Θεμιτή φιλοδοξία για σχέδιο και όραμα

Νέα πολιτική χωροταξία

Η οικονομική καταστροφή που βιώνει η Ελλάδα της πιο σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής που υπήρξε ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία δεν φαίνεται να έχει κάποιο ορατό τέλος ή έστω ένα ορατό σημείο αναστροφής. Γιατί; Επειδή απλά, η Ελλάδα «δεν μπορεί».

Ανάλογα με το πώς εξηγεί καθένας αυτό το «δεν μπορεί», τοποθετείται στον μεταμνημονιακό πολιτικό χάρτη. Από τη μία πλευρά εκείνοι που ισχυρίζονται ότι η Ελλάδα «δεν μπορεί», αποκλειστικά επειδή την ισοπέδωσαν οι πολιτικές του ΔΝΤ, η προτεραιότητα εξυπηρέτησης των μεγάλων τραπεζικών συμφερόντων, εντέλει ο καπιταλισμός στην πιο επιθετική του μορφή (ας την αποκαλέσουμε συγκαταβατικά «αριστερή» οπτική). Από την άλλη πλευρά, όσοι λένε ότι η οικονομική κρίση ήταν μια έκρηξη στην οποία έφτασε η χώρα μετά από δεκαετίες γενικευμένης δεινής πολιτισμικής και ηθικής κρίσης της ελληνικής κοινωνίας (ας την αποκαλέσουμε, επίσης συγκαταβατικά «δεξιά» οπτική).

Η Δημοκρατική Αριστερά, αποτελεί τον μοναδικό πολιτικό χώρο που από την ίδρυσή της τον Ιούνιο του 2010 μέχρι σήμερα καταθέτει μία σύνθετη ανάλυση για το γιατί η Ελλάδα της ύστερης μεταπολίτευσης «δεν μπορεί». Χαλώντας τις απλοϊκές γραμμικές αφηγήσεις των «δεξιών» και των «αριστερών». Διότι, για το σημερινό αποτέλεσμα και το απολύτως δυσοίωνο μέλλον, ευθύνονται τόσο οι πολιτικές, τα τραπεζικά συμφέροντα, η νέα σκληρή φάση στην οποία βρίσκεται ο καπιταλισμός, αλλά και οι βασικές δυνάμεις του εγχώριου πολιτικού συστήματος, η διαπλοκή κάθε είδους και η ηθική κατάπτωση. Αυτή είναι η ανάγνωση που κάνει πάγια η Δημοκρατική Αριστερά: με το εγκριθέν κείμενο του ιδρυτικού της συνεδρίου, με τις αποφάσεις της ΚΕ που εξειδικεύουν αυτό το κείμενο, με τις δημόσιες τοποθετήσεις του προέδρου της. Οι σποραδικές δημόσιες διαφοροποιήσεις κάποιων αλαφιασμένων φιλο-μνημονιακών δεν αποτελούν τίποτε περισσότερο από εκδηλώσεις υπέρμετρου άγχους του τερματοφύλακα μπροστά στο πέναλτυ (την ανοδική πορεία της ΔΗΜΑΡ).

Ο δρόμος που πορεύεται η Δημοκρατική Αριστερά είναι ένας δύσκολος δρόμος. Ήδη την πολεμούν μανιωδώς οι πολιτικές δυνάμεις που στο όνομα της ύστερης διόρθωσης υλοποιούν τα πιο σκληρά, απάνθρωπα και άδικα μέτρα, που σε πολλές περιπτώσεις φτάνει να ισοδυναμούν με στέρηση τροφής από μεγάλες ομάδες του πληθυσμού (ας σκεφτούμε τους ανέργους με το μειωμένο επίδομα ανεργίας και τους δεκάδες χιλιάδες χρεωκοπημένους μικροκαταστηματάρχες που ούτε επίδομα ανεργίας δεν δικαιούνται), «τιμωρία» που έχει τρομερές επιπτώσεις ιδίως στους πιο αδύναμους. Φυσικά, είναι οι ίδιες δυνάμεις που επί δεκαετίες οργάνωσαν και λειτούργησαν με τα πελατειακά δίκτυα, την αναξιοκρατία και την διαπλοκή ένα σύστημα «αναδιανομής της αδικίας», γράφοντας ένα ανάποδο κοινωνικό συμβόλαιο, σύμφωνα με το οποίο η γενική ανομία αναδιένειμε μικρο-οφέλη σε όλους, οδηγώντας όμως την χώρα στην καταστροφή: υδροκέφαλο κράτος, συγκέντρωση του μισού πληθυσμού της χώρας σε μια πόλη, απώλεια της παραγωγικής βάσης της οικονομίας, υπερδανεισμός χωρίς όρια, διαφθορά χωρίς όρια, εκατοντάδες χιλιάδες αυθαίρετα, εκατομμύρια αυτοκίνητα, χιλιάδες τοξικές χωματερές, άθλιες πόλεις, κατεστραμμένα άλλοτε πανέμορφα τοπία της ελληνικής υπαίθρου.

Από την άλλη πλευρά, οι πολιτικές δυνάμεις που τα χρεώνουν όλα στον καπιταλισμό, έχουν την τάση στο όνομα της προτεραιότητας της υπεράσπισης των αδύναμων, να αποδέχονται/υπερασπίζονται το «δίκαιο» διαφόρων διευθετήσεων που έγιναν στο παρελθόν με καθαρά συντεχνιακά και ευνοιοκρατικά κριτήρια και καταφανώς σε βάρος του κοινωνικού συνόλου και του δημόσιου συμφέροντος. Μεταθέτοντας έτσι το μισό πρόβλημα στους κακούς ξένους κερδοσκόπους και τα άδικα μέτρα που μας επέβαλαν.

Σημαίνουν άραγε όλα αυτά ότι η Δημοκρατική Αριστερά αποτελεί, πάλι συγκαταβατικά, το «κέντρο»; Ή μήπως στη νέα γεωγραφία είναι ακριβώς αυτό που δηλώνει: Αριστερά μεν, δημοκρατική δε. Και αν ναι, πώς τεκμαίρεται το αριστερό της Αριστεράς;

Πιστεύω ότι η διεκδίκηση του αριστερού πολιτικού λόγου δεν μπορεί παρά να βασίζεται στην φιλοδοξία διεκδίκησης ενός κοινωνιστικού οράματος. Έχει άραγε όραμα η Δημοκρατική Αριστερά και ποιο είναι αυτό; Έχοντας συμμετάσχει από την πρώτη στιγμή στη δημιουργία της, θα έλεγα ότι η ΔΗΜΑΡ έχει σκιαγραφήσει το πλαίσιο ενός νέου οράματος, αλλά η διαδικασία δεν έχει ολοκληρωθεί. Αυτό για κάποια μέλη, που στην αγωνία τους να βρουν γρήγορη απάντηση στην κρίση τείνουν να ξεχνάνε αυτόν τον ευγενή στόχο, δεν αποτελεί προτεραιότητα. Για τους περισσότερους όμως, μέλη, φίλους αλλά και όσους πολίτες με πολύχρωμη προέλευση (αριστερή, σοσιαλδημοκρατική, οικολογική, κεντρώα, φιλελεύθερη, ακόμη και συντηρητική) αγκαλιάζουν το μήνυμα της ΔΗΜΑΡ, υπάρχει έντονη η προσμονή να σκιαγραφηθεί ένα νέο όραμα για το μέλλον.

Δεν είναι οι μόνοι. Ταυτόχρονα, όλος ο πλανήτης παρακολουθεί καθημερινά τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα. Οι παρεμβάσεις ακόμη και από κόμματα με μικρή παρουσία στη Βουλή αναλύονται από κορυφαίους πολιτικούς αναλυτές, οικονομολόγους, στελέχη ινστιτούτων διεθνών σχέσεων και γεωπολιτικής, θεωρητικούς, ιστορικούς σε όλο τον κόσμο. Έτσι, την ώρα που πολλές σελίδες της σύγχρονης παγκόσμιας πολιτικής ιστορίας γράφονται στην Ελλάδα και καθώς ο καπιταλισμός απομυζά τους κοινωνικούς πόρους και τα μεσαία και χαμηλά στρώματα προς άγραν ακόμη μεγαλύτερων υπερκερδών ακόμη και σε μέχρι πριν από λίγα χρόνια ευημερούσες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ανήσυχοι δημοκράτες και προοδευτικοί πολίτες σε όλον τον κόσμο, μετά τις εξαιρετικές αναζητήσεις και επεξεργασίες του ριζοσπαστικού κινήματος Occupy Wall Street, έχουν στραμμένο το βλέμμα στην Ελλάδα, αναμένοντας την ανάδειξη περισσότερων στοιχείων για τον σχηματισμό του νέου ζητούμενου πανανθρώπινου κοινωνιστικού οράματος που τόσο το έχει ανάγκη η ανθρωπότητα.

Ένα όραμα στο οποίο θα προτάσσονται η κοινωνική συνοχή, το κράτος δικαίου, η κοινωνική δικαιοσύνη, η αλληλεγγύη, η δημοκρατία, η αειφορία, η μικρή κλίμακα, ο δημόσιος χώρος, το κοινό συμφέρον, η πορεία προς την συνένωση των κρατών.

Συνάντηση σε κοινό δρόμο

Σημείωσα παραπάνω τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα «δεν μπορεί» να δώσει ένα τέλος στην πορεία καταστροφής της οικονομίας και να αρχίσει μια πορεία αντιστροφής της δραματικής σημερινής κατάστασης. Η συγκυρία θέτει στην ΔΗΜΑΡ το βάρος της ευθύνης να αναδείξει εν όψει των επερχόμενων εκλογών ένα σχέδιο εξόδου και ανασυγκρότησης, καθώς η βαθιά κρίση του πολιτικού συστήματος έχει οδηγήσει εκτός των άλλων και στην δραματική απουσία από την πολιτική συζήτηση οποιωνδήποτε προτάσεων.

Τα στοιχεία του σχεδίου αυτού έχουν ήδη κατατεθεί από την ΔΗΜΑΡ στο δημόσιο διάλογο. Μέχρι όμως να διαμορφωθεί ένα ολοκληρωμένο στις λεπτομέρειές του σχέδιο αποτελεσματικής πολιτικής διαχείρισης ανασυγκρότησης της χώρας, στο διαρκώς μεταβαλλόμενο προς το χειρότερο τοπίο οικονομικής και κοινωνικής αστάθειας, απομένει ακόμη δρόμος να διανυθεί. Θα χρειαστεί η συμβολή περισσότερης συλλογικής ευφυΐας και ανθρώπινων πόρων. Οι δυνάμεις που ίδρυσαν την Δημοκρατική Αριστερά είναι αναμφίβολα σημαντικές, ωστόσο η πύκνωση των τάξεων του κόμματος από δυνάμεις της πολιτικής οικολογίας και της σοσιαλδημοκρατίας είναι κάτι παραπάνω από ενθαρρυντική και ελπιδοφόρα. Θεωρητικοί με σπουδαίο έργο ο καθένας στον τομέα του, όπως ο Μιχάλης Μοδινός στον χώρο της οικολογικής σκέψης και ο Σωτήρης Βαλντέν στις διεθνείς σχέσεις και την ευρωπαϊκή πολιτική (ο οποίος ήδη έχει γράψει ορισμένα εξαιρετικά κείμενα στο www.metarrythmisi.gr και στο www.ananeotiki.gr), μπορούν να συμβάλουν θεμελιωδώς στον στόχο αυτό.

Σε αυτό το σημείο, πιστεύω ότι δεν είναι αποδοτικό να επικρατήσει ως μέθοδος οργάνωσης των μερών του γόνιμου πολιτικού διαλόγου που αναπτύσσεται εντός της Δημοκρατικής Αριστεράς η ιστορία (ποιος είναι ο καθένας, τι διαδρομές έχει) ή η χωροταξία (με την χρήση διαφόρων οργάνων μέτρησης της αριστεροσύνης ή της δεξιοσύνης του καθενός)*. Αντίθετα, βρίσκω πολύ πιο ενδιαφέρουσα την προοπτική να εκμεταλλευτούμε την ιστορική ευκαιρία σε αυτή την εποχή των μεταβάσεων για να αξιοποιήσουμε τη νέα πολιτική χωροταξία. Στην οποία, η Δημοκρατική Αριστερά που ήδη βρίσκεται στον χώρο που προσδιορίζεται από το κράτος δικαίου, την κοινωνική δικαιοσύνη και τον οικολογικό πολιτισμό, έχει την ευκαιρία να συναντηθεί και με άλλες υπαρκτές ή υπό διαμόρφωση κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις αλλά και με πολίτες που κινούνται στο δημόσιο χώρο, με τις κεραίες τεντωμένες για να αντιληφθούν τα μηνύματα και να συμμετάσχουν στη μεγάλη προσπάθεια που εκ των πραγμάτων πρέπει να καταβάλει η Ελλάδα για να επιβιώσει και να ανασυγκροτηθεί.

Ο χώρος αυτός ας είναι μια πόλη ατείχιστη, βαθιά δημοκρατική και ελεύθερη να συζητήσει και να προτείνει νέο σχέδιο και όραμα για τους Έλληνες και, γιατί όχι, για την Ευρώπη και τον κόσμο.

------------------------------------------------

* Είχαμε πριν μερικούς μήνες έναν έντονο ιδεολογικό «χωροταξικό» καυγά στο τμήμα οικολογίας της ΔΗΜΑΡ για το αν οι φυσικοί πόροι τίθενται αυτονόητα στην υπηρεσία εξυπηρέτησης των ανθρώπινων αναγκών , θέση καταφανώς μαρξιστική (την υποστήριξε ο επί χρόνια συνεργάτης του Πολίτη Σταύρος Λιβαδάς) και η οποία οδηγεί επαγωγικά στην λογική της μέγιστης δυνατής αξιοποίησης των πόρων (και εντέλει στην υπερκεμετάλλευση και την κατάρρευση πόρων και οικοσυστημάτων) ή εάν, αντίθετα, οφείλουμε να αντιλαμβανόμαστε τους φυσικούς πόρους ταυτόχρονα ως πηγές ανανέωσης της φύσης και τροφοδοσίας της ευημερίας του ανθρώπου, και κατ’ επέκταση να τους διαχειριζόμαστε αειφορικά, όπως υποστηρίξαμε οι προερχόμενοι από την πολιτική οικολογία. Σίγουρα τέτοιοι καυγάδες είναι γόνιμοι, ωστόσο οι ιδρυτικές θέσεις της ΔΗΜΑΡ υπέρ της αειφορικής χρήσης των πόρων είχαν λύσει το πρόβλημα εκ των προτέρων. Πολλά όμως ζητήματα μένει να συζητηθούν στα fora διαλόγου και να ενταχθούν στο σχέδιο και το όραμα της ΔΗΜΑΡ, όπως πχ το κορυφαίας σημασίας ζήτημα που ήδη έχει ενταχθεί στην Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών Ρίο + 20 τον ερχόμενο Ιούνιο, με πρωτοβουλία της Βολιβίας και δεκάδων οικολογικών οργανώσεων από όλον τον κόσμο, για το αν η φύση έχει αυτοτελή δικαιώματα ή όχι.