Με το ΣΥΝ για μια χρήσιμη Αριστερά της πράξης

Ι. Αριστερά και Παγκοσμιοποίηση.
Η Αριστερά πρέπει να κατανοήσει ότι το παγκόσμιο πολιτικό εκκρεμές θα κινείται δεξιόστροφα για πολλά χρόνια, ωθούμενο κυρίως απ΄ τα τεράστια πολιτικά ελλείμματα που σωρεύτηκαν κατά την αριστερόστροφη πορεία του (1917-1989) και που ανεξάρτητα απ? τις «απολογίες» μας στο δικαστήριο της Ιστορίας χρεώθηκαν στην Αριστερά και απαξίωσαν το σοσιαλιστικό πρόταγμα.

Για ν? αλλάξει ξανά φορά το ιστορικό εκκρεμές δεν αρκεί μια συγνώμη, του τύπου «εμείς είμαστε με το δημοκρατικό σοσιαλισμό». Δεν διορθώνονται με δυο λέξεις στρεβλώσεις δεκαετιών. Πόσο μάλλον όταν, ό,τι απομένει ζωντανό απ? το σοσιαλισμό, η Κίνα και η Κούβα, ελάχιστους συναρπάζουν ιδεολογικά. Ούτε βεβαίως αρκεί η στερεοφωνική και στη διαπασών καταγγελία της κοινωνικής βαρβαρότητας και της θανάσιμης περιβαλλοντικής υποβάθμισης που προκαλεί η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Ακόμη συνιστά μεγίστη φενάκη να ευελπιστούμε σύντομα σε αριστερόστροφη πορεία επειδή δημιουργήθηκαν, και με το δικό μας το χεράκι, τα πολύχρωμα φόρουμ. Έχουν την αξία τους, αλλά πολύ τα έχουμε υπερτιμήσει.

ΙΙ. Τι πρέπει να αποφύγουμε;
Κι ενώ η κρίση της Αριστεράς είναι τόσο βαθιά, ώστε παγκοσμίως αντίπαλο δέος στον καπιταλισμό να θεωρείται ο Μπιν Λάντεν κι εγχωρίως ο Καρατζαφέρης να πιάνει τα ποσοστά του ΣΥΝ, εμείς μοιάζει να σφυρίζουμε αυτάρεσκα. Μιλάμε για αριστερή στροφή, επικαιροποίηση του σοσιαλιστικού προτάγματος, θεωρούμε ότι η ζωή επιβεβαιώνει καθημερινά τις αναλύσεις μας, ότι για όλα τα δεινά του σύγχρονου ανθρώπου φταίει η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Αυτό ήταν και το απόσταγμα του ιδεολογικού μας συνεδρίου, που βαφτίσαμε προγραμματικό, ίσως για να ξορκίσουμε το τεράστιο προγραμματικό μας έλλειμμα.

Τα κρίσιμα ερωτήματα όμως παραμένουν ουσιαστικά αναπάντητα.

Θυμίζω δυο:
1. Αφού η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση φταίει για όλα γιατί οι μάζες ψηφίζουν σε ποσοστό 90% τα κόμματα που την υπηρετούν;
2. Αφού εμείς στο ΣΥΝ τα λέμε τόσο καλά και επιβεβαιωνόμαστε απ? τα γεγονότα γιατί το 6% του 1996 έγινε 3% το 2004;

Θυμίζω και τις απαντήσεις που δίνει μια μεγάλη μερίδα των εναπομεινάντων μελών μας.
Φταίει ο λαός μας που έχει διαφθαρεί κυρίως από τη διακυβέρνηση ΠΑΣΟΚ και δεν εννοεί να αγωνιστεί για το συμφέρον του. Φταίει η Αριστερά που είναι διασπασμένη και πιο πολύ το ΚΚΕ που δεν συναινεί στο να φτιαχτεί ο μεγάλος πόλος της Αριστεράς. Φταίνε λίγο και οι τάσεις και οι μηχανισμοί τους. Φταίνε τα ΜΜΕ που δεν μας προβάλουν. Φταίει ότι διαλύσαμε τον ΣΥΡΙΖΑ και ανεστάλη η αριστερή στροφή του κόμματος. Φταίει η σύγχυση που προκάλεσε η σύμπλευσή μας με την Ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία σε κρίσιμα θέματα, όπως το Μάαστριχτ, αλλά φταίνε πολύ και τα στελέχη μας που πήγαν στο ΠΑΣΟΚ. Εσχάτως, στις αιτίες της καχεξίας μας προστέθηκε και το ενδεχόμενο να αποκτήσει η Ελλάδα αριστερό Πρόεδρο.

Θυμίζω και τις διεξόδους που προτείνονται απ την ίδια πλευρά.
Εμμονή στην Αριστερή στροφή. Επίθεση συνεργασίας στο ΚΚΕ. Αναβίωση του ΣΥΡΙΖΑ. Αποκήρυξη κάθε ιδέας συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ. Γενικότερο μέτωπο κατά της ιδέας της κεντροαριστεράς σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, πιο αποφασιστική στροφή στα κινήματα, πιο κατηγορηματική αποκήρυξη κάθε ιδέας συμμετοχής μας στην εξουσία στον ορατό πολιτικό χρόνο, ρητή ή έμμεση απόρριψη της ιδέας ενός Αριστερού Προέδρου Δημοκρατίας.

Φοβάμαι ότι, αν αυτές οι απόψεις κυριαρχήσουν στο συνέδριο, τότε αυτό θα είναι το τελευταίο του ΣΥΝ.

ΙΙΙ. Τι πρέπει να κάνουμε
Αντιγράφω απ? το δεύτερο κείμενο δυο γραμμές, που τοποθετούν σωστά κατ? αρχήν το θέμα:
«Η Ευρωπαϊκή Αριστερά δυσκολεύεται γιατί οι κοινωνίες της Ευρώπης και η Ελληνική, τα λαϊκά στρώματα, ζητάνε κάτι πολύ πιο στέρεο από πολιτικές που αυτοχαρακτηρίζονται ως αριστερές. Ζητούν ένα ασφαλή προσδιορισμό του μέλλοντός τους στην εποχή των μεγάλων αλλαγών που συντελούνται με διαστημική ταχύτητα.»
Τι ζητούν λοιπόν οι κοινωνίες σήμερα με την ιστορική πείρα που έχουν αποκτήσει;
1. Ζητούν μια νέου τύπου Αριστερά που κατανοεί ότι οι λαοί στη Δύση έχουν πολλά περισσότερα να χάσουν απ? τις αλυσίδες τους, μια Αριστερά που δεν τους ζητά να γίνουν «ήρωες» βάζοντας το κεφάλι τους κάθε τόσο κάτω απ? τα γκλομπ, αλλά τους εμπνέει και τους συντονίζει σε μικρές καθημερινές δράσεις, που επειδή θα γίνονται από πολλούς θα αλλάζουν την κοινωνία χωρίς θέαμα, αλλά πολύ ουσιαστικότερα βεβαίως.
Παράδειγμα 1: Η πολιτικοποίηση των καταναλωτών. Επείγει η επανεκτίμηση της Αγοράς από την Αριστερά, ώστε να μην χαρίζεται στο νεοφιλελευθερισμό. Έχει στοιχεία δημοκρατικού ελέγχου των προϊόντων και υπηρεσιών και θα μπορούσε ένα ευφάνταστο μαζικό αριστερό πολιτικό καταναλωτικό κίνημα να μπολιάσει την αγορά με ένα πνεύμα αλληλεγγύης των εργαζομένων και οικολογίας σε παγκόσμιο επίπεδο χτυπώντας τον νεοφιλελευθερισμό στο γήπεδό του. Κάθε αγορά να είναι και μια πολιτική ψήφος υπέρ των επιχειρήσεων που προσέχουν τους εργαζόμενους και το περιβάλλον.
Παράδειγμα 2: Τον εθνικισμό δεν θα τον αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά με διαδηλώσεις, αλλά με άλλα βιβλία Ιστορίας σε ένα άλλο σχολείο. Και τότε οι διαδηλώσεις, αν απαιτούνταν, θα είχαν άλλη οντότητα. Κι αν φωνάζουμε ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός γιατί να μην είναι ένα άλλο σχολείο εφικτό σήμερα στην Ελλάδα;

2. Ζητούν μια Αριστερά που νοιάζεται για την πολιτική διεύθυνση της παγκοσμιοποίησης για την πορεία των μεγάλων προβλημάτων του κόσμου, την ειρήνη, το περιβάλλον, τη δημοκρατία, τη μείωση των μεγάλων ανισοτήτων που τροφοδοτούν τη βία. Ζητούν μια Αριστερά, ανοιχτή σε συμμαχίες και συμβιβασμούς που υπηρετούν τους μείζονες στόχους. Ζητούν μια Αριστερά που συμβάλει στην ενδυνάμωση μιας Ευρώπης ικανής να αντισταθεί στις ΗΠΑ. Οι θέσεις που παίρνουμε στα διάφορα σχετικά ζητήματα (Μάαστριχτ, Άμστερνταμ, Σύνταγμα) κρίνονται απ? τους λαούς τελικά με κριτήριο τα μεγάλα προβλήματα που επηρεάζουν τη ζωή στην Ευρώπη και στον πλανήτη και όχι με τον βερμπαλιστικό πετροπόλεμο που διεξάγεται ανάμεσα σε μικρά κόμματα μιας αυτοπεριθωριοποιούμενης αριστεράς.


3. Ζητούν αριστερά κόμματα με κινηματική και κυβερνητική κουλτούρα.
Για να αποκτήσουμε κυβερνητική κουλτούρα πρέπει να ασκηθούμε στο ν? απαντάμε στο ερώτημα αν ασκούσαμε εμείς σήμερα εξουσία (κεντρική ή περιφερειακή) τι θα κάναμε στους διάφορους τομείς, με ποιο πρόγραμμα, με ποιους ανθρώπους, με ποια κοινωνικά και πολιτικά ερείσματα. Δει δη προγράμματος. Στο Συν όμως σήμερα παρατηρείται ιδεολογική φλυαρία και τεράστιο προγραμματικό έλλειμμα.
Για να αποκτήσουμε κινηματική κουλτούρα πρέπει να έχουμε στο νού μας την διαρκή οργανική επαφή με τις πλατιές μάζες, αυτό είναι το στοίχημα της αριστεράς σήμερα, όντας «εμβολιασμένοι» για την αποφυγή των δυο ιστορικών αριστερών ασθενειών, της λαϊκιστικής κολακείας και της καθοδηγητικής αυθεντίας.

4. Ζητούν σύγχρονα αριστερά κόμματα με οργανωτικές δομές προσαρμοσμένες στη νέα εποχή, που δεν παραμελούν τα νέα προβλήματα, πέρα απ? τα οικονομικά, που αντιμετωπίζουν οι πολίτες στις δυτικές κοινωνίες Τα χάπια παντός τύπου κάνουν θραύση. Κι αν ο καπιταλισμός προτάσσει τη χημεία και το life style ως διέξοδο η Αριστερά πρέπει να ξανασυνδεθεί με την μεγάλη πολιτιστική της παράδοση. Να ξαναδεί το Μαρξ αλλά και τον Φρόυντ και τον Μότσαρτ...Τα παραδοσιακά οργανωτικά «πρέπει» της Αριστεράς ολοένα και λιγότερους αφορούν.

5. Ειδικότερα στην Ελλάδα ο κόσμος ζητά απ? την Αριστερά ένα πρόγραμμα ρεαλιστικών μεταρρυθμίσεων. Ο κόσμος που θα μπορούσε να μας ψηφίσει, ο κόσμος που μας προσέχει, που κάποτε μας ψήφισε και που εκτιμώ ότι αγγίζει διψήφια ποσοστά ζητά ένα ΣΥΝ που αξιοποιεί τους δεσμούς του με τη διανόηση και τους εργαζόμενους σε κρίσιμους τομείς, όπου ακόμα έχουμε σημαντική επιρροή, (παιδεία, υγεία, δημόσια διοίκηση) για να συντάξει ένα τέτοιο πρόγραμμα. Μεταρρυθμίσεις συγκεκριμένες που εξυπηρετούν, αλλά και θίγουν συμφέροντα, δημιουργώντας υποστηρικτές και αντιπάλους. Ένα πρόγραμμα πρόκληση στις άλλες πολιτικές δυνάμεις, να τοποθετηθούν, να συγκλίνουν και να αποκλίνουν. Ένα πρόγραμμα που διαμορφώνει την πολιτική ατζέντα και που θα προκαλούσε κόστος σε όποιον απέφευγε τη συζήτηση.
Παράδειγμα: Το πρόβλημα της παιδείας δεν είναι κυρίως η αύξηση των δαπανών σήμερα, τόσο εύκολη να τη ζητάμε αλλά και να την απορρίπτουν, αλλά το να οργανώσεις συνολικά το σύστημα παιδείας, ώστε με τα ίδια λεφτά που ξοδεύουν τα λαϊκά στρώματα σήμερα, έμμεσα ή άμεσα, να έχουν τα παιδιά τους καλύτερες υπηρεσίες.

6. Ζητούν μια αριστερά, μαζική, μεταρρυθμιστική που αναζητά την εξουσία ως εργαλείο βελτίωσης της ζωής σήμερα. Γιατί μόνο μια μαζική μεταρρυθμιστική αριστερά μπορεί σήμερα να κρατήσει επαφή με το όνειρο τής επανάστασης. Και είναι απολύτως αντιφατικό να λέμε ότι κάνουμε προγραμματική αντιπολίτευση και την ίδια στιγμή να διαδηλώνουμε ότι δεν μας ενδιαφέρει η εξουσία. Να ζητάμε δηλαδή να εφαρμόσουν τις ρεαλιστικές εναλλακτικές μας προτάσεις οι υπουργοί του δικομματισμού και να μην διεκδικούμε να έχουμε δικούς μας υπουργούς για να τις εφαρμόσουν καλύτερα;
Βασική αιτία της κακοδαιμονίας μας είναι ότι μεσούσης της αριστερής στροφής μας αποκτήσαμε φυσιογνωμία κόμματος που δεν ενδιαφέρεται για την εξουσία. Θέλουμε να είμαστε αντιπολίτευση. Φτάσαμε να το καμαρώνουμε, ότι στις εκλογές ο λαός δεν ψηφίζει μόνο κυβέρνηση, αλλά και αντιπολίτευση και του ζητάμε να μας ψηφίσει ως αντιπολίτευση. Η εμμονή μας στον αντικυβερνητισμό μας οδηγεί σε τέτοιους παραλογισμούς. Πολεμάμε στα λόγια τον δικομματισμό, αλλά στο βάθος τον θέλουμε τον δικομματισμό γιατί μας απαλλάσσει από το κυβερνητικό δίλημμα. Ακόμη περισσότερο θα μας βόλευε η κυβερνητική συνεργασία των δυο μεγάλων κομμάτων και αυτό έχουμε στο μυαλό μας όταν ζητάμε απλή αναλογική. Να έχουμε πιο πολλούς βουλευτές στη Βουλή αλλά από την ασφαλή θέση της αντιπολίτευσης σε ένα κυβερνητικό συνασπισμό των δυνάμεων του νεοφιλελευθερισμού. Άλλως δεν θέλουμε ούτε την απλή αναλογική, την οποία ολο και λιγότερο διεκδικούμε, γιατί με αυτήν αυξάνονται οι πιέσεις για κυβερνήσεις συνεργασίας. Παίζουμε ένα κρυφτούλι που όμως ο λαός το καταλαβαίνει. Μπορεί κάποτε να μας χειροκροτεί γιατί τα λέμε καλά, αλλά δεν μας ψηφίζει γιατί βλέπει ότι δεν μας ενδιαφέρει η εξουσία, ως εργαλείο για να τα κάνουμε και καλά.

7. Ζητούν έναν Συν που να μπορεί να σπρώξει το ΠΑΣΟΚ αριστερά με το αζημίωτο για το λαό πρώτα απ’ όλα, αλλά και για τον ίδιο το ΣΥΝ. Η στάση μας μέχρι τώρα κρίθηκε εκ του αποτελέσματος. Η προσπάθεια μας να δείξουμε στον κόσμο πόσο δεξιό και διεφθαρμένο είναι το ΠΑΣΟΚ δεν μας ωφέλησε. Όχι γιατί είχαμε άδικο ή δεν πείσαμε το κόσμο, αλλά γιατί ο κόσμος προτίμησε να στραφεί ασφαλέστερα προς το άλλο δεξιό κόμμα παρά να πειραματιστεί με τον μάλλον ετερόκλητο ΣΥΡΙΖΑ, που δεν τον ενδιέφερε η εξουσία. Στο ίδιο διάστημα είχαμε και μια αφαίμαξη στελεχών προς το ΠΑΣΟΚ τα οποία βεβαίως έχουν την πολύ μεγάλη, αλλά όχι αποκλειστική ευθύνη και στα οποία συνήθως επιφυλάσσεται η άχαρη τύχη να χρησιμοποιούνται από το ΠΑΣΟΚ ως αποσμητικά μιας χρήσης.

Τώρα που και εμείς και το ΠΑΣΟΚ είμαστε σε φάση ήττας, αναπροσανατολισμού και συνεδρίου, τώρα είναι νομίζω η ευκαιρία ο Συνασπισμός να πιέσει το ΠΑΣΟΚ προγραμματικά για μια αριστερή πορεία, με στόχο μια πραγματικά εναλλακτική πρόταση εξουσίας. Σε μένα είναι καθαρό ότι αν το κάνουμε ανοιχτά μπροστά στην κοινωνία, με ειλικρινή αγωνία για μια εναλλακτική αριστερή κυβερνητική πρόταση, όποιο κι αν θα είναι το αποτέλεσμα του διαλόγου εμείς κερδισμένοι θα είμαστε και με πολύ περισσότερο κόσμο δίπλα μας. Το αν αυτή η διεργασία ονομαστεί κεντροαριστερά ή συνέχεια των θετικών εαμικών παραδόσεων (Λ. Κύρκος, Ελευθεροτυπία 19.9.04) είναι δευτερεύον. Αυτό που ζητάει ο πολύς κόσμος που βρίσκεται κυρίως ανάμεσα σε μας και το ΠΑΣΟΚ, ανικανοποίητος, ανένταχτος και δύσθυμος μπροστά στην κάλπη είναι μια χρήσιμη σύγχρονη αριστερά της πράξης.

Το συνέδριο μας πρέπει να συμβάλει καθοριστικά σε μια τέτοια εξέλιξη. Και το μπορεί, αν οι σύνεδροι δεν έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας τον Λένιν με προτεταμένο το δείκτη να μας υποδεικνύει «τι να κάνουμε», αλλά τον άμοιρο οικονομικό μετανάστη ή τον ξεζουμισμένο μαθητή/τρια να μας ρωτάνε με απόγνωση «τι κάνετε για μας;»