Ο πόλεμος των ανίκανων

Αν και όπως είναι ιστορικά διαπιστωμένο οι περισσότεροι πρόξενοι, υποκινητές και υποστηρικτές των πολέμων μπορεί να μη διακρίνονταν για τις ηθικές αρετές τους, όντες επιρρεπείς κατεξοχήν στη ματαιοδοξία, τον καιροσκοπισμό και τη ραδιουργία, τουλάχιστον όμως διέθεταν και κάποια στρατηγική αντίληψη καθώς και τη στρατιωτική ικανότητα ώστε να πετυχαίνουν τους στόχους τους.

Ο παρατεινόμενος πόλεμος όμως στην Ουκρανία ανέδειξε για σχεδόν όλους τους εμπλεκόμενους Eυρωπαίους ηγέτες ένα νέο στοιχείο, την ανικανότητα. Ηγέτες ανίκανοι να συνεχίσουν το έργο των μεταπολεμικών προκατόχων τους διασφαλίζοντας την ειρήνη στην ευρωπαϊκή ήπειρο και προασπίζοντας τα συμφέροντα των λαών τους. Ηγέτες επαγγελματίες πολιτικοί, δημοσιοϋπαλληλικής νοοτροπίας και έχοντες αντίληψη του πολέμου μόνο μέσω κινηματογραφικών ταινιών, οι οποίοι, αφού με την ανικανότητά τους καλλιέργησαν επί χρόνια το επερχόμενο συγκρουσιακό περιβάλλον, ήταν μοιραίο να αιφνιδιαστούν τόσο από την απροκάλυπτη ρωσική επιθετικότητα όσο και την αμερικανική καιροσκοπική αποστασιοποίηση. Για να καλύψουν δε τις ευθύνες τους αφενός περίμεναν στωικά την αντίδραση της Αμερικής, αφετέρου άρχισαν να παίρνουν διάφορες ανούσιες όσο και βλακώδεις κυρώσεις, δημεύοντας περιουσιακά στοιχεία Ρώσων πολιτών ή αποκλείοντας τη Ρωσία από διάφορες αθλητικές εκδηλώσεις.

Την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία όφειλαν να τη γνωρίζουν. Οπως όφειλαν να γνωρίζουν και τη, θεμιτή ή όχι, ξεκάθαρη θέση της Ρωσίας για ουδετερότητα της Ουκρανίας. Και αναμφίβολα θα έπρεπε να γνωρίζουν ότι μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης και τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας η διατήρηση και πολύ περισσότερο η επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς ήταν μια τελείως άσκοπη, ψυχροπολεμική και προκλητική προς τη Ρωσία ενέργεια. Μόνο η ανικανότητα μπορεί να δικαιολογήσει παραγνώριση τέτοιων κεφαλαιωδών γεωπολιτικών θεμάτων, τα οποία και νομοτελειακά οδήγησαν στον πόλεμο.

Πώς αλλιώς, παρά από ανικανότητα γεωπολιτικής αντίληψης, βλέψης και προνοητικότητας, μπορεί να χαρακτηριστεί η μετά το ’90 συμπόρευση με τις αμερικανικές επιδιώξεις για διεύρυνση και επιδιωκόμενη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Και πόσο ανιστόρητος μπορεί να είναι ένας Ευρωπαίος ηγέτης, ώστε να μην αντιλαμβάνεται ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο αναπόφευκτα θα δρομολογούσε εντονότατη ρωσική αντίδραση, την οποία η Ευρώπη δεν θα ήταν σε θέση να ελέγξει και πολύ περισσότερο να αντιμετωπίσει. Πόση αξιοπιστία μπορεί να έχουν οι διάφορες ευρωπαϊκές υπηρεσίες πληροφοριών, όταν δεν μπορούν να διαβλέψουν το οικονομικό-πολιτικό αδιέξοδο που θα προκαλούσε στην Ευρώπη μια, έμμεσα εμπόλεμη, ρήξη με τη Ρωσία.

Είναι κοινή διαπίστωση ότι στο πολιτικό, διπλωματικό και φυσικά στο στρατιωτικό επίπεδο η ανικανότητα της Ε.Ε. είναι δεδομένη, φαντάζει όμως τρομακτικά επιπόλαιο να μην έχει υπάρξει, τουλάχιστον στο οικονομικό επιτελείο των Βρυξελλών, μια κάποια έγκαιρη επισήμανση για το ενεργειακό φιάσκο που θα προέκυπτε. Πόση οργανωτική ικανότητα χρειαζότανε για να ενημερωθούν οι Ευρωπαίοι ηγέτες ότι, αντίθετα με την ωφελούμενη από τον πόλεμο Αμερική, η Ευρώπη δεν διαθέτει το ενεργειακό υπόβαθρο για ρήξη με τον κύριο τροφοδότη της. Σε τελευταία ανάλυση ας έκανε και κάτι χρήσιμο το Eurogroup, σταθμίζοντας, αναλύοντας και τελικά ψηφίζοντας σχετικά με τις οικονομικές συνέπειες που θα έχουν για τους Ευρωπαίους πολίτες οι κυρώσεις της Ε.Ε. προς τη Ρωσία.

Ασφαλώς η ρωσική εισβολή είναι καταδικαστέα. Και ασφαλώς οι συνεχιζόμενες ατελέσφορες στρατιωτικές επιχειρήσεις απορρέουν από αντίστοιχη ανικανότητα της ρωσικής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, οι οποίες το μόνο που μέχρι στιγμής έχουν πετύχει είναι να αναζωπυρώσουν τη φθίνουσα αμερικανική επιρροή στην Ευρώπη και να αφυπνίσουν το, ορθώς κατά Μακρόν, «εγκεφαλικά νεκρό» ΝΑΤΟ. Αυτό όμως που έδωσε το πράσινο φως στον Πούτιν για εισβολή στην Ουκρανία, ας μην έχουμε την παραμικρή αμφιβολία, ήταν η επίγνωση της ανικανότητας αντίδρασης των Ευρωπαίων ηγετών σε συνδυασμό με τον καιροσκοπισμό της Αμερικής.

Η έλλειψη ικανών πολιτικών ηγετών γενικότερα είναι προφανής. Η αμερικανική πολιτική κουλτούρα σπάνια αναδεικνύει ηγέτες άνω της μετριότητας. Η δε Ευρώπη, πέρα από ορισμένες, εθνοκεντρικές κυρίως, προσπάθειες Γαλλίας και Γερμανίας, πολιτικά παραπαίει ασχολούμενη με την εσωτερική της κομματική μικροπολιτική. Μια Ε.Ε. χωρίς ηγεσία, χωρίς οράματα και χωρίς συνοχή θα παραμένει και έρμαιο των αμερικανικών γεωπολιτικών επιδιώξεων και πολύ εύκολος στόχος για τις αντίστοιχες ρωσικές.

Στόχος κάθε πολιτικής ηγεσίας που θέλει να σέβεται το λειτούργημά της σε καμία περίπτωση δεν είναι να προσπαθεί εκ των υστέρων να συμμαζέψει το χάλι που έχει προκαλέσει η ανικανότητά της, ούτε είναι φυσικά να αυτοπυροβολείται ελπίζοντας ότι κάποια σφαίρα θα πλήξει και τον αντίπαλο. Η ικανότητα των πολιτικών ηγεσιών έγκειται στην απαλλαγμένη από ιστορικά και κοινωνικά συμπλέγματα ευθυκρισία, στη νηφαλιότητα, τη διορατικότητα και πάνω από όλα στην ευαισθησία απέναντι στα προβλήματα του λαού που εκπροσωπεί και τα οποία πρέπει να προτάσσει της δικής της επιβίωσης. Για όλους αυτούς τους λόγους ο πόλεμος στην Ουκρανία θα πρέπει να καταγραφεί ιστορικά ως ένα κλασικό παράδειγμα πολέμου μεταξύ ανικάνων.

Τέλος, και όσον αφορά την ελληνική πολιτική και διπλωματική πραγματικότητα, ας ακολουθούμε με χαμηλούς τόνους και χωρίς εξάρσεις την πεπατημένη, γιατί οποιαδήποτε προσπάθεια δήθεν πρωτοβουλιών και ανούσια είναι και καταλήγει στο αξιοθρήνητο φιάσκο να χειροκροτεί η Βουλή των Ελλήνων έναν νεοναζί έμπιστο σύμβουλο του Ουκρανού προέδρου.

*Αντιναύαρχος, επίτιμος αρχηγός ΓΕΝ