Η στρουθοκάμηλος δεν βρίσκει άμμο να κρύψει το κεφάλι της…
Χριστίνα Πουλίδου, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2007-09-23
Ευγενικά, διακριτικά και με αβρότητα, ο Καναδάς περίμενε την ολοκλήρωση της εκλογικής διαδικασίας στην Ελλάδα, περίμενε και τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης, και μόλις όλα αυτά περατώθηκαν, ανακοίνωσε την πρόθεσή του - να αναγνωρίσει τη "Δημοκρατία της Μακεδονίας". Νάτο λοιπόν το μήνυμα: ενόψει των εξελίξεων στο Κόσοβο και του κινδύνου διάσπασης της εδαφικής ακεραιότητας της ΠΓΔΜ (μέσω της αποκόλλησης της αλβανικής συνιστώσας και της προσκόλλησής της στο Κόσοβο, με το οποίο άλλωστε δεν έχει η ΠΓΔΜ οριοθετημένα σύνορα) κι ενόψει της συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ (τον Απρίλιο στο Βουκουρέστι), ο Καναδάς - μέλος του G-8 και του ΝΑΤΟ - δηλώνει τη στήριξή του στην ΠΓΔΜ. Τι κι αν υπάρχουν χιλιάδες Έλληνες απόδημοι Καναδοί πολίτες, τι κι αν είναι ομογάλακτη συντηρητική η κυβέρνηση που βρίσκεται στα ηνία της χώρας, η καναδική κυβέρνηση έκανε μία και μόνο παραχώρηση: μετακύλισε τη γνωστοποίηση της απόφασής της στα πρώτα μετεκλογικά 24ωρα...
Κατά μία άποψη, η προεκλογική δήλωση του πρωθυπουργού για βέτο στο ΝΑΤΟ υπαγόρευσε στην κυβέρνηση των Σκοπίων μια πολιτική πίεσης προς φίλους και συμμάχους - η οποία, κατά τα φαινόμενα, απέδωσε. Η πρωθυπουργική δήλωση, που πάντως "νερώθηκε" την επομένη, έχει βάση;
Ένα προβληματικό βέτο
Διαδικαστικά μιλώντας, η Ελλάδα μπορεί να προβάλει βέτο. Η απόφαση για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ απαιτεί ομόφωνη απόφαση, την οποία μπορεί να μπλοκάρει η Ελλάδα. Επί της ουσίας όμως, μπορεί; Καταρχάς πρέπει να διευκρινιστεί, πως υπάρχει μία διττή ερμηνεία της Ενδιάμεσης Συμφωνίας. Ειδικότερα, κατ άρθρο 11, η χώρα μας δεσμεύεται πως δεν θα ανακόψει την ένταξη της ΠΓΔΜ σε διεθνείς οργανισμούς, εφόσον αυτή γίνει με την προσωρινή της ονομασία. Ωστόσο, η Ελλάδα υποστηρίζει ότι αυτή η δέσμευση στηρίζεται σε ορισμένα προαπαιτούμενα - όπως είναι η αποφυγή της αλυτρωτικής προπαγάνδας και η τήρηση καλών γειτονικών σχέσεων. Παραβιασθέντων τούτων, παύει να ισχύει η δέσμευση και άρα, μια τέτοια στάση δεν αποκλίνει από τις συμβατικές υποχρεώσεις της Ελλάδας - λέει το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών. Κατά άλλη άποψη ωστόσο, η συγκεκριμένη συλλογιστική δεν συμβαδίζει με τα κριτήρια που έχει ορίσει το ΝΑΤΟ για τη διεύρυνσή του, επομένως μια τέτοια ελληνική στάση ακροβατεί στα όρια του απαράδεκτου.
Κατά μιαν άλλη εκτίμηση, η ΠΓΔΜ εκείνη την περίοδο μπορεί να μεταβαφτίσει το αεροδρόμιό της και να αποσύρει κάποια αρχαιοελληνικά αγάλματα που έχει παρατάξει έξω από τα κυβερνητικά της κτίρια. Η διεθνής κοινότητα και η Ελλάδα θα χαιρετίσουν τότε την υποχωρητικότητά της, θα της επιτραπεί επομένως η ένταξη στο ΝΑΤΟ με την προσωρινή ονομασία. Επ αυτού όμως θα επανέλθουμε παρακάτω.
Τα επίχειρα του στρουθοκαμηλισμού
Τι άλλο μπορεί να γίνει; Καθ οδόν προς τη σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, ο διαμεσολαβητής Μ. Νίμιτς μπορεί να υποβάλλει νέα πρόταση για τη λύση του εκκρεμούς προβλήματος. Λύση απόλυτα ισοβαρής δεν υπάρχει και άρα, η πρότασή του είτε θα γίνει αποδεκτή από τα Σκόπια και θα απορριφθεί από την Αθήνα, είτε αντίστροφα. Μετά ταύτα, ο Μ. Νίμιτς είτε θα αφήσει τα πράγματα να εξελιχθούν στο ΝΑΤΟ, είτε θα καταθέσει την εντολή του στο Συμβούλιο Ασφαλείας, επισυνάπτοντας την πρότασή του. Στη δεύτερη υπόθεση εργασίας, το Συμβούλιο Ασφαλείας (από τα Μόνιμα Μέλη του οποίου, η Ρωσία, Κίνα και ΗΠΑ έχουν αναγνωρίσει τη "Δημοκρατία της Μακεδονίας") θα κληθεί να εκδώσει Ψήφισμα. Στο επίπεδο αυτό, η Ελλάδα έχει μικρή διαπραγματευτική δύναμη - συγκεκριμένα, μόνο τη Γαλλία του Ν. Σαρκοζί μπορεί να κινητοποιήσει για να προβάλει βέτο. Αν δεν τα καταφέρει ή δεν το επιδιώξει, τότε το νέο όνομα θα γεννηθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας και θα παραπεμφθεί στη Γεν. Συνέλευση του ΟΗΕ προς επικύρωση, 123 μέλη της οποίας (από τα 192) έχουν αναγνωρίσει τη "Δημοκρατία της Μακεδονίας". Σε αυτή την υπόθεση εργασίας επομένως, το θέμα του ονόματος θα λυθεί και η Ελλάδα με υποσημείωση θα διατηρήσει το δικαίωμά της να αποκαλεί τη γειτονική μας χώρα κατά το δοκούν - και αυτή είναι μια οριστική λύση με το μικρότερο, ίσως, πολιτικό κόστος.
Αν πάλι ο Μ.Νίμιτς δεν υποβάλει νέα πρόταση, το πρόβλημα θα εγερθεί στις παραμονές της συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα γνωρίζει ότι της έχουν απομείνει δύο δυνατότητες για άσκηση πίεσης στη λύση του προβλήματος - η ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. Αν αποδεχθεί να ενταχθεί η ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ με την προσωρινή ονομασία στο σκηνικό που ήδη περιγράψαμε, θα διευκολύνει τη διαιώνιση του προβλήματος - με άλλα λόγια θα αφήσει ανοιχτή την πόρτα των μονομερών αναγνωρίσεων με το όνομα "Δημοκρατία της Μακεδονίας", αφήνοντας να αναπτυχθεί μία δυσμενής βάση για τη μεταγενέστερη επίλυση. Αν πάλι καταφύγει στο βέτο, η κυβέρνηση θα ευνοηθεί άμεσα στο εσωτερικό πεδίο, αλλά δεν θα λύσει το πρόβλημα. Μια τέτοια στάση εξάλλου, δεδομένου του ειδικού βάρους της χώρας μας, θα έχει παράπλευρες συνέπειες καθώς θα αυξηθούν οι πιέσεις στη χώρα μας για συμμετοχή σε ΝΑΤΟϊκές αποστολές ή για εγκατάσταση αντι-πυραυλικών συστημάτων σε ελληνικά εδάφη.
Το "Μακεδονικό" πρόβλημα, έτσι όπως αναπτύχθηκε από τη δεκαετία του 90, αποτελεί ένα θαυμάσιο δείγμα της εσφαλμένης στρατηγικής που υποδεικνύει το δόγμα του status quo. Στην πολιτική, όπως και στη ζωή, ακίνητες καταστάσεις δεν υπάρχουν. Οι διεθνείς εξελίξεις αναδιατάσσουν συνεχώς το συνολικό τοπίο συμπαρασύροντας και την αναδιάταξη των διεθνών συσχετισμών. Όπως έχει μάλιστα αποδειχθεί ιστορικά, η εκκρεμότητα στα προβλήματα μόνο σε χειρότερη λύση οδηγεί - ποτέ σε καλύτερη.
Κατά μία άποψη, η προεκλογική δήλωση του πρωθυπουργού για βέτο στο ΝΑΤΟ υπαγόρευσε στην κυβέρνηση των Σκοπίων μια πολιτική πίεσης προς φίλους και συμμάχους - η οποία, κατά τα φαινόμενα, απέδωσε. Η πρωθυπουργική δήλωση, που πάντως "νερώθηκε" την επομένη, έχει βάση;
Ένα προβληματικό βέτο
Διαδικαστικά μιλώντας, η Ελλάδα μπορεί να προβάλει βέτο. Η απόφαση για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ απαιτεί ομόφωνη απόφαση, την οποία μπορεί να μπλοκάρει η Ελλάδα. Επί της ουσίας όμως, μπορεί; Καταρχάς πρέπει να διευκρινιστεί, πως υπάρχει μία διττή ερμηνεία της Ενδιάμεσης Συμφωνίας. Ειδικότερα, κατ άρθρο 11, η χώρα μας δεσμεύεται πως δεν θα ανακόψει την ένταξη της ΠΓΔΜ σε διεθνείς οργανισμούς, εφόσον αυτή γίνει με την προσωρινή της ονομασία. Ωστόσο, η Ελλάδα υποστηρίζει ότι αυτή η δέσμευση στηρίζεται σε ορισμένα προαπαιτούμενα - όπως είναι η αποφυγή της αλυτρωτικής προπαγάνδας και η τήρηση καλών γειτονικών σχέσεων. Παραβιασθέντων τούτων, παύει να ισχύει η δέσμευση και άρα, μια τέτοια στάση δεν αποκλίνει από τις συμβατικές υποχρεώσεις της Ελλάδας - λέει το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών. Κατά άλλη άποψη ωστόσο, η συγκεκριμένη συλλογιστική δεν συμβαδίζει με τα κριτήρια που έχει ορίσει το ΝΑΤΟ για τη διεύρυνσή του, επομένως μια τέτοια ελληνική στάση ακροβατεί στα όρια του απαράδεκτου.
Κατά μιαν άλλη εκτίμηση, η ΠΓΔΜ εκείνη την περίοδο μπορεί να μεταβαφτίσει το αεροδρόμιό της και να αποσύρει κάποια αρχαιοελληνικά αγάλματα που έχει παρατάξει έξω από τα κυβερνητικά της κτίρια. Η διεθνής κοινότητα και η Ελλάδα θα χαιρετίσουν τότε την υποχωρητικότητά της, θα της επιτραπεί επομένως η ένταξη στο ΝΑΤΟ με την προσωρινή ονομασία. Επ αυτού όμως θα επανέλθουμε παρακάτω.
Τα επίχειρα του στρουθοκαμηλισμού
Τι άλλο μπορεί να γίνει; Καθ οδόν προς τη σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, ο διαμεσολαβητής Μ. Νίμιτς μπορεί να υποβάλλει νέα πρόταση για τη λύση του εκκρεμούς προβλήματος. Λύση απόλυτα ισοβαρής δεν υπάρχει και άρα, η πρότασή του είτε θα γίνει αποδεκτή από τα Σκόπια και θα απορριφθεί από την Αθήνα, είτε αντίστροφα. Μετά ταύτα, ο Μ. Νίμιτς είτε θα αφήσει τα πράγματα να εξελιχθούν στο ΝΑΤΟ, είτε θα καταθέσει την εντολή του στο Συμβούλιο Ασφαλείας, επισυνάπτοντας την πρότασή του. Στη δεύτερη υπόθεση εργασίας, το Συμβούλιο Ασφαλείας (από τα Μόνιμα Μέλη του οποίου, η Ρωσία, Κίνα και ΗΠΑ έχουν αναγνωρίσει τη "Δημοκρατία της Μακεδονίας") θα κληθεί να εκδώσει Ψήφισμα. Στο επίπεδο αυτό, η Ελλάδα έχει μικρή διαπραγματευτική δύναμη - συγκεκριμένα, μόνο τη Γαλλία του Ν. Σαρκοζί μπορεί να κινητοποιήσει για να προβάλει βέτο. Αν δεν τα καταφέρει ή δεν το επιδιώξει, τότε το νέο όνομα θα γεννηθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας και θα παραπεμφθεί στη Γεν. Συνέλευση του ΟΗΕ προς επικύρωση, 123 μέλη της οποίας (από τα 192) έχουν αναγνωρίσει τη "Δημοκρατία της Μακεδονίας". Σε αυτή την υπόθεση εργασίας επομένως, το θέμα του ονόματος θα λυθεί και η Ελλάδα με υποσημείωση θα διατηρήσει το δικαίωμά της να αποκαλεί τη γειτονική μας χώρα κατά το δοκούν - και αυτή είναι μια οριστική λύση με το μικρότερο, ίσως, πολιτικό κόστος.
Αν πάλι ο Μ.Νίμιτς δεν υποβάλει νέα πρόταση, το πρόβλημα θα εγερθεί στις παραμονές της συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα γνωρίζει ότι της έχουν απομείνει δύο δυνατότητες για άσκηση πίεσης στη λύση του προβλήματος - η ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. Αν αποδεχθεί να ενταχθεί η ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ με την προσωρινή ονομασία στο σκηνικό που ήδη περιγράψαμε, θα διευκολύνει τη διαιώνιση του προβλήματος - με άλλα λόγια θα αφήσει ανοιχτή την πόρτα των μονομερών αναγνωρίσεων με το όνομα "Δημοκρατία της Μακεδονίας", αφήνοντας να αναπτυχθεί μία δυσμενής βάση για τη μεταγενέστερη επίλυση. Αν πάλι καταφύγει στο βέτο, η κυβέρνηση θα ευνοηθεί άμεσα στο εσωτερικό πεδίο, αλλά δεν θα λύσει το πρόβλημα. Μια τέτοια στάση εξάλλου, δεδομένου του ειδικού βάρους της χώρας μας, θα έχει παράπλευρες συνέπειες καθώς θα αυξηθούν οι πιέσεις στη χώρα μας για συμμετοχή σε ΝΑΤΟϊκές αποστολές ή για εγκατάσταση αντι-πυραυλικών συστημάτων σε ελληνικά εδάφη.
Το "Μακεδονικό" πρόβλημα, έτσι όπως αναπτύχθηκε από τη δεκαετία του 90, αποτελεί ένα θαυμάσιο δείγμα της εσφαλμένης στρατηγικής που υποδεικνύει το δόγμα του status quo. Στην πολιτική, όπως και στη ζωή, ακίνητες καταστάσεις δεν υπάρχουν. Οι διεθνείς εξελίξεις αναδιατάσσουν συνεχώς το συνολικό τοπίο συμπαρασύροντας και την αναδιάταξη των διεθνών συσχετισμών. Όπως έχει μάλιστα αποδειχθεί ιστορικά, η εκκρεμότητα στα προβλήματα μόνο σε χειρότερη λύση οδηγεί - ποτέ σε καλύτερη.
