Το Βατερλώ του SPD στην Βαυαρία και εμείς

Αποτελεί κοινό τόπο ότι το SPD υπέστη μια καταστροφική ήττα την Κυριακή στην Βαυαρία. Το ερώτημα που προκύπτει για εμάς είναι αν είναι μια Γερμανική - και μάλιστα βαυαρική - ιδιαιτερότητα η αν προσφέρεται για εξαγωγή ευρύτερων συμπερασμάτων για την επίκαιρη συζήτηση που έχει ανοίξει και στην χώρα μας για τις μετεκλογικές συνεργασίες στον προοδευτικό χώρο.

Ας ξεκινήσουμε από τα αποτελέσματα: Η συντηρητική παράταξη στράφηκε προς τα δεξιά. Τις απώλειες των Χριστιανοκοινωνιστών ( εταίρου των Χριστινοδημοκρατών της Μέρκελ, με πιο συντηρητικές θέσεις) καρπώθηκε το ακροδεξιό κόμμα «Εναλλακτική για την Γερμανία» AfD.

Το SPD έχασε πάνω από την μισή του δύναμη, από 20,6% σε 9,7%. Η μερίδα του λέοντος από αυτές τις απώλειες πήγε στον μεγάλο νικητή των εκλογών, τους Πράσινους οι οποίοι από 9,9% εκτοξεύτηκαν στο 17,4%. Ένα ποσοστό 1,1 % πήγε στο Αριστερό Κόμμα ( 3,2% από 2,1%) επιλέγοντας ένα χώρο ιστορικά από το 1920 ανίσχυρο στην Βαυαρία, που δεν μπορεί να υπερβεί το όριο 5% και για το οποίο ισχύει η χαμένη ψήφος. Με δεδομένο ότι οι Πράσινοι δεν είναι εδώ και χρόνια ένα ρομαντικό περιβαλλοντικό κόμμα αλλά έχουν εξελιχθεί σε μια αξιόπιστη αριστερή δύναμη είναι προφανές ότι ακόμα και στην υπερσυντηρητική Βαυαρία υπάρχει μια συγκρατημένη αλλά υπαρκτή στροφή προς τα αριστερά. Την οποία όμως αδυνατεί να εκφράσει, να εμπνεύσει και να υλοποιήσει η Γερμανική Σοσιαλδημοκρατία, η οποία βλέπει τις δυνάμεις της να πέφτουν σε πανγερμανικό επίπεδο σε ποσοστό κάτω από το 16% σε σημείο ώστε πολλοί αναλυτές να αμφισβητούν ότι δικαιούται πλέον τον τίτλο του «λαϊκού κόμματος».

Η Πρόεδρος του SPD, Αντρέα Νάλες δήλωσε ότι «για το κακό αποτέλεσμα ευθύνεται εν μέρει η κακή επίδοση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης» και ότι «πρέπει κάτι να αλλάξει». Τό μόνο που μπορεί να αλλάξει όσο ακόμα το SPD διατηρεί δυνάμεις περί το 15% είναι η συμμετοχή του στην Ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Η αποχώρηση του δεν θα σημάνει προφανώς άμεση ανάκαμψη αλλά παράταση της παραμονής του εγκυμονεί κίνδυνο εξαέρωσης του. Και έχει καταστεί σαφές ότι με μερεμέτια και αλλαγές προσώπων σε θέσεις εντός της κυβέρνησης δεν πρόκειται να ανακοπεί ό εκλογικός κατήφορος. Είναι προφανές ότι αυτό που μεσομακροπρόθεσμα μπορεί να αποδώσει είναι η αλλαγή προσανατολισμού . Για να το πούμε απλά και καθαρά , να κάνει το SPD στην χώρα του αυτό που εισηγείται σε άλλα αδελφά κόμματα να κάνουν στις χώρες τους: να εργαστούν για την συγκρότηση προοδευτικών συμμαχιών απο κεντροαριστερούς, αριστερούς, προοδευτικούς πράσινους και προοδευτικούς κεντρώους. Και να αρθεί με αυτόν τον τρόπο, αυτή η κραυγαλέα αντίφαση που το διαπερνά. Προφανώς δεν είναι εύκολη επιλογή και αυτό φάνηκε με τον διχασμό που προκλήθηκε στην ψηφοφορία των μελών του για την συμμετοχή στην κυβέρνηση μετά το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών.

Να θυμίσω δύο κρίσιμες επιλογές οι οποίες κατά την γνώμη μου έπαιξαν αρνητικό ρόλο . Όταν ο Μάρτιν Σουλτς ορίστηκε υποψήφιος καγκελάριος του SPD είχε στην αρχή ούριο άνεμο. Με αυτόν σύμμαχο αποπειράθηκε να ανιχνεύσει την δυνατότητα αλλαγής συμμαχιών, από τον μεγάλο Συνασπισμό CDU -SPD σε προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλδημοκρατών, Πρασίνων, Αριστεράς. Μια τέτοια αλλαγή παντού- και ειδικά στην Γερμανία για ιστορικούς λόγους - θέλει χρόνο και επιμονή. Με την πρώτη δυσκολία σε ένα Ομοσπονδιακό κρατίδιο , επικράτησε πανικός και εγκαταλείφθηκε η προσπάθεια. Το αποτέλεσμα ήταν να μείνει το SPD χωρίς μετεκλογική στρατηγική , να παραπέμπει τα πάντα στο αποτέλεσμα και στην επόμενη ημέρα. « Θα δούμε τότε τι θα κάνουμε» έλεγαν τα αμήχανα στελέχη του και αυτή η αοριστία που εκλήφθηκε ότι έκρυβε την ανεπιθύμητη σε πολλούς συνέχιση της συνεργασίας με την Μέρκελ, οδήγησε το SPD στο χειρότερο μεταπολεμικό εκλογικό αποτέλεσμα. Μετά έπρεπε να αποφασίσουν με την πλάτη στον τοίχο. Το επιχείρημα της πλευράς που επικράτησε στο εσωκομματικό δημοψήφισμα ήταν διπλό. Δημόσια , η πολιτική ευθύνη ώστε να μην μείνει η χώρα ακυβέρνητη. Εσωτερικά, ο φόβος της βέβαιης ήττας σε περίπτωση επαναληπτικών εκλογών. Συνέχισαν την συνεργασία και εξασφάλισαν συνεχή και απείρως πιο επώδυνη ήττα. Και όλα δείχνουν ότι κάτω από το βάρος της συντριβής στην Βαυαρία ετοιμάζονται να κάνουν τώρα με κοστοβόρα καθυστέρηση αυτό που αρνήθηκαν να υλοποιήσουν σε ευνοϊκότερες συνθήκες. Να περάσουν δηλαδή στην αντιπολίτευση και να εργαστούν για την συγκρότηση μιας προοδευτικής συμμαχίας. Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται τόσο στο πρόσωπο της Μέρκελ - η οποία πράγματι αποτελεί την πιο μετριοπαθή περίπτωση στον χώρο της κεντροδεξιάς για δικαιώματα και μεταναστευτικό - αλλά στην νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική και στην συνολική μετατόπιση του « λαού της δεξιάς» σε ακραίες συντηρητικές θέσεις. Σε κάθε περίπτωση και για οποιοδήποτε λόγο φαινεται ότι συνέχιση του μεγάλου Συνασπισμού επιφυλάσσει στους Σοσιαλδημοκράτες συντριβή σε πανγερμανική κλίμακα ανάλογη αυτής που υπέστησαν στην Βαυαρία.

Να έρθουμε τώρα στα δικά μας. Προφανώς κάθε χώρα έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες , θα αποτελούσε όμως αδικαιολόγητη εθελοτυφλία αν αρνηθούμε τις προφανείς αναλογίες. Παντού αποδεικνύεται - όπως στην Ελλάδα με το ΠΑΣΟΚ και το SPD στην Γερμανία και a contrario με τους Σοσιαλιστές στην Πορτογαλία και την Ισπανία - ότι η συνεργασία με την Δεξιά είναι καταστροφική ενώ η προοδευτική συμμαχία δημιουργεί τουλάχιστον ένα θετικό πλαίσιο για την υλοποίηση ενός προοδευτικού προγράμματος. Δεν υπάρχει κάτι δεδομένο και εξασφαλισμένο στο δεύτερο σενάριο. Στο πρώτο, όμως, έχουμε δεδομένη την συντριβή της κεντροαριστεράς. Και όσοι λένε «χαλάλι, ας χαθεί η κεντροαριστερά , προκειμένου να σωθεί η χώρα» θα διαπιστώσουν γρήγορα την πλάνη τους. Πόσο μάλλον όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν έχει ούτε καν την σαφήνεια της Μέρκελ σε θέματα όπως το μεταναστευτικό και το Μακεδονικό , αλλά σε όλα ψαρεύει στα θολά νερά πιεζόμενος από την ακραία πτέρυγα του και από τον « λαό της δεξιάς».Γιαυτό δεν πρέπει να απορεί κανείς όταν βλέπει τον κόσμο της δημοκρατικής παράταξης να μην ανταποκρίνεται πλέον σε εκκλήσεις του τύπου « δώστε μας δύναμη και θα δούμε τι θα κάνουμε μετά τις εκλογές». Ή να θεωρεί κόλπο με τελική κατάληξη την συνεργασία με την ΝΔ την γραμμή « θα τους καλέσουμε όλους και τον ηττημένο ΣΥΡΙΖΑ. Αν δεν έρθει θα πάμε με όποιον έρθει». Δηλαδή με την ΝΔ.

ΥΓ . Καταλαβαίνω ότι είναι δύσκολη η θέση του ΚΙΝΑΛ. Και αντικειμενικά δύσκολη και έγινε δυσκολότερη από λάθη που διαπράχθηκαν το καλοκαίρι και έδωσαν την εντύπωση συμπόρευσης με την ΝΔ. Υπάρχουν αναλογίες με το στρίμωγμα που υπέστη το SPD .Και είναι γνωστό το εν πολλοίς άλυτο πρόβλημα : όσο η εκλογική του βάση περιορίζεται , τόσο ενισχύονται τα αντίΣΥΡΙΖΑ αισθήματα και η διάθεση ανοχής σε νέα συνεργασία με ΝΔ. Όσο προσπαθεί να διευρύνει την επιρροή του τόσο πέφτει επάνω στον αντιδεξιό τοίχο που θέλει το ΚΙΝΑΛ σε προοδευτική συμμαχία. Αυτόν τον γόρδιο δεσμό μόνο η ηγεσία μπορεί να τον κόψει. Με τρόπο όμως αντίθετο από αυτόν που προσπάθησε να λύσει το εσωτερικό πρόβλημα με το Μακεδονικό . Για να είμαι δίκαιος είναι φανερό ότι στην ηγεσία του Κινήματος Αλλαγής το τελευταίο διάστημα φαίνεται ότι έγινε αντιληπτός ο υπαρξιακός κίνδυνος από την εδραιούμενη στους πολίτες αίσθηση συμπόρευσης με την ΝΔ . Υπάρχει μια επαναφορά στην πολιτική των ίσων αποστάσεων - που όμως έχει ημερομηνία λήξης όσο πλησιάζουν οι εκλογές και οι δυο μεγάλοι πόλοι έχουν πλέον σταθεροποιηθεί - και μια κάποια απόσυρση από την πρώτη γραμμή των προσώπων που έχουν ταυτιστεί με την συνεργασία με την ΝΔ. Ίδωμεν....