Οταν πέσεις σε μια τρύπα, μη σκάβεις
Γιώργος Γιαννουλόπουλος, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Δημοσιευμένο: 2021-02-20
Δεν ζούμε σε εύκολους καιρούς. Ο τρόπος ζωής που θεωρούσαμε δεδομένο έχει εκλείψει, ακόμα και ο πιο στοιχειώδης σχεδιασμός για το άμεσο μέλλον είναι παρακινδυνευμένος, το αναπάντεχο μπορεί να ανατρέψει τα πάντα και τίποτε δεν αποκλείεται όταν δεν ξέρουμε τι θα μας ξημερώσει.
Κάτι ανάλογο και ίσως χειρότερο ισχύει για τις ανά τον κόσμο κυβερνήσεις που όχι μόνο οφείλουν να προστατέψουν τόσο τη δημόσια υγεία όσο και την οικονομία, αλλά και να πάρουν αποφάσεις μέσα σε αυτό το πρωτοφανές και απρόβλεπτο χάος σταθμίζοντας αστάθμητους παράγοντες και διαλέγοντας ανάμεσα στο απίθανο καλό και το πιθανότερο κακό.
Η πολιτική αντιπαράθεση όμως, το οξυγόνο της δημοκρατίας, συνεχίζεται, με τους δύο αντίδικους να κάνουν την κρίση ευκαιρία. Η κυβέρνηση εκμεταλλεύεται τη συμφορά που μας βρήκε για να περάσει μέτρα, τα οποία υπαγορεύει η ιδεολογία της αλλά δεν έχουν άμεση σχέση με την πανδημία. Από την άλλη μεριά η αντιπολίτευση ισχυρίζεται ότι για όλα φταίει η κυβέρνηση επειδή τα πράγματα είναι απλά και ότι υπάρχουν λύσεις εύκολες και ανώδυνες, με την ελπίδα να κερδίσει τις ψήφους των πολλών που υποφέρουν.
Η απήχηση που έχουν οι δύο αυτές προσεγγίσεις αποτυπώνεται σε όλες τις δημοσκοπήσεις. Η φθορά της κυβέρνησης είναι μικρότερη από εκείνη που προέβλεπαν οι πλέον απαισιόδοξοι νεοδημοκράτες, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. έχει κολλήσει στο λίγο επάνω από το 20%. Κατά συνέπεια ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν χρειάζεται να αλλάξει ρότα. Ο Αλέξης Τσίπρας όμως οφείλει να κάνει κάποιες ουσιαστικές διορθώσεις. Οι επιλογές είναι οι εξής δύο: ή να συνεχίσει στον ίδιο δρόμο αλλά επιταχύνοντας το βήμα του και φωνάζοντας πιο δυνατά ή να επιλέξει τη δομική και εποικοδομητική αντιπολίτευση.
Πιστεύω ότι η πρώτη επιλογή θα αποδειχtεί ολέθρια για διάφορους λόγους. Κατ’ αρχάς και σε θεωρητικό επίπεδο επειδή αναπαράγει τη βαθιά ριζωμένη και εντελώς μεταφυσική αντίληψη της Αριστεράς ως το απόλυτο καλό, εφόσον το μόνο σφάλμα που μπορούμε να της καταλογίσουμε είναι ότι δεν είναι αρκετά αριστερή. Πιο προσγειωμένα επειδή στις απλουστεύσεις και τις κούφιες υποσχέσεις ο Αλέξης Τσίπρας έχει βεβαρημένο πολιτικό μητρώο.
Δεν πάει πολύς καιρός από τότε που ως νέος, μαχητικός και χωρίς γραβάτα, μας υποσχέθηκε ότι θα χτυπήσει τη γροθιά του στο τραπέζι και οι ψοφοδεείς δανειστές μας θα κάνουν πίσω, για να παραδεχτεί τελικά ότι είχε αυταπάτες. Σήμερα δεν πρόκειται για αυταπάτες αλλά για απλουστεύσεις και υποτίμηση των δυσκολιών. Μερικές φορές όταν ακούω ότι άλλες χώρες με καλύτερες υποδομές από τις δικές μας και με ένα κράτος πιο οργανωμένο και αποτελεσματικό βρίσκονται στο χείλος της αβύσσου, σκέφτομαι ότι με τη λογική του ΣΥΡΙΖΑ τα προβλήματά τους θα λυθούν αν η Κουμουνδούρου αποστείλει κλιμάκια στελεχών της για να τους βάλουν σε μια τάξη.
Οσο για τις δυσοίωνες δημοσκοπήσεις, αν ο ΣΥΡΙΖΑ αντιληφθεί ότι οι εσωτερικές διενέξεις μπορεί να έχουν τεράστια σημασία για τους εμπλεκομένους και από μικρή μέχρι καμία για τον έξω κόσμο, τότε ενδέχεται να καταλάβει επίσης ότι το ζητούμενο είναι η σοβαρότητα και η ικανότητα να δίνεις λύσεις σε προβλήματα. Σοβαρότητα όμως σημαίνει να παραδέχεσαι ότι η κυβέρνηση κάνει κάποια πράγματα σωστά, όχι μόνο λάθη. Και η ικανότητα να βρίσκεις δύσκολες λύσεις δεν είναι συμβατή με την παλιά κακή συνήθεια να δίνεις εύκολες υποσχέσεις.
Το ποια από τις δύο εναλλακτικές πορείες θα επιλέξει η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ δεν το γνωρίζω. Υποπτεύομαι όμως ότι μάλλον θα διαλέξει την πρώτη, δηλαδή την ολοένα και πιο σκληρή και μετωπική σύγκρουση με την κυβέρνηση. Φυσικά το άνοιγμα προς την προοδευτική συμμαχία δεν θα κλείσει, αλλά τις σημαντικές ιδεολογικές κατευθύνσεις του κόμματος τις καθορίζει η μικρή ηγετική ομάδα και όχι κάποιοι καθόλα συμπαθείς και ικανοί άνθρωποι που κλείνουν προς την αριστερή σοσιαλδημοκρατία.
Νομίζω πάντως ότι ακόμα και στην Αριστερά, όπου πρυτανεύουν οι θεωρητικές αναλύσεις περί κοινωνίας και ιστορικής αναγκαιότητας, ο αέρας που φούσκωσε τα πανιά της το 2015 ήταν και κάτι άλλο, πιο δύσκολο να οριστεί και να αποτιμηθεί. Το ύφος. Δεν ξέρω τι λένε οι πολιτικοί επιστήμονες, αλλά είμαι σίγουρος ότι αυτό που βοήθησε αρχικά τον Αλέξη Τσίπρα και τελικά του έδωσε τα κλειδιά του Μαξίμου ήταν το ύφος του που ταίριαζε στις μέρες εκείνες. Σήμερα το κατά Δεκαπενταμελές ευαγγέλιο ακούγεται προβλέψιμο, τυποποιημένο, γκρινιάρικο και, το χειρότερο απ’ όλα, ρετρό.
Με τα παραπάνω κατά νου σάς υπενθυμίζω τη σοφή αγγλική παροιμία που διάλεξα για τίτλο: όταν πέσεις σε μια τρύπα, μη σκάβεις.
Κάτι ανάλογο και ίσως χειρότερο ισχύει για τις ανά τον κόσμο κυβερνήσεις που όχι μόνο οφείλουν να προστατέψουν τόσο τη δημόσια υγεία όσο και την οικονομία, αλλά και να πάρουν αποφάσεις μέσα σε αυτό το πρωτοφανές και απρόβλεπτο χάος σταθμίζοντας αστάθμητους παράγοντες και διαλέγοντας ανάμεσα στο απίθανο καλό και το πιθανότερο κακό.
Η πολιτική αντιπαράθεση όμως, το οξυγόνο της δημοκρατίας, συνεχίζεται, με τους δύο αντίδικους να κάνουν την κρίση ευκαιρία. Η κυβέρνηση εκμεταλλεύεται τη συμφορά που μας βρήκε για να περάσει μέτρα, τα οποία υπαγορεύει η ιδεολογία της αλλά δεν έχουν άμεση σχέση με την πανδημία. Από την άλλη μεριά η αντιπολίτευση ισχυρίζεται ότι για όλα φταίει η κυβέρνηση επειδή τα πράγματα είναι απλά και ότι υπάρχουν λύσεις εύκολες και ανώδυνες, με την ελπίδα να κερδίσει τις ψήφους των πολλών που υποφέρουν.
Η απήχηση που έχουν οι δύο αυτές προσεγγίσεις αποτυπώνεται σε όλες τις δημοσκοπήσεις. Η φθορά της κυβέρνησης είναι μικρότερη από εκείνη που προέβλεπαν οι πλέον απαισιόδοξοι νεοδημοκράτες, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. έχει κολλήσει στο λίγο επάνω από το 20%. Κατά συνέπεια ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν χρειάζεται να αλλάξει ρότα. Ο Αλέξης Τσίπρας όμως οφείλει να κάνει κάποιες ουσιαστικές διορθώσεις. Οι επιλογές είναι οι εξής δύο: ή να συνεχίσει στον ίδιο δρόμο αλλά επιταχύνοντας το βήμα του και φωνάζοντας πιο δυνατά ή να επιλέξει τη δομική και εποικοδομητική αντιπολίτευση.
Πιστεύω ότι η πρώτη επιλογή θα αποδειχtεί ολέθρια για διάφορους λόγους. Κατ’ αρχάς και σε θεωρητικό επίπεδο επειδή αναπαράγει τη βαθιά ριζωμένη και εντελώς μεταφυσική αντίληψη της Αριστεράς ως το απόλυτο καλό, εφόσον το μόνο σφάλμα που μπορούμε να της καταλογίσουμε είναι ότι δεν είναι αρκετά αριστερή. Πιο προσγειωμένα επειδή στις απλουστεύσεις και τις κούφιες υποσχέσεις ο Αλέξης Τσίπρας έχει βεβαρημένο πολιτικό μητρώο.
Δεν πάει πολύς καιρός από τότε που ως νέος, μαχητικός και χωρίς γραβάτα, μας υποσχέθηκε ότι θα χτυπήσει τη γροθιά του στο τραπέζι και οι ψοφοδεείς δανειστές μας θα κάνουν πίσω, για να παραδεχτεί τελικά ότι είχε αυταπάτες. Σήμερα δεν πρόκειται για αυταπάτες αλλά για απλουστεύσεις και υποτίμηση των δυσκολιών. Μερικές φορές όταν ακούω ότι άλλες χώρες με καλύτερες υποδομές από τις δικές μας και με ένα κράτος πιο οργανωμένο και αποτελεσματικό βρίσκονται στο χείλος της αβύσσου, σκέφτομαι ότι με τη λογική του ΣΥΡΙΖΑ τα προβλήματά τους θα λυθούν αν η Κουμουνδούρου αποστείλει κλιμάκια στελεχών της για να τους βάλουν σε μια τάξη.
Οσο για τις δυσοίωνες δημοσκοπήσεις, αν ο ΣΥΡΙΖΑ αντιληφθεί ότι οι εσωτερικές διενέξεις μπορεί να έχουν τεράστια σημασία για τους εμπλεκομένους και από μικρή μέχρι καμία για τον έξω κόσμο, τότε ενδέχεται να καταλάβει επίσης ότι το ζητούμενο είναι η σοβαρότητα και η ικανότητα να δίνεις λύσεις σε προβλήματα. Σοβαρότητα όμως σημαίνει να παραδέχεσαι ότι η κυβέρνηση κάνει κάποια πράγματα σωστά, όχι μόνο λάθη. Και η ικανότητα να βρίσκεις δύσκολες λύσεις δεν είναι συμβατή με την παλιά κακή συνήθεια να δίνεις εύκολες υποσχέσεις.
Το ποια από τις δύο εναλλακτικές πορείες θα επιλέξει η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ δεν το γνωρίζω. Υποπτεύομαι όμως ότι μάλλον θα διαλέξει την πρώτη, δηλαδή την ολοένα και πιο σκληρή και μετωπική σύγκρουση με την κυβέρνηση. Φυσικά το άνοιγμα προς την προοδευτική συμμαχία δεν θα κλείσει, αλλά τις σημαντικές ιδεολογικές κατευθύνσεις του κόμματος τις καθορίζει η μικρή ηγετική ομάδα και όχι κάποιοι καθόλα συμπαθείς και ικανοί άνθρωποι που κλείνουν προς την αριστερή σοσιαλδημοκρατία.
Νομίζω πάντως ότι ακόμα και στην Αριστερά, όπου πρυτανεύουν οι θεωρητικές αναλύσεις περί κοινωνίας και ιστορικής αναγκαιότητας, ο αέρας που φούσκωσε τα πανιά της το 2015 ήταν και κάτι άλλο, πιο δύσκολο να οριστεί και να αποτιμηθεί. Το ύφος. Δεν ξέρω τι λένε οι πολιτικοί επιστήμονες, αλλά είμαι σίγουρος ότι αυτό που βοήθησε αρχικά τον Αλέξη Τσίπρα και τελικά του έδωσε τα κλειδιά του Μαξίμου ήταν το ύφος του που ταίριαζε στις μέρες εκείνες. Σήμερα το κατά Δεκαπενταμελές ευαγγέλιο ακούγεται προβλέψιμο, τυποποιημένο, γκρινιάρικο και, το χειρότερο απ’ όλα, ρετρό.
Με τα παραπάνω κατά νου σάς υπενθυμίζω τη σοφή αγγλική παροιμία που διάλεξα για τίτλο: όταν πέσεις σε μια τρύπα, μη σκάβεις.
