Η σοσιαλδημοκρατική στροφή του ΣΥΡΙΖΑ

Κατ’ αρχάς να δηλώσω τη δική μου προτίμηση: θα ήθελα να υπάρχει στην Ελλάδα ένα κόμμα που να καλύπτει τον χώρο της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας. Λέω «αριστερής» για να αποκλείσω την εκδοχή του New Labour π.χ. (το ανθρώπινο πρόσωπο του θατσερισμού), και λέω «σοσιαλδημοκρατίας» σε αντιδιαστολή προς το μείγμα αβαθούς ριζοσπαστισμού και κυνικής δημαγωγίας που παρέδωσε τα κλειδιά του Μαξίμου στον Αλέξη Τσίπρα. Και παραδέχομαι επίσης ότι στα δικά μας δεδομένα, ένα τέτοιο κόμμα θα μπορούσε να προκύψει μόνο μέσα από τη σύγκλιση του ΣΥΡΙΖΑ με την Κεντροαριστερά.

Το τι θα συμβεί τελικά ουδείς το γνωρίζει. Θα προσπαθήσω όμως να συνοψίσω τις δύο επικρατέστερες πιθανότητες, σχηματοποιώντας τες και με πλήρη επίγνωση ότι η πραγματικότητα μας διαψεύδει σχεδόν πάντα, λίγο ή πολύ.

Σύμφωνα με το πρώτο σενάριο, η σύγκλιση ΣΥΡΙΖΑ-σοσιαλδημοκρατίας είναι όχι μόνο ευκταία αλλά και σχετικά εύκολη. Μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, ιδίως μετά την αποχώρηση των «σκληρών» της ΛΑ.Ε., υπάρχουν πολλοί που θα χαρακτήριζαν εαυτούς αριστερούς σοσιαλδημοκράτες. Ταυτόχρονα, οι ταρζανιές τύπου Βαρουφάκη και τα σχέδια για την κατάληψη του Νομισματοκοπείου –σαν τα χειμερινά ανάκτορα ένα πράμα– αποτελούν παρελθόν που σίγουρα θα διασκεδάσει τους μέλλοντες ιστορικούς.

Ευρύτερα, ένα τέτοιο μέτωπο θα ήταν απάντηση στην προέλαση της Ακροδεξιάς και συμμετοχή σε ένα διογκούμενο κίνημα εκτός Ελλάδας που ολοένα και πιο ηχηρά αμφισβητεί τα ιερά και τα όσια της απορρυθμισμένης αγοράς: δηλαδή, ασυδοσία των πλουσίων που αρνούνται να φορολογηθούν, ολοένα και μεγαλύτερη ανισότητα, αναγόρευση της ιδιωτικής απληστίας σε κύρια προϋπόθεση για την ανάπτυξη και απαξίωση της έννοιας του κοινωνικού αγαθού, το οποίο, ως δικαίωμα, ανήκει εξίσου σε όλους. Αν τα παραπάνω ισχύουν, δεν βλέπω κανένα σοβαρό λόγο να μην εξελιχθεί ο ΣΥΡΙΖΑ σε μια αριστερή σοσιαλδημοκρατία.

Ισχύουν όμως; Ή μήπως αλλάζοντας την οπτική γωνία, προβάλλει ένα εντελώς διαφορετικό σενάριο; Ας το δούμε από πιο κοντά. Η θρυλούμενη στροφή του ΣΥΡΙΖΑ προς τη σοσιαλδημοκρατία μπορεί να αποδειχθεί παραλλαγή της πάγιας τακτικής των κομμάτων εξουσίας να συμπιέζουν τον ενδιάμεσο χώρο. Κάτι για το οποίο η Αριστερά επί δεκαετίες διαμαρτυρόταν και τώρα ήρθε η σειρά της να κάνει το ίδιο επειδή απλώς τη συμφέρει.

Μπορεί επίσης να είναι ο μόνος τρόπος να παραμείνει στην εξουσία την οποία, ας μην το ξεχνάμε, την κέρδισε επιλέγοντας να συγκυβερνήσει δύο φορές με τους ΑΝ.ΕΛΛ., την πιο πρωτόγονη εκδοχή της Δεξιάς. Δεν θα ήταν καλύτερο να στηριχτεί στη σοβαρή Κεντροαριστερά, η οποία θα κληθεί να παίξει τον ρόλο των χρήσιμων ηλιθίων;

Υπάρχει και κάτι άλλο, απείρως πιο σημαντικό, γιατί είναι η λυδία λίθος της ειλικρίνειας του Αλέξη Τσίπρα και της ηγετικής του ομάδας: η εν λόγω στροφή προϋποθέτει, επί ποινή ακυρώσεως, μια ουσιαστική αλλαγή του ΣΥΡΙΖΑ. Μια αλλαγή που δεν περιορίζεται σε δηλώσεις του τύπου «είχαμε αυταπάτες». Διότι δεν είναι δυνατό να ζητάς τη συστράτευση με εκείνους που στιγμάτιζες ως γερμανοτσολιάδες και ταγματασφαλίτες επειδή είχαν επισημάνει το λάθος που σήμερα ο ίδιος αναγνωρίζεις, χωρίς μια στοιχειώδη και όχι για το θεαθήναι αυτοκριτική.

Ακούω να λέγεται ότι το αριστερό DNA του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα επιτρέψει το άνοιγμα προς τη σοσιαλδημοκρατία, διότι κατά βάθος είναι γνήσια και ανυποχώρητα αριστεροί. Για ορισμένους, ψηφοφόρους ή στελέχη, μπορεί να ισχύει. Οχι όμως για την ηγετική ομάδα, η οποία στερείται βάθους. Κι αυτό σημαίνει πως αν κρίνουν ότι μόνον έτσι θα εδραιωθεί η παρουσία τους στην εξουσία, είτε ως κυβέρνηση είτε ως αξιωματική αντιπολίτευση, δεν θα διστάσουν να το κάνουν. Αλλά με την ίδια λογική, δεν θα διστάσουν να μιλήσουν ξανά για γερμανοτσολιάδες και ταγματασφαλίτες αν χρειαστεί.

Τελειώνοντας, ομολογώ ότι δεν ξέρω κατά πόσον το φλερτ με τη σοσιαλδημοκρατία θα συνεχιστεί. Εκτός Ελλάδας μάλλον ναι, για προφανείς λόγους. Εχοντας αποδεχθεί τους όρους των δανειστών εφόσον δεν τους έπαιρνε να μην το κάνουν, λογικό είναι να το εξαργυρώσουν αποσπώντας εύσημα για σοβαρότητα από εκείνους που μέχρι πρότινος θεωρούσαν τον ΣΥΡΙΖΑ ανεύθυνους δημαγωγούς.

Εντός των συνόρων όμως, το τοπίο είναι θολό. Αν τελικά επιλεγεί το δόγμα Πολάκη σε συνδυασμό με την ασυλία που απολαμβάνουν οι καραμανλικοί –δεν είναι περίεργο να φταίνε όλοι οι προηγούμενοι με μόνη εξαίρεση την κυβέρνηση που αποδεδειγμένα έριξε τη χώρα στα βράχια;–, το όλο εγχείρημα καταρρέει. Η απόφαση, όχι από δικαστικό σώμα όπως διαβάζω, να ερευνηθούν οι τραπεζικοί λογαριασμοί του Κώστα Σημίτη θα γίνει η ταφόπλακα.

Ετσι συνοψίζονται οι δύο αναγνώσεις της ενδεχόμενης σύγκλισης ΣΥΡΙΖΑ-σοσιαλδημοκρατίας. Και όπως θα καταλάβατε, κλίνω υπέρ της δεύτερης. Ελπίζοντας όμως να ισχύσει η πρώτη.