Σε κάποια μακρινή δυστοπία φαίνεται να ταιριάζει το φετινό καλοκαίρι μέχρι στιγμής.

Σαστισμένοι, παρακολουθούμε το ένα παρανάλωμα να διαδέχεται το άλλο. Ρόδος, Βόλος, Εύβοια, Κέρκυρα, Κάρυστος, Αίγιο, έχει χαθεί πια το μέτρημα. Και φυσικά, αυτές οι καταστροφές που τόσο συνοπτικά αναφέρονται ως λέξεις και ως ειδήσεις, αντιστοιχούν σε πραγματικούς ανθρώπους, σε πραγματικές χιλιάδες νεκρών ζώων, σε πραγματικές περιουσίες που καταστράφηκαν σε μερικά λεπτά, σε πραγματικές εκτάσεις πρασίνου που έγιναν στάχτη.

Η χώρα μας παραπαίει ανάμεσα σε πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και σε πολιτικές ασπόνδυλες χωρίς αρχή –μέση και τέλος και χωρίς πραγματικούς Εθνικούς στόχους. Ενώ από την μια πλευρά προχωράμε στο κλείσιμο των θερμοηλεκτρικών σταθμών και την εγκατάλειψη του λιγνίτη ως καύσιμου με πολύ μεγάλο κοινωνικό και οικονομικό κόστος, ενώ αναπτύσσουμε χρηματοδοτικά και τεχνικά προγράμματα αναδάσωσης, από την άλλη πλευρά χάνουμε χιλιάδες στρέμματα δασών και γεωργικών εκτάσεων μόνο από τις δασικές πυρκαγιές, κατασπαταλώντας το μεγαλύτερο μέρος των ευρωπαϊκών εργαλείων χρηματοδότησης σε αγορά πυροσβεστικού εξοπλισμού.

Όταν η Ρόδος καίγεται επί μία εβδομάδα, στ’ αποκαΐδια της δεν θα εντοπίσουμε μόνο τα κατεστραμμένα σπίτια, τα νεκρά ελάφια, τις πληγωμένες επιχειρήσεις και το ξέπνοο φυσικό κάλλος, που θα χρειαστεί δεκαετίες για να συνέλθει. Θα βρούμε, μία προς μία, σκόρπιες, τσουρουφλισμένες, βαριά έκθετες, και όλες τις σελίδες του αφηγήματος που μηχανιστικά απαγγέλλει και η δεύτερη κυβέρνηση του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη.

Σελίδα πρώτη, τίτλος «Ο κρατικός μηχανισμός είναι εξαιρετικά προετοιμασμένος για κάθε ενδεχόμενο».

Μάτι, Αγ. Στέφανος, Μαύρο ΛιΘάρι, Βίλια, Μαραθώνας, Κουβαράς….Κάθε χρόνο, καιρού επιβάλλοντος, δηλαδή όταν συνυπάρχουν υψηλές θερμοκρασίες και δυνατοί άνεμοι, κάνουμε προσκλητήριο των περιοχών που κάηκαν.

Το πρώτο παράδοξο είναι το γεγονός ότι συνήθως αναφερόμαστε σε περιοχές που ονομάζονται και χαρακτηρίζονται από τους οικισμούς που είναι εγκατεστημένοι σε αυτές. Και όμως, καίγονται δασικές εκτάσεις.

Η σύγκριση Ελλάδας- Γαλλίας είναι καταλυτική: Στη Γαλλία -γράφει στην επίκαιρη και, πλέον, διάσημη μελέτη του, ο δασολόγος- περιβαλλοντολόγος Λευτέρης Σταματόπουλος (dasarxeio.com)- υπάρχουν 16 εκατ. εκτάρια δάσους, στην Ελλάδα μόνο 3,3 εκατ. Από αυτά, τα πευκοδάση καλύπτουν 4 εκατ. εκτάρια, στην Ελλάδα καλύπτουν μόνο 491 χιλ. εκτάρια. Η Γαλλία διαθέτει 64 εναέρια μέσα πυρόσβεσης, η Ελλάδα 92. Οι δύο χώρες διαθέτουν τον ίδιο περίπου αριθμό πυροσβεστικών οχημάτων. Στη Γαλλία αντιστοιχεί ένας πυροσβέστης ανά 1.644 κατοίκους, στην Ελλάδα ένας ανά 453 κατοίκους. Κι όμως, στη Γαλλία ο μέσος όρος των καμένων δασικών εκτάσεων ετησίως είναι μόλις 160 χιλ. στρέμματα την τελευταία 10ετία, ενώ στην Ελλάδα είναι 4 φορές μεγαλύτερος. Γιατί;

Πυρκαγιές στο φυσικό περιβάλλον της χώρας μας είχαμε και θα έχουμε γιατί στο μεσογειακό δασικό οικοσύστημά μας κυριαρχούν τα πυρόφιλα είδη. Κι αυτή η βλάστηση αν συνδυαστεί με μελτέμια, υψηλές θερμοκρασίες και το δύσκολο ανάγλυφο, δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα για τους εμπρηστές.

Και εμπρηστής δεν είναι η κλιματική αλλαγή. Είναι κάποιο ανθρώπινο χέρι, από τον εγκληματικά αμελή πολίτη που βάζει φωτιές για να κάψει κλαδιά μέχρι τον δημοτικό άρχοντα που παίρνουν φωτιά οι χωματερές του δήμου του, τη ΔΕΗ με τους υποσταθμούς και τα καλώδιά της και την πολιτεία που την επόμενη ημέρα σκέπτεται πώς θα τακτοποιήσει τους καταπατητές. Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει και μεγεθύνει τις επιπτώσεις.

Οι καταστροφές και οι ώρες αγωνίας στη Σαρωνίδα, στο Λαγονήσι, στο Λουτράκι και στα Δερβενοχώρια φέρνουν ξανά στο προσκήνιο τα ερωτήματα που προκύπτουν κάθε καλοκαίρι. Τις τελευταίες δύο ημέρες οι φλόγες ξέφυγαν καίγοντας δασικές εκτάσεις και σπίτια. Οι κάτοικοι, απελπισμένοι μέσα στη φρίκη της πυρκαγιάς, ζητούσαν αυτό που θα ζητούσε ο καθένας από εμάς: «ένα αεροπλάνο, ένα πυροσβεστικό ελικόπτερο».

Πεντέλη, Λέσβος, Ηλεία, Ρέθυμνο, Μεσσηνία, Χαλκιδική, Δαδιά… Ενα δαδί όλη η χώρα, που παίρνει εύκολα φωτιά και δεν σβήνει παρά μόνο όταν γίνει στάχτη; Αν πιστέψουμε τα μάτια μας, δυστυχώς ναι. Αν εμπιστευτούμε τις κυβερνητικές ανακοινώσεις –πανομοιότυπες από τετραετία σε τετραετία, άπρεπα χαμογελαστές, αφού ο εφιάλτης αποκτά πια γνωρίσματα κανονικότητας και μονιμότητας, η δε θλίψη είναι η μόνη συνετή και τίμια αντίδραση–, «ο πανέτοιμος κρατικός μηχανισμός αντιμετωπίζει τις πυρκαγιές με εξαιρετικά αποτελέσματα».

Tην ημέρα που εδώ, στην Πεντέλη, η φωτιά ερήμωνε καταπράσινους οικισμούς, στο Λονδίνο η πυροσβεστική υπηρεσία της πόλης ζούσε την χειρότερη μέρα της από τον καιρό του blitz, στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Το θερμόμετρο στην Βρετανία ανέβηκε στο υψηλότερο σημείο από τότε που τηρούνται μετεωρολογικά αρχεία. Δυο μέρες νωρίτερα, 25.000 άνθρωποι υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, σε μία μόνον από τις μεγάλες πυρκαγιές των ημερών, στην Γαλλία. Στην Ισπανία και την Πορτογαλία, που αντιμετωπίζουν την μεγαλύτερη ξηρασία των τελευταίων 1200 χρόνων, ξεπέρασαν τους χίλους οι θάνατοι από τις φωτιές ή τον καύσωνα. Ένα δεύτερο κύμα καύσωνα, μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα, πυρπολεί περιοχές της Ευρώπης άμαθες στην ζέστη. Ένας φονικός συνδυασμός μεγάλης ξηρασίας, υψηλών θερμοκρασιών και δυνατών ανέμων βασανίζει τις χώρες γύρω από την Μεσόγειο. Και οι πυρκαγιές σαρώνουν εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα και καταστρέφουν καλλιέργειες από τον Ατλαντικό ως το Αιγαίο.

Πολλοί από μας που ζήσαμε τη φρίκη των πυρκαγιών του φετινού Αυγούστου αγωνιούμε ενόψει του πιθανού κινδύνου η καταστροφή αυτή να συνοδευτεί από πλημμύρες. Είναι κοινή γνώση ότι τις πυρκαγιές ακολουθούν πλημμύρες και ότι, εάν δεν έχουν δημιουργηθεί αντιπλημμυρικά έργα, οι συνέπειές τους μπορεί να είναι καταστροφικές. Οταν αυτό συμβαίνει, τότε μαθαίνουμε για την ύπαρξη πολλών και κακών νόμων καθώς και χρονοβόρων διαδικασιών οι οποίες δεν επιτρέπουν την εφαρμογή των έργων που διασφαλίζουν μια αντιπλημμυρική προστασία.

Αν –χτύπα ξύλο– σε έναν μήνα ξεσπάσει πυρκαγιά στο υπόλοιπο, άκαυτο, κομμάτι της Αττικής θα είμαστε έτοιμοι να την αντιμετωπίσουμε καλύτερα; Είδατε να έχει καθαρίσει η αυτοδιοίκηση τις ντάνες ξεραμένα κλαδιά από τη Μήδεια; Να τρέχουν ν’ ανοίξουν αντιπυρικές ζώνες και δασικούς δρόμους τα δασαρχεία; Μήπως επέτρεψαν τον καθαρισμό των οικοπέδων από επικίνδυνα πεύκα ή μήπως άρχισαν να αραιώνουν τα δάση, όπου είναι 300 ή 500 πεύκα ανά στρέμμα αντί για 30 που θα ’πρεπε να είναι η μέγιστη πυκνότητα;

Ανιχνεύοντας τις ιστορικά κληρονομημένες κεντρικές διαρθρωτικές αδυναμίες που δυσχεραίνουν την αντιμετώπιση των πολύπλοκων προβλημάτων τής ελληνικής κοινωνίας

Η απόφαση να δοθούν φέτος ελάχιστα κονδύλια για την πρόληψη ασφαλώς και θα μπορούσε να ιδωθεί ως απόρροια της δημοσιονομικής κρίσης. Είναι όμως κυρίως θέμα ιδεοληψίας («λιγότερο Δημόσιο παντού») και αδυναμίας να συνειδητοποιηθεί το τεράστιο κόστος που μπορεί να προκύψει εάν τα πράγματα δεν πάνε καλά, όπως συνέβη φέτος, αλλά και όπως πολύ συχνά συμβαίνει.