Να κλειδώσουμε τον «κουμπαρά»

Τον Αύγουστο η Ελλάδα θα βγει από το μνημόνιο. Το μείζον θέμα είναι η επόμενη ημέρα.

Θα τελεί η χώρα υπό επιτήρηση ή –όπως κορυφαίοι κυβερνητικοί παράγοντες διαλαλούν– θα «ανοίξουν οι κάνουλες»; Είναι βέβαιο ότι θα τελεί υπό επιτήρηση και, μάλιστα, ιδιαίτερα αυστηρή, πολύ αυστηρότερη από εκείνη που γίνεται στις άλλες χώρες που βγήκαν από μνημόνια, αυστηρότερη από εκείνην που ούτως ή άλλως θα ίσχυε μέχρι να αποπληρωθεί το 75% του χρέους που αναλάβαμε. Για αρκετούς λόγους: Γιατί η Ελλάδα έχει πάρει πολύ περισσότερα χρήματα από τις άλλες χώρες. Γιατί θα πάρει ευνοϊκή ρύθμιση του χρέους της – που δεν τη χρειάστηκαν οι άλλες. Γιατί, επίσης, έχει πολύ χαμηλή αξιοπιστία – ταλαιπωρήθηκε και ταλαιπώρησε με τρία μνημόνια, εκ των οποίων τα δύο έμειναν ημιτελή, ενώ όλες οι άλλες χώρες τα ολοκλήρωσαν έγκαιρα, με την πρώτη προσπάθεια.

Με την αυστηρή επιτήρηση δεδομένη, ας συζητήσουμε όλα τα άλλα, ποιος είναι ο ασφαλέστερος τρόπος να βγούμε στις αγορές και ποιες οι προϋποθέσεις για να δανειζόμαστε με ανεκτά επιτόκια.

Ενας τρόπος θα ήταν να ζητήσουμε πιστοληπτική γραμμή μετά τον Αύγουστο, για χρονική περίοδο λίγων ετών (π.χ. μέχρι το 2022) ώστε οι αγορές να είναι βέβαιες πως οτιδήποτε κι αν συμβεί στην Ελλάδα ή μια αναταραχή στη διεθνή οικονομία, η αποπληρωμή των δανείων τους θα είναι εγγυημένη. Αλλες χώρες, σε άλλες συνθήκες, αρνήθηκαν να πάρουν πιστοληπτική γραμμή, αν και πιέστηκαν. Εμάς ούτε μας πιέζουν, πιθανόν ούτε θα μας δώσουν. Οχι επειδή μας εμπιστεύονται, αλλά γιατί δεν τολμούν να απευθυνθούν στα Κοινοβούλιά τους και να ζητήσουν την έγκρισή τους για νέο ελληνικό δάνειο. Γι’ αυτό, δεν θα υπάρξει ούτε νέο μνημόνιο ούτε οτιδήποτε άλλο συνεπάγεται νέα δανειοδότησή μας. Με αυτήν την έννοια θα βγούμε στις αγορές «πεντακάθαρα».

Αντί για νέα πιστοληπτική γραμμή, έχει συμφωνηθεί (ήδη από τον περασμένο Ιούνιο) να μας δοθούν 9 δισ. ευρώ εκ των προτέρων, από τα αδιάθετα κεφάλαια του τρίτου μνημονίου, που μαζί με τα 6-7 δισ. που αναμένεται να αντλήσουμε από τις αγορές το πρώτο εξάμηνο φέτος, θα αποτελέσουν έναν «κουμπαρά», ένα μαξιλάρι ασφαλείας 16 δισ., που καλύπτει τις χρηματοδοτικές ανάγκες μας έως τέλος 2019, για κάθε ενδεχόμενο. Οσον αφορά την αυστηρή εποπτεία της χώρας, θα γίνεται με διαδικασίες tailor made ειδικά για την Ελλάδα, μέσω μιας υπό όρους σταδιακής εφαρμογής της ρύθμισης του χρέους μας. Σχεδιάζεται να γίνει με προϋποθέσεις, τη διατήρηση όσων μεταρρυθμίσεων έχουν γίνει, την υλοποίηση ενός μακρόχρονου μεταρρυθμιστικού προγράμματος που θα το καταρτίσουμε εμείς σε συνεννόηση μαζί τους (άλλως, θα το καταρτίσουν εκείνοι για εμάς χωρίς εμάς...) και τη συνέχιση της δημοσιονομικής πειθαρχίας.

Η υπό όρους ρύθμιση του χρέους είναι εύλογο ότι θα προκαλέσει αβεβαιότητες που θα τις τιμολογήσουν οι αγορές – στο επιτόκιο του δανεισμού μας. Για να απαλύνουμε αυτές τις συνέπειες, υπάρχει η ενδιαφέρουσα σκέψη να δίναμε μια διπλή εγγύηση στις αγορές: (α) Να αποφασίσουμε ότι δεν θα αγγίξουμε τα 16 δισ. ευρώ, τα λεφτά του «κουμπαρά». Δηλαδή, θα αποπληρώνουμε όλα τα δάνειά μας από τα πρωτογενή πλεονάσματα και μόνο από αυτά, διατηρώντας τον «κουμπαρά» ως εγγύηση προς όσους μας δανείζουν ότι η αποπληρωμή τους είναι διασφαλισμένη. Και (β) να ασκηθεί μια οικονομική πολιτική ανάπτυξης, που θα καθιστά τα πρωτογενή πλεονάσματα διατηρήσιμα – αυτή θα είναι η δεύτερη σημαντική εγγύηση στις αγορές.

Διά ταύτα: Για να μπορούμε να δανειζόμαστε με ανεκτά επιτόκια, όχι μόνο δεν πρέπει «να ανοίξουν οι κάνουλες», όχι μόνο δεν πρέπει να «ξεκλειδωθεί» το χρηματοκιβώτιο αλλά, αντίθετα, να διπλοκλειδωθεί και να διατηρηθούν άθικτα τα 16 δισ. ευρώ, ως εγγύηση για τις αγορές. Θα πείτε: Και ποια κυβέρνηση θα έχει λεφτά στο σεντούκι και δεν θα είναι επιρρεπής να αρχίσει να τα μοιράζει στα πελατάκια της; Δεν έχετε άδικο. Για να μείνει άθικτος ο «κουμπαράς», προϋπόθεση είναι το πολιτικό προσωπικό να βρει τη σύνεση να συνεννοηθεί και η Βουλή τη δύναμη να θεσμοθετήσει διαδικασίες που καμία κυβέρνηση από μόνη της δεν θα μπορεί να τις παραβεί. Τα πολιτικά κόμματα, με άλλα λόγια, να αυτοδεσμευτούν. Δύσκολο. Τα εύκολα, όμως, έχουν τελειώσει.