Τι θα γίνει αν στην Αθήνα επέλθει ένας «Daniel»; Ή, έστω, ένας «Elias»; Αν σημειωθούν βροχοπτώσεις όχι τόσο έντονες όσο σε Θεσσαλία και βόρεια Εύβοια, όχι 700 ή 600 αλλά μόνο 300 ή 250 κυβικά νερό ανά στρέμμα; Τι θα γίνει στο λεκανοπέδιο της Αττικής, που πρακτικά έχει γίνει όλο ένα ενιαίο πολεοδομικό συγκρότημα, αν προκληθεί μια πολυκρίση, σαν αυτές που έπληξαν τον Θεσσαλικό Κάμπο ή πλήττουν άλλες χώρες; Το ερώτημα βρέθηκε στα χείλη όλων, μετά από όσα πρωτοφανή (αλλά πλέον, όχι σπάνια…) συνέβησαν σε απόσταση 2-3 εκατοντάδων χιλιομέτρων βορείως της πρωτεύουσας.

Όταν ο Χένρι Μίλερ έφθασε στον Πειραιά, τον Ιούλιο του 1939, έκανε ζέστη. Αφόρητη ζέστη. Η θερμοκρασία ήταν 48 βαθμούς κελσίου στον ήλιο, γράφει στον «Κολοσσό», όταν πήρε ταξί από το λιμάνι για να ανέβει στην Ακρόπολη. Μπορεί να υπερβάλει κάπως, όπως το συνήθιζε. Μα προφανώς έκανε πολύ ζέστη εκείνη τη μέρα στην Αθήνα. Μια ζέστη που δεν εμπόδισε, πάντως, ούτε εκείνον, ούτε μια ολόκληρη γενιά συγγραφέων, μετά από αυτόν, να λατρέψουν το ελληνικό καλοκαίρι, αυτόν τον «κόσμο από φως». Και να το υμνήσουν ως τον αληθινό επί γης Παράδεισο.

Έχουν περάσει 30 χρόνια, από την Παγκόσμια Σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών, στο Ρίο το 1992, όταν η διεθνής κοινότητα αποφάσισε ότι πρέπει να προχωρήσει στα απαραίτητα βήματα για να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή. Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Προέκυψε το αναιμικό Πρωτόκολλο του Κιότο, η φιλόδοξη Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή, η κλιματική αλλαγή αναβαθμίστηκε σε κλιματική κρίση, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έγιναν πλέον κυρίαρχο ρεύμα (mainstream) αλλά οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται!

Τα τείχη, οι τάφροι, τα συρματοπλέγματα, τα σύνορα γενικά, μόνο τη ροή των ανθρώπων που πέφτουν στην ανάγκη της μετοικεσίας μπορούν να εμποδίσουν, χωρίς πάντως να είναι ικανά να την ανακόψουν πλήρως. Τα φυσικά φαινόμενα, αν νοείται πια ως φυσική η ασφυξία που προκαλεί η «κανονικοποίηση» της κλιματικής ακρότητας, είναι διεθνή. Ο καύσωνας των τελευταίων ημερών πλήττει όλες τις μεσογειακές χώρες. Οι δικοί μας μετεωρολόγοι τον ονόμασαν «Κλέωνα», θαρρείς και σκόπευαν να θέσουν σε δοκιμασία τις γνώσεις μας στη γραμματική. Η λαθεμένη γενική «του Κλέοντος» ακούστηκε ακόμα και στην ΕΡΤ. Πιθανόν κατά το «του λέοντος». Κρίμα για τον αρχιδημαγωγό Κλέωνα. Με τόσους μιμητές του στην πολιτική σκηνή και να μας δυσκολεύει η κλίση του…

Καθώς εξελίσσεται η κλιματική κρίση, καταγράφονται όλο και περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα και πυρκαγιές κατά τη θερινή περίοδο. Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, στο διάστημα 1980-2021 στην Ελλάδα χάθηκαν 4.632 ανθρώπινες ζωές λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή [1].

Τέτοιου είδους ακραία καιρικά φαινόμενα δεν μπορούν να θεωρούνται πια εξαίρεση. Τα επιστημονικά δεδομένα είναι ξεκάθαρα: θα τα αντιμετωπίζουμε όλο και πιο συχνά.

Η ειδησεογραφία είναι πυκνή: Στις ΗΠΑ ο Κολοράντο στεγνώνει, στον Καναδά φοβούνται ότι ο καύσωνας ίσως προκαλέσει δεκάδες θανάτους όπως πέρυσι. Στην άλλη άκρη της Γης, στην Μπανγκόκ, το θερμόμετρο γράφει ρεκόρ εποχής, 41° Κελσίου, μεγαλουπόλεις της νοτιοανατολικής Ασίας έχουν μετατραπεί σε θερμοκήπια με καυτό και μολυσμένο αέρα, παραδίπλα, στην πολύπαθη Μιανμάρ, ο κυκλώνας «Μόχα» άφησε πίσω του δεκάδες νεκρούς και αμέτρητες καταστροφές.

Το πρόβλημα της κλιματικής κρίσης είναι οικουμενικό: Τα τελευταία οκτώ χρόνια ήταν τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί από το 1850, πέρυσι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η υπερθέρμανση των ωκεανών έφθασαν σε νέα υψηλά επίπεδα, ενώ νέο ρεκόρ σημείωσαν οι συγκεντρώσεις ρύπων στην ατμόσφαιρα.

Είναι και δικό μας πρόβλημα: Η Ελλάδα βρίσκεται μέσα στην κόκκινη ζώνη. Για «θερμοκρασίες Σουδάν», αν δεν αναστρέψουμε την πορεία, μιλούσε προχθές ο Χρ. Ζερεφός στον ΣΚΑΪ, για καύσωνες διαρκείας (χωρίς να αποκλείσει 50άρια), με ό,τι συνεπάγονται για την ανθρώπινη ζωή και την υγεία, τα δάση, τα νερά και τις καλλιέργειες, μιλούσε στην ΕΡΤ ο Κ. Λαγουβάρδος, διευθυντής Ερευνών του Αστεροσκοπείου.

Αν δεν καταφέρουμε να περιορίσουμε στο μισό τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ως το 2030, αυτό δεν θα είναι γιατί δεν έχουμε εναλλακτικές επιλογές». Μιλά στον Guardian ο καθηγητής στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Ντελφτ της Ολλανδίας, Κορνέλις Μπλοκ, αναφερόμενος στην τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή που, πέρα από τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής κρίσης, σκιαγραφεί και σειρά προτάσεων για την επίτευξη του στόχου της Συμφωνίας του Παρισιού για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου.

Οι αλλαγές του κλίματος στη χώρα μας είναι πλέον προφανείς και οι επιπτώσεις τους έχουν αρχίσει να είναι σοβαρές, τόσο στην καθημερινότητά μας όσο και σε αρκετούς τομείς της οικονομίας. Ολοι θυμόμαστε τον παρατεταμένο καύσωνα του 2021 και τις επιπτώσεις που είχε όχι μόνο στους ανθρώπους, αλλά και στα οικοσυστήματα, με τις ανεξέλεγκτες δασικές πυρκαγιές αλλά και τον κλονισμό της αγροτικής παραγωγής.

Κύριο άρθρο του Γκάρντιαν για την κλιματική αλλαγή.

• Ο πληθυσμός των πλούσιων χωρών αντιστοιχεί στο ένα όγδοο του παγκόσμιου συνόλου, αλλά είναι υπεύθυνος για τα μισά αέρια θερμοκηπίου. Αυτά τα έθνη έχουν σαφή ηθική ευθύνη να βοηθήσουν.
• Η βάση της ευθύνης κάθε χώρας για δράση πρέπει να είναι οι συνολικές εκπομπές της.
• Kατά τη διάρκεια της πανδημίας οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο τροφοδότησαν τις δαπάνες των κρατών προχωρώντας στην αγορά των ομολόγων που εξέδιδαν οι ίδιες οι κυβερνήσεις τους.

Σε δυόμισι μήνες, η ακτιβίστρια που ηγήθηκε της παγκόσμιας καμπάνιας κατά της κλιματικής αλλαγής, Γκρέτα Τούνμπεργκ, θα γίνει 20 ετών. Δεν είναι πλέον το θυμωμένο κοριτσάκι με τις πλεξίδες που στραβοκοιτούσε τον Ντόναλντ Τραμπ στις διεθνείς συνόδους και κινητοποιούσε δεκάδες χιλιάδες νέα παιδιά με οικολογική συνείδηση κάθε Παρασκευή. Η ενεργειακή κρίση θέτει πλέον ακόμη και τη σκληροπυρηνική Σουηδή απέναντι σε δύσκολα διλήμματα, όπως «πυρηνική ενέργεια ή λιγνίτης;» (πυρηνική ενέργεια, είπε).

Αυτό που συνέβη το προπερασμένο Σάββατο στην Κρήτη έμοιαζε κάτι που συμβαίνει μία φορά κάθε 500 χρόνια: Ανοιξαν οι ουρανοί και σε 10 λεπτά έπεσε όσο νερό πέφτει σε 3-4 χρόνια. Φαινόμενο όχι σύνηθες, αλλά ούτε τελείως απροσδόκητο: Οι παράκτιες πλημμύρες πυκνώνουν σε όλη την Ευρώπη, οι ζημιές που αφήνουν πίσω θα είναι 30 φορές μεγαλύτερες την επόμενη 30ετία, η Ελλάδα έχει ήδη μεγάλη (και πικρή) εμπειρία.