Εφιάλτης σε κόκκινο

Πριν από είκοσι χρόνια, ο Ακίρα Κουροσάβα στη σπονδυλωτή ταινία του «Όνειρα» είχε εντάξει ένα επεισόδιο που το έλεγε «Φουτζιγιάμα σε κόκκινο». Ένα πυκνό πλήθος ανθρώπων, παραλυμένο από τον τρόμο, παρακολουθούσε ένα πυκνό κατακόκκινο σύννεφο να ανεβαίνει πίσω από το όρος Φούτζι κι αναρωτιόταν μήπως εξερράγη το ηφαίστειο. Μια νεαρή μητέρα με δυο παιδιά στην αγκαλιά έφερε την ακόμη πιο τρομακτική είδηση. Δεν ήταν το ηφαίστειο, ήταν έκρηξη σε πυρηνικό εργοστάσιο. Το πλήθος τράπηκε πανικόβλητο σε φυγή προς τα βράχια που τέλειωναν στη θάλασσα. Στην Ιαπωνία η μνήμη της Χιροσίμα έχει αφήσει πιο βαθιές πληγές από την… καθημερινότητα των σεισμών. Μόνο που ούτε στη θάλασσα υπήρχε διαφυγή. Ούτε καν για τα δελφίνια που κολυμπούσαν μακριά. Η ραδιενέργεια είναι ταχύτερη.

Στα πλάνα του μεγάλου Ιάπωνα σκηνοθέτη, το πλουτώνιο αστραποβολούσε κόκκινο, το καίσιο λιλά. Η ταινία αυτή, στηριγμένη στα όνειρα του Κουροσάβα, δεν είχε αρέσει τότε στους κριτικούς. Θεωρούσαν ότι ήταν πολύ… αφελής, πολύ απλή, πολύ λίγη για όψιμο έργο του σκηνοθέτη.

Είκοσι χρόνια μετά, ο κινηματογραφικός εφιάλτης του Κουροσάβα μοιάζει προφητικός. Το περίεργο είναι ότι η Ιαπωνία, ενώ είναι η μοναδική χώρα που είχε την εμπειρία της Βόμβας, ενώ το πυρηνικό τραύμα έχει σφραγίσει τη μεταπολεμική συλλογική συνείδηση, ουδέποτε αμφισβήτησε την… ασφάλεια των πυρηνικών εργοστασίων. Οι ιαπωνικές κυβερνήσεις, ενώ έδιναν μάχες στον ΟΗΕ για τον πυρηνικό αφοπλισμό, επένδυαν συνεχώς στην πυρηνική ενέργεια, την οποία θεωρούσαν πάντοτε «πράσινη», καθώς δεν εκλύει διοξείδιο του άνθρακα. Και ο ιαπωνικός πληθυσμός είχε μια σχεδόν τυφλή πίστη στην τεχνολογία - μέχρι χθες. Ακόμη και μετά το Τσέρνομπιλ, η συντριπτική πλειοψηφία των Ιαπώνων παρέμεινε πεισμένη ότι τίποτε δεν μπορεί να συμβεί στα δικά του χάι τεκ εργοστάσια. Άλλωστε, η κυβέρνηση διαβεβαίωνε ότι όλα τους ήταν φτιαγμένα για να αντέχουν σεισμούς έως και 8 Ρίχτερ. Το 8,9 δεν προβλεπόταν.

Η αλήθεια είναι -και τώρα βγαίνει στην επιφάνεια- ότι και προηγούμενοι σεισμοί, εξάρια και εφτάρια, προκάλεσαν ζημιές σε ιαπωνικά πυρηνικά εργοστάσια. Αλλά αφενός ήταν περιορισμένες, αφετέρου αποκρύφτηκαν. Ελλείψει και κριτικών μέσων ενημέρωσης, οι Ιάπωνες δεν έμαθαν ποτέ ότι η τεχνολογία τους δεν ήταν τόσο τέλεια όσο πίστευαν. Τώρα το μαθαίνουν με τον δύσκολο τρόπο. Με έναν εφιάλτη σε κόκκινο.