Ποιο είναι το εκλογικό διακύβευμα στην Κύπρο;
Κυριάκος Πιερίδης, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Δημοσιευμένο: 2023-01-29
Σε μια εβδομάδα θα πέσει η αυλαία της προεκλογικής εκστρατείας στην Κύπρο και το ερώτημα πλανάται: ποιο, τελικά, είναι το διακύβευμα για την Κύπρο κατά την εκλογή του νέου προέδρου που θα διαδεχθεί τον πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη; Η εκλογική αναμέτρηση μετατράπηκε εδώ και μήνες σε μια διαπάλη εξουσίας χωρίς διακριτές πολιτικές προτάσεις. Ο κομματικός χάρτης μπορεί να αλλάξει, αλλά τι σημασία έχει αν η πολιτική παραμείνει η ίδια; Στη «νέα τάξη πραγμάτων» δύσκολα μπορεί να προσδιορίσει κανείς το καθαρό διακύβευμα.
Στο παιχνίδι της εξουσίας, ο προεδρικός υποψήφιος και πρώην ΥΠΕΞ Νίκος Χριστοδουλίδης απέκτησε προβάδισμα, εκμεταλλευόμενος τις αδυναμίες των βασικών αντιπάλων του, Αβέρωφ Νεοφύτου και Ανδρέα Μαυρογιάννη. Ο Χριστοδουλίδης κατάφερε να έχει πίσω του τον Νίκο Αναστασιάδη που τον πριμοδοτεί με σχεδόν το 1/3 των ψηφοφόρων του ΔΗΣΥ. Αντίθετα, ο Αβέρωφ Νεοφύτου δίνει μάχη να περάσει στον β’ γύρο με την ελπίδα, όχι τόσο ότι θα εκλεγεί πρόεδρος, αλλά ότι θα μπορεί να κρατηθεί στην ηγεσία του ΔΗΣΥ.
Η αντιπολίτευση τι κάνει; Με τα σημερινά δεδομένα, το ΑΚΕΛ κινητοποιεί όλες τις δυνάμεις του για να αποφύγει το χειρότερο σενάριο. Θέλει να περάσει τον πρώην πρέσβη Μαυρογιάννη στον β’ γύρο για να μη βρεθεί στο ολέθριο δίλημμα του β’ γύρου: να τοποθετηθεί, ακόμα και έμμεσα, υπέρ Χριστοδουλίδη, αφού αποκλείεται να στηρίξει Αβέρωφ Νεοφύτου.
Νικητές και ηττημένοι
Αν οι δημοσκοπικές εκτιμήσεις επιβεβαιωθούν στην κάλπη, θα πρόκειται για μοναδικό φαινόμενο παραμόρφωσης του εκλογικού διακυβεύματος. Το τι θα γίνει με το Κυπριακό που βρίσκεται σε τραγικό αδιέξοδο, κανείς δεν ξέρει. Ούτε το πώς θα βγει ο τόπος από τον φαύλο κύκλο της διαφθοράς που προκάλεσε η απερχόμενη διακυβέρνηση. Ολα έγιναν μάχες οπισθοφυλακών και κομματικού γοήτρου, με πρώτο κερδισμένο τον Χριστοδουλίδη.
Σε αυτό το κλίμα ο πρόεδρος Αναστασιάδης συνεχίζει τη δική του «απολογιστική» εκστρατεία για να διαφυλάξει την υστεροφημία του. Αφενός να εδραιώσει το αφήγημα του για το Κυπριακό και αφετέρου να μείνουν στα συρτάρια οι φάκελοι με τα «χρυσά» διαβατήρια. Γι’ αυτό όσο πλησιάζει η κάλπη, ο Αναστασιάδης εντείνει τις παρεμβάσεις του, δήθεν «μοιράζοντας εντολές» στους προεδρικούς υποψηφίους. Με πλήρες πρόγραμμα από δραστηριότητες, εγκαίνια και τελετές στην ουσία επιδιώκει να καθοδηγήσει έμμεσα τους ψηφοφόρους προς Χριστοδουλίδη για να συνεχίσει την αδιέξοδη πολιτική του στο Κυπριακό. Ετσι, το απόγευμα της Τετάρτης (25/1) έστησε μία ακόμα εκδήλωση–τιμή στους εθελοντές των δικοινοτικών ταραχών 1963–64, για να διακηρύξει από το βήμα της: «Δεν θα δεχθούμε και δεν θα επιτρέψουμε την κατάργηση της Κυπριακή Δημοκρατίας χάριν της όποιας λύσης. Είμαι βέβαιος ότι όποιος και να με διαδεχθεί στο αξίωμα, συμμερίζεται την ίδια άποψη, την ίδια θέση και το ίδιο καθήκον...»
Παραπλάνηση και συσκότιση
Τα λόγια Αναστασιάδη είναι εύηχα για όσους στηρίζουν τον Χριστοδουλίδη και αποσκοπούν στην παραπλάνηση της κοινής γνώμης. Για σχεδόν έξι χρόνια η ελληνοκυπριακή ηγεσία δεν έχει μπροστά κάποια πρόταση για την επίλυση του Κυπριακού. Η Κυπριακή Δημοκρατία δεν διατρέχει... κίνδυνο να καταργηθεί, επειδή θα δεχθεί ή να απορρίψει κάτι. Κατ’ ακρίβεια, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες περιγράφει στην έκθεσή του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας ότι καμία προοπτική για λύση δεν υπάρχει στο προβλεπτό μέλλον.
Ακόμα πιο παραπλανητική είναι η αναφορά του προέδρου Αναστασιάδη περί αποδοχής της «όποιας λύσης», υπονοώντας, όπως κάνουν συχνά οι πιο αντιδραστικοί πολιτικοί στην Κύπρο, κάποια λύση προδοτική. Ομως, την τελευταία φορά στο Κραν Μοντανά ο γενικός γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες δεν παρουσίασε την «όποια λύση», όπως ισχυρίζεται ο Αναστασιάδης. Παρουσίασε το πλαίσιό του από 6 σημεία για κατάληξη σε στρατηγική συμφωνία που κάλυπταν σε σημαντικό βαθμό τις στρατηγικές επιδιώξεις της ελληνοκυπριακής πλευράς για μια βιώσιμη λύση ομοσπονδίας. Ομως, ο Αναστασιάδης προτίμησε να φύγει από το Κραν Μοντανά και λίγους μήνες αργότερα απέρριψε δημόσια την πρόταση Μ. Ακιντζί να συνυπογράψουν τα έξι σημεία ως στρατηγική συμφωνία.
Ρήξη με τον ΟΗΕ
Ο Νίκος Αναστασιάδης αφήνει μια βαριά κληρονομιά στο Κυπριακό που δεν επιτρέπει σε κανένα να είναι αισιόδοξος: θα υπάρξει ξανά διεθνής πρωτοβουλία και ποιος θα την προκαλέσει; Σε αυτή την κατάσταση προστίθεται η εντεινόμενη ρήξη με τον ΟΗΕ. Η ελληνοκυπριακή πλευρά βρίσκεται κάτω από συνεχείς επικρίσεις για την αρνητική συμβολή της στο Κυπριακό. Ο Γκουτέρες αποδίδει στον Αναστασιάδη σοβαρές ευθύνες για ακαμψία, εχθρική ρητορική και παρεμπόδιση της συνεργασίας μεταξύ των δύο Κοινοτήτων, εξισώνοντάς τον με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ.
Το Προεδρικό και το υπουργείο Εξωτερικών προσπαθούν να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις για όσα γράφονται από ΟΗΕ παραμονές των εκλογών. Ο Κόλιν Στιούαρτ, που ανέλαβε πριν από μερικούς μήνες ως ειδικός στην Κύπρο απεσταλμένος του γενικού γραμματέα και πολιτικός προϊστάμενος της Ειρηνευτικής Δύναμης, βρίσκεται συνεχώς στη δίνη του κυκλώνα, ότι μεροληπτεί σε βάρος της ελληνοκυπριακής πλευράς. Εσχάτως, φέρεται να απέδωσε ρητώς ευθύνες για την επιδεινούμενη κατάσταση στον πρόεδρο Αναστασιάδη. Σε κλειστή συνάντηση στη Νέα Υόρκη στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων με τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και άλλους διπλωμάτες, περιέγραψε τη δεινή θέση που βρίσκεται το προοδευτικό τμήμα της Τουρκοκυπριακής Κοινότητας, λέγοντας ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν κάνει τίποτε εκτός από να καταγγέλλει και να διαμαρτύρεται. Ομως, οι αναφορές Στιούαρτ δεν πολυδιαφέρουν από τα γραφόμενα στις εκθέσεις του γενικού γραμματέα, που δυσπιστεί για την ειλικρίνεια των προθέσεων και των δύο πλευρών.
Καμία πρωτοβουλία
Ο γενικός γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες δεν πρόκειται να αναλάβει νέα πρωτοβουλία, ούτε θέλει να ξοδέψει άλλο διπλωματικό κεφάλαιο. Γι’ αυτό και η προσέγγισή του είναι αυστηρή: πρώτον, οι ηγέτες των δύο Κοινοτήτων θα πρέπει να αποδείξουν την ειλικρινή βούλησή τους με έργα και πράξεις (Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και αλλαγή κλίματος) εντός της νήσου και δεύτερον, να αποταθούν στη συνέχεια από κοινού στον ίδιο για να αναλάβει οποιαδήποτε πρωτοβουλία.
Είναι άγνωστο πώς ο νέος πρόεδρος της Κύπρου θα διορθώσει τις σχέσεις του με τον ΟΗΕ. Ο Γκουτέρες θα στείλει τον Μάρτιο στην Κύπρο τη βοηθό Γ.Γ. για πολιτικές υποθέσεις, Ρόζμαρι Ντι Κάρλο, αλλά η βασική αποστολή της είναι να αποφευχθεί επιδείνωση της κατάστασης επί του εδάφους, ιδίως εντός της νεκρής ζώνης, όπου η κατάσταση γίνεται πολύ ανησυχητική: με φράχτες, drones, κάμερες επιτήρησης, νέες θέσεις βολής μεταξύ των αντιμαχομένων, ένα κανονικό «σκληρό σύνορο».
Στο παιχνίδι της εξουσίας, ο προεδρικός υποψήφιος και πρώην ΥΠΕΞ Νίκος Χριστοδουλίδης απέκτησε προβάδισμα, εκμεταλλευόμενος τις αδυναμίες των βασικών αντιπάλων του, Αβέρωφ Νεοφύτου και Ανδρέα Μαυρογιάννη. Ο Χριστοδουλίδης κατάφερε να έχει πίσω του τον Νίκο Αναστασιάδη που τον πριμοδοτεί με σχεδόν το 1/3 των ψηφοφόρων του ΔΗΣΥ. Αντίθετα, ο Αβέρωφ Νεοφύτου δίνει μάχη να περάσει στον β’ γύρο με την ελπίδα, όχι τόσο ότι θα εκλεγεί πρόεδρος, αλλά ότι θα μπορεί να κρατηθεί στην ηγεσία του ΔΗΣΥ.
Η αντιπολίτευση τι κάνει; Με τα σημερινά δεδομένα, το ΑΚΕΛ κινητοποιεί όλες τις δυνάμεις του για να αποφύγει το χειρότερο σενάριο. Θέλει να περάσει τον πρώην πρέσβη Μαυρογιάννη στον β’ γύρο για να μη βρεθεί στο ολέθριο δίλημμα του β’ γύρου: να τοποθετηθεί, ακόμα και έμμεσα, υπέρ Χριστοδουλίδη, αφού αποκλείεται να στηρίξει Αβέρωφ Νεοφύτου.
Νικητές και ηττημένοι
Αν οι δημοσκοπικές εκτιμήσεις επιβεβαιωθούν στην κάλπη, θα πρόκειται για μοναδικό φαινόμενο παραμόρφωσης του εκλογικού διακυβεύματος. Το τι θα γίνει με το Κυπριακό που βρίσκεται σε τραγικό αδιέξοδο, κανείς δεν ξέρει. Ούτε το πώς θα βγει ο τόπος από τον φαύλο κύκλο της διαφθοράς που προκάλεσε η απερχόμενη διακυβέρνηση. Ολα έγιναν μάχες οπισθοφυλακών και κομματικού γοήτρου, με πρώτο κερδισμένο τον Χριστοδουλίδη.
Σε αυτό το κλίμα ο πρόεδρος Αναστασιάδης συνεχίζει τη δική του «απολογιστική» εκστρατεία για να διαφυλάξει την υστεροφημία του. Αφενός να εδραιώσει το αφήγημα του για το Κυπριακό και αφετέρου να μείνουν στα συρτάρια οι φάκελοι με τα «χρυσά» διαβατήρια. Γι’ αυτό όσο πλησιάζει η κάλπη, ο Αναστασιάδης εντείνει τις παρεμβάσεις του, δήθεν «μοιράζοντας εντολές» στους προεδρικούς υποψηφίους. Με πλήρες πρόγραμμα από δραστηριότητες, εγκαίνια και τελετές στην ουσία επιδιώκει να καθοδηγήσει έμμεσα τους ψηφοφόρους προς Χριστοδουλίδη για να συνεχίσει την αδιέξοδη πολιτική του στο Κυπριακό. Ετσι, το απόγευμα της Τετάρτης (25/1) έστησε μία ακόμα εκδήλωση–τιμή στους εθελοντές των δικοινοτικών ταραχών 1963–64, για να διακηρύξει από το βήμα της: «Δεν θα δεχθούμε και δεν θα επιτρέψουμε την κατάργηση της Κυπριακή Δημοκρατίας χάριν της όποιας λύσης. Είμαι βέβαιος ότι όποιος και να με διαδεχθεί στο αξίωμα, συμμερίζεται την ίδια άποψη, την ίδια θέση και το ίδιο καθήκον...»
Παραπλάνηση και συσκότιση
Τα λόγια Αναστασιάδη είναι εύηχα για όσους στηρίζουν τον Χριστοδουλίδη και αποσκοπούν στην παραπλάνηση της κοινής γνώμης. Για σχεδόν έξι χρόνια η ελληνοκυπριακή ηγεσία δεν έχει μπροστά κάποια πρόταση για την επίλυση του Κυπριακού. Η Κυπριακή Δημοκρατία δεν διατρέχει... κίνδυνο να καταργηθεί, επειδή θα δεχθεί ή να απορρίψει κάτι. Κατ’ ακρίβεια, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες περιγράφει στην έκθεσή του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας ότι καμία προοπτική για λύση δεν υπάρχει στο προβλεπτό μέλλον.
Ακόμα πιο παραπλανητική είναι η αναφορά του προέδρου Αναστασιάδη περί αποδοχής της «όποιας λύσης», υπονοώντας, όπως κάνουν συχνά οι πιο αντιδραστικοί πολιτικοί στην Κύπρο, κάποια λύση προδοτική. Ομως, την τελευταία φορά στο Κραν Μοντανά ο γενικός γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες δεν παρουσίασε την «όποια λύση», όπως ισχυρίζεται ο Αναστασιάδης. Παρουσίασε το πλαίσιό του από 6 σημεία για κατάληξη σε στρατηγική συμφωνία που κάλυπταν σε σημαντικό βαθμό τις στρατηγικές επιδιώξεις της ελληνοκυπριακής πλευράς για μια βιώσιμη λύση ομοσπονδίας. Ομως, ο Αναστασιάδης προτίμησε να φύγει από το Κραν Μοντανά και λίγους μήνες αργότερα απέρριψε δημόσια την πρόταση Μ. Ακιντζί να συνυπογράψουν τα έξι σημεία ως στρατηγική συμφωνία.
Ρήξη με τον ΟΗΕ
Ο Νίκος Αναστασιάδης αφήνει μια βαριά κληρονομιά στο Κυπριακό που δεν επιτρέπει σε κανένα να είναι αισιόδοξος: θα υπάρξει ξανά διεθνής πρωτοβουλία και ποιος θα την προκαλέσει; Σε αυτή την κατάσταση προστίθεται η εντεινόμενη ρήξη με τον ΟΗΕ. Η ελληνοκυπριακή πλευρά βρίσκεται κάτω από συνεχείς επικρίσεις για την αρνητική συμβολή της στο Κυπριακό. Ο Γκουτέρες αποδίδει στον Αναστασιάδη σοβαρές ευθύνες για ακαμψία, εχθρική ρητορική και παρεμπόδιση της συνεργασίας μεταξύ των δύο Κοινοτήτων, εξισώνοντάς τον με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ.
Το Προεδρικό και το υπουργείο Εξωτερικών προσπαθούν να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις για όσα γράφονται από ΟΗΕ παραμονές των εκλογών. Ο Κόλιν Στιούαρτ, που ανέλαβε πριν από μερικούς μήνες ως ειδικός στην Κύπρο απεσταλμένος του γενικού γραμματέα και πολιτικός προϊστάμενος της Ειρηνευτικής Δύναμης, βρίσκεται συνεχώς στη δίνη του κυκλώνα, ότι μεροληπτεί σε βάρος της ελληνοκυπριακής πλευράς. Εσχάτως, φέρεται να απέδωσε ρητώς ευθύνες για την επιδεινούμενη κατάσταση στον πρόεδρο Αναστασιάδη. Σε κλειστή συνάντηση στη Νέα Υόρκη στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων με τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και άλλους διπλωμάτες, περιέγραψε τη δεινή θέση που βρίσκεται το προοδευτικό τμήμα της Τουρκοκυπριακής Κοινότητας, λέγοντας ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν κάνει τίποτε εκτός από να καταγγέλλει και να διαμαρτύρεται. Ομως, οι αναφορές Στιούαρτ δεν πολυδιαφέρουν από τα γραφόμενα στις εκθέσεις του γενικού γραμματέα, που δυσπιστεί για την ειλικρίνεια των προθέσεων και των δύο πλευρών.
Καμία πρωτοβουλία
Ο γενικός γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες δεν πρόκειται να αναλάβει νέα πρωτοβουλία, ούτε θέλει να ξοδέψει άλλο διπλωματικό κεφάλαιο. Γι’ αυτό και η προσέγγισή του είναι αυστηρή: πρώτον, οι ηγέτες των δύο Κοινοτήτων θα πρέπει να αποδείξουν την ειλικρινή βούλησή τους με έργα και πράξεις (Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και αλλαγή κλίματος) εντός της νήσου και δεύτερον, να αποταθούν στη συνέχεια από κοινού στον ίδιο για να αναλάβει οποιαδήποτε πρωτοβουλία.
Είναι άγνωστο πώς ο νέος πρόεδρος της Κύπρου θα διορθώσει τις σχέσεις του με τον ΟΗΕ. Ο Γκουτέρες θα στείλει τον Μάρτιο στην Κύπρο τη βοηθό Γ.Γ. για πολιτικές υποθέσεις, Ρόζμαρι Ντι Κάρλο, αλλά η βασική αποστολή της είναι να αποφευχθεί επιδείνωση της κατάστασης επί του εδάφους, ιδίως εντός της νεκρής ζώνης, όπου η κατάσταση γίνεται πολύ ανησυχητική: με φράχτες, drones, κάμερες επιτήρησης, νέες θέσεις βολής μεταξύ των αντιμαχομένων, ένα κανονικό «σκληρό σύνορο».
