολάρια για να επενδυθούν στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, είναι πια δουλειά των επιχειρήσεων. Δεν ήταν όμως κάποιο συνδικάτο ή ακαδημαϊκό ινστιτούτο, αλλά ο ΟΟΣΑ που κάλεσε προχθές την αμερικανική κυβέρνηση να αυξήσει σημαντικά την κρατική χρηματοδότηση σε προγράμματα απασχόλησης των νέων- κόβοντας από αλλού. Μέσα σε έναν χρόνο η ανεργία των νέων αυξήθηκε στις ΗΠΑ 8 μονάδες στο 19%, 1,6 εκατομμύριο παραπάνω νέοι χωρίς δουλειά, γράφει σε έκθεσή του. Κινδυνεύει να τραυματιστεί μόνιμα μια ολόκληρη γενιά. Οι επιχειρήσεις πρέπει να παίξουν τον ρόλο τους, αλλά η κυβέρνηση πρέπει γρήγορα να στηρίξει οικονομικά περισσότερους νέους και να αυξήσει τη χρηματοδότηση προγραμμάτων, τονίζει, ενώ μακροπρόθεσμα προέχει να επενδυθούν πιο πολλοί πόροι στην εκπαίδευση.

Στην Ελλάδα αυτές τις μέρες είδαμε και τις δύο διαστάσεις: Διαδηλώσεις που ήρθαν να υπογραμμίσουν ότι τα αίτια της περυσινής εξέγερσης διόλου δεν έχουν εκλείψει. Οι νέοι, μαθητές, σπουδαστές, άνεργοι ή εργαζόμενοι περιστασιακά, προσωρινά και κακά αμειβόμενοι οι περισσότεροι, βρίσκονται μπροστά στα ίδια αδιέξοδα. Και ψυχρές προειδοποιήσεις οίκων αξιολόγησης ότι αν δεν τους πείσει η κυβερνητική πολιτική για τη δημοσιονομική εξυγίανση θα μας υποβαθμίσουν, που σημαίνει να δυσκολέψει δραματικά ο δανεισμός της χώρας. Από την Ευρωβουλή ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ μίλησε για «πολύ σημαντικές και θαρραλέες αποφάσεις» που πρέπει να πάρουμε.

Δεν έχουμε ούτε δύο μήνες καιρό. Τόσο φτωχοί που να μη μπορούμε να ξαναμοιράσουμε καλύτερα τους πόρους και τα εισοδήματά μας δεν είμαστε ωστόσο, ιδιωτικά πλεονάσματα υπάρχουν και μεγάλα. Ζητούμενο είναι ένα ξεκάθαρο σχέδιο από τη μία πλευρά, η κινητοποίηση αλληλεγγύης στη μεγάλη πλειονότητα της κοινωνίας από την άλλη. Οι διάλογοι κυβέρνησης- φορέων δεν άρχισαν ευοίωνα. Αλλά αν καθυστερήσουμε είναι βέβαιο ότι τα πράγματα θα χειροτερέψουν, και πολύ.