Μαθητικές διαμαρτυρίες

Πριν από το σχόλιο το γεγονός: σε μαθητική παρέλαση του Λυκείου του Γέρακα για την 28η Οκτωβρίου, μια ομάδα μαθητών αποσπάστηκαν από τους υπόλοιπους και άρχισαν να τραγουδούν τον ύμνο των Μακεδονομάχων, «Μακεδονία ξακουστή, του Αλεξάντρου η χώρα». Οπως μάθαμε στη συνέχεια, είχαν προειδοποιήσει ότι θα το κάνουν αλλά οι διδάσκοντες δεν τους έδωσαν την άδεια, με αποτέλεσμα οι μαθητές να τιμωρηθούν με διήμερη αποβολή.

Οσον αφορά το μήνυμα που θέλησαν να στείλουν οι μαθητές, νομίζω πως είναι θλιβερό και ανησυχητικό νέα παιδιά να υιοθετούν ό,τι χειρότερο τους έχουν μάθει οι μεγαλύτεροι. Το διαβόητο Μακεδονικό ήταν η πρώτη ένδειξη, πριν από περίπου είκοσι πέντε χρόνια, του κατήφορου προς τον ανορθολογικό σοβινισμό που έκτοτε ανθεί και θάλλει στη χώρα μας. Την προσοχή μου όμως τράβηξε το εξής σχόλιο που διάβασα στο διαδίκτυο: Θα αντιδρούσαμε έτσι αν τραγουδούσαν τον ύμνο του ΕΛΑΣ;

Και πιο συγκεκριμένα, τι θα συνέβαινε αν επί Σαμαροβενιζέλων κάποιοι μαθητές άρχιζαν ξαφνικά το «Βροντάει ο Ολυμπος, αστράφτει η Γκιώνα»; Δεν πρόκειται για υποθετικό ερώτημα. Υπάρχει προηγούμενο. Σε μια μαθητική παρέλαση της εποχής εκείνης ένας νεαρός, περνώντας μπροστά από τους επισήμους, τους έριξε μια μεγαλοπρεπή μούντζα. Θυμάμαι τα σχόλια των αντιπολιτευόμενων τότε Συριζαίων: άλλη μια πράξη αντίστασης, έλεγαν, άλλη μια αποδοκιμασία των αμαρτωλών «αστών» πολιτικών που ευθύνονται αποκλειστικά για το κατάντημά μας. (Του Κώστα Καραμανλή εξαιρουμένου, για κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο.)

Δεν προσπαθώ να πω έμμεσα πως και οι μεν και οι δε έχουν το δίκιο τους – κάθε άλλο. Το ποιος έχει δίκιο παραπέμπει στην πολιτική και ιδεολογική αντιπαράθεση, η οποία θα πρέπει να συνεχιστεί με αμείωτη ένταση γιατί το Μακεδονικό έδειξε ότι ο εθνικόφρων εθνικισμός καλά κρατεί, και με τις ευλογίες μάλιστα της Νέας Δημοκρατίας.

Το ζητούμενο είναι το δικαίωμα στη διαμαρτυρία. Και για να μπω στο θέμα μας, δεν θυμάμαι αν ο μαθητής που έριξε τη μούντζα τιμωρήθηκε, είμαι όμως σίγουρος ότι εκείνοι που τον χειροκρότησαν δεν θα ήθελαν να τιμωρηθεί, ενώ οι ίδιοι σήμερα επικροτούν τη διήμερη αποβολή των μαθητών στον Γέρακα. Ισως δεν τους έχει περάσει από το μυαλό ότι σε μια δημοκρατία το ποιος έχει δίκιο αποτελεί ερώτημα που παραμένει εσαεί ανοιχτό, αλλά η απάντηση στο ποιος έχει το δικαίωμα να διαμαρτύρεται για οτιδήποτε είναι μία, όπως την ορίζει ο νόμος με απόλυτη σαφήνεια: Ολοι απολαμβάνουμε ίσα δικαιώματα.

Δεν πρόκειται για πρόβλημα περίπλοκο που μόνο όσοι έχουν εντρυφήσει στη φιλοσοφία του δικαίου μπορούν να το πραγματευτούν. Είναι κάτι πολύ απλό: όταν οι ομοϊδεάτες μας παραβαίνουν τον νόμο εξωραΐζουμε την πράξη τους και θέλουμε να αντιμετωπιστούν με τη μεγαλύτερη δυνατή επιείκεια. Οταν όμως οι παραβάτες προέρχονται από την άλλη πλευρά του οδοφράγματος αξιώνουμε να τιμωρηθούν παραδειγματικά. (Μια παρατήρηση για τους νεότερους: Εχει ξανασυμβεί. Αλλά τότε, τον παλιό κακό καιρό, την ισονομία την παραβίαζε η μετεμφυλιακή Δεξιά. Και τη διεκδικούσαμε εμείς. Πώς πέρασαν τα χρόνια...)

Ενα παράδειγμα: Ας φανταστούμε ότι σήμερα εμφανίζεται μια ομάδα ακροδεξιών, οι οποίοι κάνουν ακριβώς, μα ακριβώς ό,τι κάνει ο «Ρουβίκωνας». Πώς θα αντιδρούσε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ; Θα χαρακτήριζε τη δράση τους ακτιβισμό; Αν μπούκαραν στη Βουλή, ο Νίκος Βούτσης θα καλούσε ταξί για να τους πάνε στα σπίτια τους; Και για να το χοντρύνω, αν οι ακροδεξιοί μπαχαλάκηδες ταμπουρώνονταν σε ένα Πανεπιστήμιο και κάθε τόσο έβγαιναν και έκαιγαν με μολότοφ μερικά τρόλεϊ, θα τους κάλυπτε το πανεπιστημιακό άσυλο;

Ολοι ξέρουμε τι θα γινόταν. Πράγμα που σημαίνει ότι η ιδεολογία μας δεν αποκαλύπτεται κυρίως στις απαντήσεις που δίνουμε, αλλά στις ερωτήσεις που δεν κάνουμε, αν και προφανέστατες, επειδή μας ξεβολεύουν και υπονομεύουν την επικοινωνιακή ρητορική της παράταξής μας. Η οποία είναι πάνω απ’ όλα. (Δεν αποδίδω ιδιοτελή κίνητρα στους κυβερνώντες, όπως π.χ. καρέκλες, προς Θεού! Αλλά «για την Αριστερά, ρε γαμώτο!»)

Φυσικά υπάρχει αντίλογος: Να υποθέσουμε ότι οι πράξεις μας δεν κρίνονται με βάση κάποιες αφηρημένες και «αστικές» ηθικές αρχές, αλλά από το κατά πόσον κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Και η σωστή κατεύθυνση δεν είναι άλλη από εκείνη που υπαγορεύει η πανούργα (για να θυμηθούμε τον Χέγκελ) και ανελέητη (για να θυμηθούμε τον Στάλιν) λογική της Ιστορίας. Τότε όντως η διάκριση ανάμεσα στο δίκιο και στο «αστικό» δικαίωμα καταργείται. Ετσι ο «Ρουβίκωνας», και με την άδεια της αστυνομίας όπως λέγαμε κάποτε, αναγορεύεται ακτιβισμός και οι ακροδεξιοί παραμένουν αμετανόητοι τραμπούκοι.

Αλλά δυστυχώς, στην περίπτωση αυτή υπάρχει ένα τίμημα το οποίο πρέπει να καταβληθεί: όσοι το πιστεύουν οφείλουν να μετακομίσουν στον Περισσό.