Βιασμός στο ΑΤ Ομονοίας: Τοξική αρρενωπότητα με όπλο και στολή
Μαρία Λουκά, ampa.lifo.gr, Δημοσιευμένο: 2022-10-16
Τον Απρίλιο του 2014 η Καναδή τουρίστρια Εμιλι Σπάντον γνώρισε σε ένα μπαρ στο Παρίσι μια ομάδα αστυνομικών. Μετά από λίγη ώρα την προσκάλεσαν να την ξεναγήσουν στο αστυνομικό μέγαρο. 80 λεπτά αργότερα, η Σπάντον βγήκε από το κτίριο κλαμένη, ταραγμένη και καταρρακωμένη. Στον φρουρό ψέλλισε μόνο μια φράση «με βίασαν».
Η γυναίκα είχε υποστεί ομαδικό βιασμό από τους άνδρες της αστυνομίας μέσα σ’ έναν χώρο που υποτίθεται πως είναι ταγμένος στην ασφάλεια των πολιτών. Προχώρησε σε επίσημη καταγγελία. Οι εμπλεκόμενοι αστυνομικοί αρνήθηκαν τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας πως η Σπάντον έκανε σεξ συναινετικά μαζί τους και ενορχήστρωσαν, με την απλόχερη προθυμία του μιντιακού και αστυνομικού συμπλέγματος, μια επιχείρηση διαπόμπευσης του θύματος και διαστροφής της αλήθειας.
Η Σπάντον ταλαιπωρήθηκε και υπέφερε αρκετά μέχρι το 2019 όπου το γαλλικό δικαστήριο έκρινε ένοχους δύο αστυνομικούς για τον ομαδικό βιασμό, επιβάλλοντας ποινή κάθειρξης επτά ετών. Η συγκλονιστική ιστορία καταγράφηκε στο ντοκιμαντέρ της γαλλίδας δημιουργού Ovidie «Σπάντον εναντίον γαλλικής αστυνομίας».
Υπάρχει μια σκηνή προς το τέλος, όπου η Σπάντον περιμένει ολομόναχη και αμίλητη την ετυμηγορία έχοντας απέναντι της ένα πολυπληθές μπουλούκι αστυνομικών προς συμπαράσταση στους δράστες. Και με στοίχειωσε η τόσο κοφτερή αποτύπωση της αβάσταχτης μοναξιάς και σκληρότητας που αναγκάζονται συχνά να υπομείνουν οι επιζώσες βιασμού για να φτάσουν σε μια ελάχιστη δικαίωση.
Είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω την ταινία στο περσινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Η παραλληλία είναι αναπόφευκτη με την υπόθεση του βιασμού της 19χρονης μέσα στο αστυνομικό τμήμα της Ομόνοιας την προηγούμενη εβδομάδα, μια εβδομάδα αποτρόπαιη και ασφυκτική για τις γυναίκες, τις θηλυκότητες και τα παιδιά, αφού υπογράμμισε με τον πιο εμφατικά φρικιαστικό τρόπο τον κίνδυνο και τη βία που μας περιβάλλουν στον κόσμο της πατριαρχικής εξουσίας.
Επικεντρώνοντας εν προκειμένω στην καταγγελία ομαδικού βιασμού της κοπέλας στο αστυνομικό τμήμα, παραθέτω συνοπτικά τα γεγονότα: Το βράδυ της 11ης Οκτωβρίου η 19χρονη κοπέλα είχε μια σύντομη συνομιλία με τους άνδρες της ομάδας Δίας στο σταθμό ΗΣΑΠ στο Θησείο. Εκείνοι της πρότειναν να τους συναντήσει στο αστυνομικό τμήμα της Ομόνοιας και να την ξεναγήσουν στο κτίριο. Εκεί τρεις αστυνομικοί την οδήγησαν στο δωμάτιο που λειτουργεί ως αποδυτήρια. Οι δύο αποχώρησαν και ο ένας τη βίασε και την τραυμάτισε, προκαλώντας της αιμορραγία.
Στη συνέχεια τη βίασε και ο δεύτερος αστυνομικός. Μάλιστα, όπως κατέθεσε η ίδια, ο ένας από τους αστυνομικούς, κατά τη διάρκεια του βιασμού, έφερε στη στολή του καταγραφική κάμερα. Η κοπέλα απευθύνθηκε σε γιατρό, ο οποίος διαπίστωσε σημάδια κακοποίησης και προχώρησε σε καταγγελία. Η παρουσία της 19χρονης στο αστυνομικό τμήμα επιβεβαιώθηκε από το βιντεοληπτικό υλικό του παρακείμενου ξενοδοχείου, διότι οι κάμερες του τμήματος δε λειτουργούσαν – κάτι που είναι εξωφρενικό από μόνο του.
Ακόμα, κατά τη διάρκεια της έρευνας, στο τραπέζι που το θύμα υπέδειξε ότι έγινε ο βιασμός εντοπίστηκε γενετικό υλικό. Οι δύο αστυνομικοί συνελήφθησαν στο πλαίσιο της ποινικής δίωξης για ομαδικό βιασμό και παράβαση του νόμου περί προσωπικών δεδομένων. Είναι δε αξιοσημείωτο παρότι θλιβερά προβλέψιμο πως όλοι οι υπόλοιποι αστυνομικοί που βρίσκονταν εκείνη την ώρα στο κτίριο, συμπεριλαμβανομένων αυτών που βρίσκονταν στο διπλανό δωμάτιο, δεν άκουσαν κι ούτε αντιλήφθηκαν το παραμικρό.
Οι δύο συλληφθέντες αστυνομικοί ισχυρίζονται, όπως σχεδόν όλοι οι κατηγορούμενοι για βιασμό, πως τίποτα δεν συνέβη στο τμήμα και πως η κοπέλα είχε συναινετική σεξουαλική επαφή με έναν από τους δύο στο αυτοκίνητο του.
Η καταγγελία ενός βιασμού είναι ούτως ή αλλως τρομερά δύσκολη εξαιτίας του επαναλαμβανόμενου μοτίβου του victim blaming, του στιγματισμού του θύματος και του εξαιρετικά προβληματικού τρόπου απόκρισης του κρατικού μηχανισμού.
Γι’ αυτό και οι βιασμοί που καταγγέλλονται συνιστούν σημαντικά μικρότερο αριθμό σε σχέση με αυτούς που διαπράττονται. Είναι προφανές και πέρα από ισχυρά πειστήρια που έχουν εισφερθεί, πως κανένα 19 χρονο κορίτσι δε θα τολμούσε να τα βάλει με μια τόσο χοντρόπετση, παντοδύναμη και συνήθως στο απυρόβλητο, οντότητα όπως η ελληνική αστυνομία, εάν δεν είχε υποστεί βιασμό.
Δεν ξέρω ποιοι έπεσαν από τα σύννεφα στη συγκεκριμένη υπόθεση, μιας κι είναι μαζικές οι πτώσεις τις τελευταίες μέρες, αρκετές πάντως δεν πέσαμε. Όχι μόνο γιατί έχουμε υπόψη μας την κοιτοτοπία της έμφυλης βίας αλλά και γιατί παρατηρούμε πως η ματσίλα, σε πλεονάζουσα συχνά μορφή, είναι συγκροτητικό στοιχείο των ανδρών του αστυνομικού σώματος.
Και μάλλον δεν είναι η πρώτη φορά που γυναίκα υφίσταται σεξουαλική βία από άνδρα που φέρει το σήμα «προστασίας του πολίτη». Το Μάρτη του 2021 ένα νεαρό κορίτσι που συμμετείχε στη συγκέντρωση διαμαρτυρίας κατά της αστυνομικής βαναυσότητας στη Νέα Σμύρνη, κατήγγειλε πως κατά τη σύλληψη του και μετά υπέστη ξυλοδαρμό, σεξουαλική παρενόχληση και απειλή βιασμού από αστυνομικό.
Τον Αύγουστο του 2020 η γυναικεία οργάνωση «Μωβ» κατήγγειλε σεξουαλική επίθεση αστυνομικού εις βάρος κρατούμενης μέσα στο αστυνομικό τμήμα της Πέτρου Ράλλη. Τα πιο πολλά περιστατικά, όμως, είναι αυτά που δε μαθεύτηκαν ποτέ.
Σεξεργάτριες, τρανς, τοξικοεξαρτημένες, προσφύγισσες, μετανάστριες, ρομά, γυναίκες χαμηλής παραβατικότητας επιβιωτισμού, γυναίκες που δεν έχουν κανένα προνόμιο, καμία προστατευτική κάλυψη, κανένα υποστηρικτικό πλαίσιο και που προφανώς δε θα μοιραστούν ποτέ δημόσια τις δικές τους τραυματικές εμπειρίες στα χέρια αστυνομικών γιατί δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη, ίσως και κανένα κουράγιο.
Δε θα αναφερθώ εδώ στις γυναίκες που δολοφονήθηκαν ή χτυπήθηκαν από συζύγους ή συντρόφους αστυνομικούς, γιατί αυτό προϋποθέτει μια αυτόνομη και ενδελεχή έρευνα που κανονικά θα έπρεπε να κάνει το ίδιο το κράτος. Θα επισημάνω μόνο κάτι αρκετά εύληπτο και οικείο.
Σκέψου τη δυσφορία και το σύγκρυο που αισθάνεται μια γυναίκα ή ένα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο όταν θα πρέπει να περάσει μπροστά από μια διμοιρία των ΜΑΤ ή μια σταθμευμένη μηχανοκίνητη ομάδα αστυνομικών. Οι περισσότερες, αν έχουμε τη δυνατότητα, μάλλον θα προτιμήσουμε να αλλάξουμε τροχιά, να περάσουμε στο απέναντι πεζοδρόμιο ή να επιταχύνουμε το βήμα μας, ακριβώς για να αποφύγουμε τα έντονα παραβιαστικά βλέμματα, τα γελάκια, τα σεξιστικά σχόλια, τη σωματοποιημένη επίδειξη ανδροπρέπειας.
Σκέψου τη σεξιστική και ομοφοβική ορολογία με την οποία απευθύνονται οι αστυνομικοί σε διαδηλωτές/τριες σε στιγμές έντασης. Σκέψου με πόση απερισκεψία και ευκολία έχουν διώξει ή αποθαρρύνει γυναίκες που πηγαίνουν στα αστυνομικά τμήματα για να καταγγείλουν κάποια μορφή έμφυλης βίας.
Θέλω να πω, δηλαδή, πως η τοξική αρρενωπότητα δεν είναι εξαίρεση στην αστυνομία, είναι η κυρίαρχη επιτέλεση που στο γενικότερο έδαφος της πατριαρχίας, ενισχύεται περαιτέρω από τη μιλιταριστική οργάνωση, την αίσθηση εξουσίας, το όπλο και τη στολή. Και ξεχειλίζει στη βάση της πάγιας τακτικής της ατιμωρησίας για φαινόμενα αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας. Αυτό, εξάλλου, καταδεικνύει και ο βιασμός μέσα στο αστυνομικό τμήμα.
Δεν τους ξέφυγε, δεν ήταν κάτι αστόχαστο. Ένιωθαν τη σιγουριά της συγκάλυψης από τους συναδέλφους τους. Επένδυαν στο φόβο και την παράλυση που προκάλεσαν στο θύμα τους. Θεωρούσαν δεδομένο πως δε θα κληθούν να λογοδοτήσουν. Τόσα εγκλήματα άλλωστε έχουν διαπραχθεί στο αστυνομικό τμήμα Ομονοίας κι ακόμα χάσκει αγέρωχο μέσα στη βδελυγμία και την ασυδοσία του. Ένα επιπλέον θα σκέφτηκαν.
Γι’ αυτή τη ντροπή ένα tweet του Υπουργού ότι «έδωσε εντολή για διερεύνηση…» είναι πολύ λίγο.
Η γυναίκα είχε υποστεί ομαδικό βιασμό από τους άνδρες της αστυνομίας μέσα σ’ έναν χώρο που υποτίθεται πως είναι ταγμένος στην ασφάλεια των πολιτών. Προχώρησε σε επίσημη καταγγελία. Οι εμπλεκόμενοι αστυνομικοί αρνήθηκαν τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας πως η Σπάντον έκανε σεξ συναινετικά μαζί τους και ενορχήστρωσαν, με την απλόχερη προθυμία του μιντιακού και αστυνομικού συμπλέγματος, μια επιχείρηση διαπόμπευσης του θύματος και διαστροφής της αλήθειας.
Η Σπάντον ταλαιπωρήθηκε και υπέφερε αρκετά μέχρι το 2019 όπου το γαλλικό δικαστήριο έκρινε ένοχους δύο αστυνομικούς για τον ομαδικό βιασμό, επιβάλλοντας ποινή κάθειρξης επτά ετών. Η συγκλονιστική ιστορία καταγράφηκε στο ντοκιμαντέρ της γαλλίδας δημιουργού Ovidie «Σπάντον εναντίον γαλλικής αστυνομίας».
Υπάρχει μια σκηνή προς το τέλος, όπου η Σπάντον περιμένει ολομόναχη και αμίλητη την ετυμηγορία έχοντας απέναντι της ένα πολυπληθές μπουλούκι αστυνομικών προς συμπαράσταση στους δράστες. Και με στοίχειωσε η τόσο κοφτερή αποτύπωση της αβάσταχτης μοναξιάς και σκληρότητας που αναγκάζονται συχνά να υπομείνουν οι επιζώσες βιασμού για να φτάσουν σε μια ελάχιστη δικαίωση.
Είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω την ταινία στο περσινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Η παραλληλία είναι αναπόφευκτη με την υπόθεση του βιασμού της 19χρονης μέσα στο αστυνομικό τμήμα της Ομόνοιας την προηγούμενη εβδομάδα, μια εβδομάδα αποτρόπαιη και ασφυκτική για τις γυναίκες, τις θηλυκότητες και τα παιδιά, αφού υπογράμμισε με τον πιο εμφατικά φρικιαστικό τρόπο τον κίνδυνο και τη βία που μας περιβάλλουν στον κόσμο της πατριαρχικής εξουσίας.
Επικεντρώνοντας εν προκειμένω στην καταγγελία ομαδικού βιασμού της κοπέλας στο αστυνομικό τμήμα, παραθέτω συνοπτικά τα γεγονότα: Το βράδυ της 11ης Οκτωβρίου η 19χρονη κοπέλα είχε μια σύντομη συνομιλία με τους άνδρες της ομάδας Δίας στο σταθμό ΗΣΑΠ στο Θησείο. Εκείνοι της πρότειναν να τους συναντήσει στο αστυνομικό τμήμα της Ομόνοιας και να την ξεναγήσουν στο κτίριο. Εκεί τρεις αστυνομικοί την οδήγησαν στο δωμάτιο που λειτουργεί ως αποδυτήρια. Οι δύο αποχώρησαν και ο ένας τη βίασε και την τραυμάτισε, προκαλώντας της αιμορραγία.
Στη συνέχεια τη βίασε και ο δεύτερος αστυνομικός. Μάλιστα, όπως κατέθεσε η ίδια, ο ένας από τους αστυνομικούς, κατά τη διάρκεια του βιασμού, έφερε στη στολή του καταγραφική κάμερα. Η κοπέλα απευθύνθηκε σε γιατρό, ο οποίος διαπίστωσε σημάδια κακοποίησης και προχώρησε σε καταγγελία. Η παρουσία της 19χρονης στο αστυνομικό τμήμα επιβεβαιώθηκε από το βιντεοληπτικό υλικό του παρακείμενου ξενοδοχείου, διότι οι κάμερες του τμήματος δε λειτουργούσαν – κάτι που είναι εξωφρενικό από μόνο του.
Ακόμα, κατά τη διάρκεια της έρευνας, στο τραπέζι που το θύμα υπέδειξε ότι έγινε ο βιασμός εντοπίστηκε γενετικό υλικό. Οι δύο αστυνομικοί συνελήφθησαν στο πλαίσιο της ποινικής δίωξης για ομαδικό βιασμό και παράβαση του νόμου περί προσωπικών δεδομένων. Είναι δε αξιοσημείωτο παρότι θλιβερά προβλέψιμο πως όλοι οι υπόλοιποι αστυνομικοί που βρίσκονταν εκείνη την ώρα στο κτίριο, συμπεριλαμβανομένων αυτών που βρίσκονταν στο διπλανό δωμάτιο, δεν άκουσαν κι ούτε αντιλήφθηκαν το παραμικρό.
Οι δύο συλληφθέντες αστυνομικοί ισχυρίζονται, όπως σχεδόν όλοι οι κατηγορούμενοι για βιασμό, πως τίποτα δεν συνέβη στο τμήμα και πως η κοπέλα είχε συναινετική σεξουαλική επαφή με έναν από τους δύο στο αυτοκίνητο του.
Η καταγγελία ενός βιασμού είναι ούτως ή αλλως τρομερά δύσκολη εξαιτίας του επαναλαμβανόμενου μοτίβου του victim blaming, του στιγματισμού του θύματος και του εξαιρετικά προβληματικού τρόπου απόκρισης του κρατικού μηχανισμού.
Γι’ αυτό και οι βιασμοί που καταγγέλλονται συνιστούν σημαντικά μικρότερο αριθμό σε σχέση με αυτούς που διαπράττονται. Είναι προφανές και πέρα από ισχυρά πειστήρια που έχουν εισφερθεί, πως κανένα 19 χρονο κορίτσι δε θα τολμούσε να τα βάλει με μια τόσο χοντρόπετση, παντοδύναμη και συνήθως στο απυρόβλητο, οντότητα όπως η ελληνική αστυνομία, εάν δεν είχε υποστεί βιασμό.
Δεν ξέρω ποιοι έπεσαν από τα σύννεφα στη συγκεκριμένη υπόθεση, μιας κι είναι μαζικές οι πτώσεις τις τελευταίες μέρες, αρκετές πάντως δεν πέσαμε. Όχι μόνο γιατί έχουμε υπόψη μας την κοιτοτοπία της έμφυλης βίας αλλά και γιατί παρατηρούμε πως η ματσίλα, σε πλεονάζουσα συχνά μορφή, είναι συγκροτητικό στοιχείο των ανδρών του αστυνομικού σώματος.
Και μάλλον δεν είναι η πρώτη φορά που γυναίκα υφίσταται σεξουαλική βία από άνδρα που φέρει το σήμα «προστασίας του πολίτη». Το Μάρτη του 2021 ένα νεαρό κορίτσι που συμμετείχε στη συγκέντρωση διαμαρτυρίας κατά της αστυνομικής βαναυσότητας στη Νέα Σμύρνη, κατήγγειλε πως κατά τη σύλληψη του και μετά υπέστη ξυλοδαρμό, σεξουαλική παρενόχληση και απειλή βιασμού από αστυνομικό.
Τον Αύγουστο του 2020 η γυναικεία οργάνωση «Μωβ» κατήγγειλε σεξουαλική επίθεση αστυνομικού εις βάρος κρατούμενης μέσα στο αστυνομικό τμήμα της Πέτρου Ράλλη. Τα πιο πολλά περιστατικά, όμως, είναι αυτά που δε μαθεύτηκαν ποτέ.
Σεξεργάτριες, τρανς, τοξικοεξαρτημένες, προσφύγισσες, μετανάστριες, ρομά, γυναίκες χαμηλής παραβατικότητας επιβιωτισμού, γυναίκες που δεν έχουν κανένα προνόμιο, καμία προστατευτική κάλυψη, κανένα υποστηρικτικό πλαίσιο και που προφανώς δε θα μοιραστούν ποτέ δημόσια τις δικές τους τραυματικές εμπειρίες στα χέρια αστυνομικών γιατί δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη, ίσως και κανένα κουράγιο.
Δε θα αναφερθώ εδώ στις γυναίκες που δολοφονήθηκαν ή χτυπήθηκαν από συζύγους ή συντρόφους αστυνομικούς, γιατί αυτό προϋποθέτει μια αυτόνομη και ενδελεχή έρευνα που κανονικά θα έπρεπε να κάνει το ίδιο το κράτος. Θα επισημάνω μόνο κάτι αρκετά εύληπτο και οικείο.
Σκέψου τη δυσφορία και το σύγκρυο που αισθάνεται μια γυναίκα ή ένα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο όταν θα πρέπει να περάσει μπροστά από μια διμοιρία των ΜΑΤ ή μια σταθμευμένη μηχανοκίνητη ομάδα αστυνομικών. Οι περισσότερες, αν έχουμε τη δυνατότητα, μάλλον θα προτιμήσουμε να αλλάξουμε τροχιά, να περάσουμε στο απέναντι πεζοδρόμιο ή να επιταχύνουμε το βήμα μας, ακριβώς για να αποφύγουμε τα έντονα παραβιαστικά βλέμματα, τα γελάκια, τα σεξιστικά σχόλια, τη σωματοποιημένη επίδειξη ανδροπρέπειας.
Σκέψου τη σεξιστική και ομοφοβική ορολογία με την οποία απευθύνονται οι αστυνομικοί σε διαδηλωτές/τριες σε στιγμές έντασης. Σκέψου με πόση απερισκεψία και ευκολία έχουν διώξει ή αποθαρρύνει γυναίκες που πηγαίνουν στα αστυνομικά τμήματα για να καταγγείλουν κάποια μορφή έμφυλης βίας.
Θέλω να πω, δηλαδή, πως η τοξική αρρενωπότητα δεν είναι εξαίρεση στην αστυνομία, είναι η κυρίαρχη επιτέλεση που στο γενικότερο έδαφος της πατριαρχίας, ενισχύεται περαιτέρω από τη μιλιταριστική οργάνωση, την αίσθηση εξουσίας, το όπλο και τη στολή. Και ξεχειλίζει στη βάση της πάγιας τακτικής της ατιμωρησίας για φαινόμενα αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας. Αυτό, εξάλλου, καταδεικνύει και ο βιασμός μέσα στο αστυνομικό τμήμα.
Δεν τους ξέφυγε, δεν ήταν κάτι αστόχαστο. Ένιωθαν τη σιγουριά της συγκάλυψης από τους συναδέλφους τους. Επένδυαν στο φόβο και την παράλυση που προκάλεσαν στο θύμα τους. Θεωρούσαν δεδομένο πως δε θα κληθούν να λογοδοτήσουν. Τόσα εγκλήματα άλλωστε έχουν διαπραχθεί στο αστυνομικό τμήμα Ομονοίας κι ακόμα χάσκει αγέρωχο μέσα στη βδελυγμία και την ασυδοσία του. Ένα επιπλέον θα σκέφτηκαν.
Γι’ αυτή τη ντροπή ένα tweet του Υπουργού ότι «έδωσε εντολή για διερεύνηση…» είναι πολύ λίγο.
