Ανοιχτές Τεχνολογίες για Ανάπτυξη και Διαφάνεια
Θόδωρος Καρούνος, Η Καθημερινή, Δημοσιευμένο: 2014-12-25
Το άνοιγμα των δημοσίων δεδομένων, δηλαδή η χωρίς περιορισμούς διάθεση δεδομένων και πληροφορίας που έχει ήδη χρηματοδοτήσει ο Ελληνας και ο Ευρωπαίος φορολογούμενος, αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη, τη διαφάνεια στη δημόσια διοίκηση, την ανάπτυξη καινοτόμων υπηρεσιών και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Τα εξ ορισμού -δηλαδή χωρίς την ανάγκη ειδικών ρυθμίσεων- ανοιχτά δεδομένα που προκύπτουν από οποιαδήποτε δραστηριότητα που χρηματοδοτείται από δημόσιους πόρους, αποτελούν προαπαιτούμενο για ένα ουσιαστικά δημοκρατικό κράτος και μια εύρυθμη αγορά. Παράλληλα, συμβάλλουν στην εδραίωση αποδοτικών παραγωγικών δραστηριοτήτων που μπορούν να συνεισφέρουν ουσιαστικά στην ανάπτυξη και στην έξοδο από την κρίση.
Τα προγράμματα «εξ ορισμού διαφάνειας», όπως αυτό της Δι@υγειας, και όλοι οι σχετικοί νόμοι**, εάν εφαρμοστούν σχετικά αποτελεσματικά, θα βελτιώσουν ουσιαστικά την πρόσβαση στη δημόσια πληροφορία και θα συνεισφέρουν σημαντικά στη βελτίωση της αξιοπιστίας και του κοινωνικού ελέγχου της δημόσιας διοίκησης. Στη Διαύγεια αυτό συμβαίνει, διότι η πρόσβαση του πολίτη στις αποφάσεις της δημόσιας διοίκησης αποτελεί προϋπόθεση για την ισχύ τους, ενώ η κοινωνία των πολιτών έχει δημιουργήσει σειρά διαδικτυακών εφαρμογών, από την Υπερδιαύγεια μέχρι το publicspending.net που επιτρέπουν την καλύτερη αναζήτηση, ταξινόμηση και χρήση των πράξεων και αποφάσεων της δημόσιας διοίκησης.
Είναι, λοιπόν, επιτακτική ανάγκη οι δράσεις ανοικτών δεδομένων και ελεύθερης χρήσης της δημόσιας πληροφορίας να αυξηθούν και να ενισχυθούν. Είναι απαραίτητο, το σύνολο των δεδομένων που παράγονται με δημόσιους πόρους να είναι ελεύθερα διαθέσιμα στους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Ετσι, για παράδειγμα, μπορεί να ελέγχεται ηλεκτρονικά η εγκυρότητα των τιμολογίων, μπορεί ο καθένας να δημιουργήσει εφαρμογές για κινητές συσκευές για τον χρόνο και τη διαδρομή των δημοσίων συγκοινωνιών, μπορούμε να γνωρίζουμε και να συγκρίνουμε όλοι τις τιμές και την κατανάλωση των βασικών αγαθών ή των καυσίμων και να έχουμε όλοι την πληροφορία για τους χάρτες και τους δρόμους της χώρας, χωρίς να χρειάζεται να πληρώσουμε επιπλέον για κάτι που έχει ήδη χρηματοδοτηθεί από τον Ελληνα φορολογούμενο.
Περαιτέρω, είναι ανάγκη το σύνολο του ψηφιακού πολιτιστικού και ερευνητικού περιεχομένου να είναι ελεύθερα διαθέσιμο, προκειμένου να αυξηθεί η διάχυση των αποτελεσμάτων της έρευνας και να καταστεί η γνώση πραγματικά δημόσιο αγαθό. Μόνο έτσι μπορούν να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για μια κοινωνία της γνώσης, αλλά και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για βιώσιμη και κοινωνικά επιθυμητή ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων.
Επιπροσθέτως, είναι απαραίτητο να αποτελεί κεντρική στρατηγική της χώρας η ανάπτυξη ανοικτών τεχνολογιών, τόσο λογισμικού και υλικού.. Αυτό θα ωθήσει το εκπαιδευτικό σύστημα και τις επιχειρήσεις να αναπτύξουν τεχνογνωσία στην προσαρμογή και τη δημιουργία ανοιχτών τεχνολογιών, ενισχύοντας εταιρείες που έχουν έδρα την Ελλάδα και συνεισφέρουν στην τοπική οικονομία, ώστε να μειωθεί η οικονομική αιμορραγία με τις άδειες του κλειστού λογισμικού που διώχνουν πόρους εκτός χώρας, επιβαρύνοντας το ελληνικό και ευρωπαϊκό εμπορικό ισοζύγιο. Ταυτόχρονα, αυτό σημαίνει ιδιαίτερη έμφαση στον ανοικτό σχεδιασμό (open design) για την παραγωγή, π.χ. διαφόρων μορφών αισθητήρων που μπορούν να βοηθήσουν την ανάπτυξη αυτοματισμών σε πολλούς κλάδους της οικονομίας. Κάτι τέτοιο είναι πλέον απαραίτητο προκειμένου να αυξηθεί η αυτονομία της τοπικής οικονομίας, των επιχειρήσεων και των πολιτών, του αγρότη, του μικρομεσαίου επιχειρηματία και του καινοτόμου επαγγελματία.
Η καθιέρωση της ανοιχτότητας ως βασικής αρχής, σε όλα τα επίπεδα, εξασφαλίζει ότι το Δημόσιο δεν υποχρεούται να προμηθεύεται πολλές φορές τα ίδια συστήματα, αλλά μόνο υπηρεσίες τεχνικής υποστήριξης. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύονται η τοπική ανάπτυξη και η αυτονομία της τοπικής οικονομίας, ενώ επιτυγχάνεται η ταυτόχρονη διασύνδεση με τις παγκόσμιες κοινότητες ανοιχτών τεχνολογιών, συμβάλλοντας στην έξοδο από την κρίση με τη χρήση των δικών μας δυνάμεων και του δικού μας κεφαλαίου γνώσης.
**Νομοθετικές πρωτοβουλίες και συστήματα που προάγουν την ανοιχτότητα:
(1) ΔΙΑΥΓΕΙΑ, Νόμος 3861/2010, https://diavgeia.gov.gr/info (2) Νόμος-Πλαίσιο για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, Ν.3979/2011, http://www.egovplan.gr/ (3) Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο για τις προμήθειες του ευρύτερου Δημοσίου Τομέα, N.4013/2011, http://staging.agora.gov.gr/ & http://www.eprocurement.gov.gr/ (4) Αποθετήριο Μελετών Δημοσίου Τομέα, Ν.3966/2011, http://resources.ekdd.gr/knowledge/ & http://www.ekdd.gr/ekdda/index.php/gr/2012-06-19-09-30-23 (5 Νόμος για τα Ανοιχτά Δεδομένα του δημόσιου τομέα, Ν.4305/2014, http://go.eellak.gr/N3468, http://data.gov.gr/
Τα προγράμματα «εξ ορισμού διαφάνειας», όπως αυτό της Δι@υγειας, και όλοι οι σχετικοί νόμοι**, εάν εφαρμοστούν σχετικά αποτελεσματικά, θα βελτιώσουν ουσιαστικά την πρόσβαση στη δημόσια πληροφορία και θα συνεισφέρουν σημαντικά στη βελτίωση της αξιοπιστίας και του κοινωνικού ελέγχου της δημόσιας διοίκησης. Στη Διαύγεια αυτό συμβαίνει, διότι η πρόσβαση του πολίτη στις αποφάσεις της δημόσιας διοίκησης αποτελεί προϋπόθεση για την ισχύ τους, ενώ η κοινωνία των πολιτών έχει δημιουργήσει σειρά διαδικτυακών εφαρμογών, από την Υπερδιαύγεια μέχρι το publicspending.net που επιτρέπουν την καλύτερη αναζήτηση, ταξινόμηση και χρήση των πράξεων και αποφάσεων της δημόσιας διοίκησης.
Είναι, λοιπόν, επιτακτική ανάγκη οι δράσεις ανοικτών δεδομένων και ελεύθερης χρήσης της δημόσιας πληροφορίας να αυξηθούν και να ενισχυθούν. Είναι απαραίτητο, το σύνολο των δεδομένων που παράγονται με δημόσιους πόρους να είναι ελεύθερα διαθέσιμα στους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Ετσι, για παράδειγμα, μπορεί να ελέγχεται ηλεκτρονικά η εγκυρότητα των τιμολογίων, μπορεί ο καθένας να δημιουργήσει εφαρμογές για κινητές συσκευές για τον χρόνο και τη διαδρομή των δημοσίων συγκοινωνιών, μπορούμε να γνωρίζουμε και να συγκρίνουμε όλοι τις τιμές και την κατανάλωση των βασικών αγαθών ή των καυσίμων και να έχουμε όλοι την πληροφορία για τους χάρτες και τους δρόμους της χώρας, χωρίς να χρειάζεται να πληρώσουμε επιπλέον για κάτι που έχει ήδη χρηματοδοτηθεί από τον Ελληνα φορολογούμενο.
Περαιτέρω, είναι ανάγκη το σύνολο του ψηφιακού πολιτιστικού και ερευνητικού περιεχομένου να είναι ελεύθερα διαθέσιμο, προκειμένου να αυξηθεί η διάχυση των αποτελεσμάτων της έρευνας και να καταστεί η γνώση πραγματικά δημόσιο αγαθό. Μόνο έτσι μπορούν να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για μια κοινωνία της γνώσης, αλλά και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για βιώσιμη και κοινωνικά επιθυμητή ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων.
Επιπροσθέτως, είναι απαραίτητο να αποτελεί κεντρική στρατηγική της χώρας η ανάπτυξη ανοικτών τεχνολογιών, τόσο λογισμικού και υλικού.. Αυτό θα ωθήσει το εκπαιδευτικό σύστημα και τις επιχειρήσεις να αναπτύξουν τεχνογνωσία στην προσαρμογή και τη δημιουργία ανοιχτών τεχνολογιών, ενισχύοντας εταιρείες που έχουν έδρα την Ελλάδα και συνεισφέρουν στην τοπική οικονομία, ώστε να μειωθεί η οικονομική αιμορραγία με τις άδειες του κλειστού λογισμικού που διώχνουν πόρους εκτός χώρας, επιβαρύνοντας το ελληνικό και ευρωπαϊκό εμπορικό ισοζύγιο. Ταυτόχρονα, αυτό σημαίνει ιδιαίτερη έμφαση στον ανοικτό σχεδιασμό (open design) για την παραγωγή, π.χ. διαφόρων μορφών αισθητήρων που μπορούν να βοηθήσουν την ανάπτυξη αυτοματισμών σε πολλούς κλάδους της οικονομίας. Κάτι τέτοιο είναι πλέον απαραίτητο προκειμένου να αυξηθεί η αυτονομία της τοπικής οικονομίας, των επιχειρήσεων και των πολιτών, του αγρότη, του μικρομεσαίου επιχειρηματία και του καινοτόμου επαγγελματία.
Η καθιέρωση της ανοιχτότητας ως βασικής αρχής, σε όλα τα επίπεδα, εξασφαλίζει ότι το Δημόσιο δεν υποχρεούται να προμηθεύεται πολλές φορές τα ίδια συστήματα, αλλά μόνο υπηρεσίες τεχνικής υποστήριξης. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύονται η τοπική ανάπτυξη και η αυτονομία της τοπικής οικονομίας, ενώ επιτυγχάνεται η ταυτόχρονη διασύνδεση με τις παγκόσμιες κοινότητες ανοιχτών τεχνολογιών, συμβάλλοντας στην έξοδο από την κρίση με τη χρήση των δικών μας δυνάμεων και του δικού μας κεφαλαίου γνώσης.
**Νομοθετικές πρωτοβουλίες και συστήματα που προάγουν την ανοιχτότητα:
(1) ΔΙΑΥΓΕΙΑ, Νόμος 3861/2010, https://diavgeia.gov.gr/info (2) Νόμος-Πλαίσιο για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, Ν.3979/2011, http://www.egovplan.gr/ (3) Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο για τις προμήθειες του ευρύτερου Δημοσίου Τομέα, N.4013/2011, http://staging.agora.gov.gr/ & http://www.eprocurement.gov.gr/ (4) Αποθετήριο Μελετών Δημοσίου Τομέα, Ν.3966/2011, http://resources.ekdd.gr/knowledge/ & http://www.ekdd.gr/ekdda/index.php/gr/2012-06-19-09-30-23 (5 Νόμος για τα Ανοιχτά Δεδομένα του δημόσιου τομέα, Ν.4305/2014, http://go.eellak.gr/N3468, http://data.gov.gr/
