Μίσος
Γιάννης Μπασιάκος, Κυριακάτικη Αυγή, Δημοσιευμένο: 2006-04-02
ΦΑΣΗ ΜΙΑΣ ΜΑΧΗΣ
Είμαστε φάτσα με φάτσα
με τον εχθρό μου.
Ένα γραφείο μονάχα μας χωρίζει
σα χαράκωμα ή σαν τάφος.
Πίσω από τις αξιοπρεπείς μας μάσκες
από πολύ βαθιά ανεβαίνει και μας καίει το μίσος.
Και να που τούτη τη στιγμή,
τώρα που παίζεται η ζωή μου,
ανακαλύπτω στη μορφή του πως
θα μπορούσα να τον είχα αγαπήσει.
Να που τούτη τη στιγμή ανακαλύπτει
στη μορφή μου
πως θα μπορούσε να με είχε αγαπήσει.
Είμαστε φάτσα με φάτσα με τον εχθρό μου.
Το μίσος
άρχισε να παραμορφώνει τις ευγενικές μας μάσκες.
(Τίτος Πατρίκιος, Τα ποιήματα Ι, 1948-1954, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 1977)
Γιατί είμαστε "στρατευμένοι" (τι κακόηχη λέξη κι αυτή για μας, τους ερωτευμένους με την ειρήνη), στην Αριστερά, και δη την ανανεωτική εκδοχή της; Το ερώτημα αυτό με απασχολεί τελευταία, κυρίως λόγω του καθεστώτος της διαρκούς εσωκομματικής κρίσης της τελευταίας πενταετίας.
Πολλοί και διαφορετικοί δρόμοι οδηγούν τους ανθρώπους στην Αριστερά από την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης που καθιερώθηκε ο όρος. Αν παραμείνουμε στην ταξική προσέγγιση του Λένιν, στην Αριστερά θα πρέπει να βρίσκονται οι καταπιεσμένοι. Κάτι δεν πάει καλά με αυτή την προσέγγιση, μιας και οι περισσότεροι από αυτούς ακολουθούν τη λαϊκή δεξιά ή ακόμη και φαινόμενα τύπου Καρατζαφέρη. Η γκραμσιανή προσέγγιση, ανοίγοντας το ζήτημα της ιδεολογικής και πολιτικής ηγεμονίας διορθώνει κάπως τα πράγματα. Όμως το ζήτημα παραμένει: Γιατί εντάσσεται κάποιος σε ένα ανανεωτικό αριστερό κόμμα, και γιατί φεύγει από αυτό, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια;
Μεγαλώνοντας σε μια αριστερή οικογένεια (ο πατέρας μου, Κώστας Μπασιάκος, ήταν από τα ιδρυτικά στελέχη της ΕΔΑ, εκ μέρους του ΚΚΕ), έζησα ένα κλίμα συντροφικότητας για την Αριστερά και την εφημερίδα της την Αυγή, ένα όνειρο αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο μες τον οποίο οι άνθρωποι θα ζουν ευτυχισμένοι, χωρίς εκμετάλλευση. Σχημάτισα έτσι από μικρός την (εσφαλμένη;) εντύπωση ότι οι άνθρωποι εντάσσονται στην Αριστερά σε μεγάλο βαθμό γιατί αγαπούν τους άλλους ανθρώπους και πιστεύουν ότι όλοι μαζί μπορούμε να βελτιώσουμε τη ζωή μας. Οι εικόνες των αριστερών ηγετών της εποχής ήταν χαρακτηριστικές: Ποιος δεν θυμάται την καλοσύνη και γλυκύτητα του Ηλία Ηλιού; Η αξιοπρέπεια και εντιμότητα των αριστερών αναγνωριζόταν και από τους αντιπάλους τους, ακόμη και τα χρόνια πριν από την Δικτατορία.
Και όμως, ψήγματα της κομματικής ιστορίας παρέπεμπαν σε πρακτικές απύθμενου μίσους. Πώς να ξεχάσω την ηθική εξόντωση του Νίκου Πλουμπίδη από το ίδιο του το κόμμα, το ΚΚΕ (γεγονός που οδήγησε τον πατέρα μου σε εθελούσια έξοδο από το ΚΚΕ για 22 χρόνια); Πώς να αποδεχτώ πως όταν τον πήγαιναν για εκτέλεση, κανείς από τους συγκρατούμενους του δεν τον αποχαιρέτησε, ούτε καν η γυναίκα του, με εντολή του Κόμματος (παρά μόνον ο "αιρετικός" Τάσος Βουρνάς); Γιατί τόσο μίσος;
Ακόμα και σήμερα, μήπως δεν βλέπω τη χλεύη με την οποία αντιμετωπίστηκε ο σύντροφος Πέτρος Κουναλάκης, γιατί "πήγε στο ΠΑΣΟΚ" Κι όμως δεν εξαργύρωσε τη στάση του με κανένα οφίκιο. Απλώς είχε διαφορετική άποψη από την συντριπτική κομματική πλειοψηφία. Και εγώ διαφωνώ με τη στάση του. Το λέω δημόσια. Δεν τον "καταγγέλλω", όμως. Δεν είναι προδότης. Είναι ένας σύντροφος με τον οποίο μας συνδέουν χρόνια κοινών αγώνων, τον αγαπώ, σήμερα διαφωνώ μαζί του και ξέρω πως δεν πρόκειται να ακολουθήσω την πορεία του. Ελπίζω να βρεθούμε πλάι πλάι σε κοινούς αγώνες στο άμεσο μέλλον.
Και ερχόμαστε στο πολιτικό διακύβευμα. Γιατί πρέπει να βλέπουμε τον Άλλο σαν εχθρό; Γιατί σήμερα οι μορφές των δημόσιων εκπροσώπων μας δεν παραπέμπουν σε εικόνα συντροφικότητας αλλά μίσους; Γιατί πρέπει να υπονομεύουμε ο ένας τον άλλο σε κάθε ευκαιρία; Όταν, στις προηγούμενες ευρωεκλογές, φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ δεν έμειναν ικανοποιημένοι με τη στάση του ΣΥΝ στις εθνικές εκλογές, κατέβασαν άλλο ψηφοδέλτιο, και μάλιστα όχι σαν αριστερή πολιτική πλατφόρμα, αλλά σαν "γυναικείο", για να πλήξουν τον ΣΥΝ. Ακόμη και σήμερα στου Ζωγράφου, όπου ο νυν δήμαρχος είναι χουντικός, υπονομεύουν την κοινή προσπάθεια του ΣΥΝ με το ΠΑΣΟΚ (με επικεφαλής από τον ΣΥΝ, αν δεν κάνω λάθος). Γιατί ενώ αγωνιζόμαστε για τα δικαιώματα κάθε μειονότητας εθνικής, θρησκευτικής, σεξουαλικής κ.λπ. ισοπεδώνουμε τις πολιτικές "μειονότητες" εντός του κόμματος; Γιατί μισούμε τη σοσιαλδημοκρατία; Μόνο στην Ελλάδα συμβαίνουν αυτά. Στην Γαλλία, στην Ιταλία, σε κρατίδια την Γερμανίας, στο σύνολο σχεδόν της Λατινικής Αμερικής, αριστεροί, κομμουνιστές, σοσιαλιστές και σοσιαλδημοκράτες, είτε συνομιλούν δημόσια για το μέλλον της Αριστεράς, είτε πέρασαν στην επόμενη φάση: διεκδικούν από κοινού ή ήδη ασκούν την εξουσία.
Αυτό το μίσος προς τους εκτός κόμματος εχθρούς, που δηλητηριάζει τις ψυχές μας, έχει αρχίσει πια να στρέφεται προς τους εσωκομματικούς μας αντιπάλους. Οι συνελεύσεις μας δίνουν πολλές φορές την εντύπωση πεδίου μάχης, όπου αντίπαλοι στρατοί (οι "στρατευμένοι" αριστεροί που λέγαμε πιο πάνω) συγκρούονται με έπαθλο την λήψη μιας απόφασης. Όσοι φαντάστηκαν μιαν άλλη αριστερά, σιγά σιγά αποχωρούν, "πάνε σπίτι τους" ή στην καλύτερη περίπτωση σε κάποια ΜΚΟ, ελπίζοντας ότι το περίσσευμα χρόνου και αγάπης που έχουν θα πιάσει τόπο.
Γιατί λοιπόν η διαφωνία συνδυάζεται τόσο εύκολα με το μίσος; Φοβάμαι ότι οι διαφωνίες μας είναι πλασματικές. Δεν αντιστοιχούν σε διαμορφωμένες πολιτικές απόψεις που να στηρίζονται σε συγκροτημένες αλληλουχίες επιχειρημάτων. Και αυτό γιατί μας λείπουν οι επεξεργασμένες θέσεις. Έτσι οχυρωνόμαστε πίσω από χαρακτηρισμούς και συναισθηματικές εξάρσεις, για να αποφύγουμε το διάλογο που θα αποδείξει ότι είμαστε γυμνοί. Ας πάρουμε για παράδειγμα το Ασφαλιστικό: λέμε όχι στις μεταρρυθμίσεις (και σωστά) που προτείνονται από διάφορους σοφούς κατά καιρούς. Όμως γιατί καμωνόμαστε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα; Δεν είναι φανερό ότι η υπογεννητικότητα, η εισφοροδιαφυγή και η ανεργία από τη μια μεριά, και η βελτίωση της υγείας με τη συνακόλουθη αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης από την άλλη, υποσκάπτουν τα θεμέλια ενός συστήματος βασισμένου στην αλληλεγγύη των γενεών; Τι λέμε για την υπογεννητικότητα (σαν ΣΥΝ, όχι τι γράφει στα εξαιρετικά άρθρα του ο Μ. Δρεττάκης στην Αυγή); Τι λέμε για την πάταξη της εισφοροδιαφυγής; Όχι βέβαια ότι πρέπει να παταχθεί. Αυτό το λένε όλοι. Το θέμα είναι πώς θα παταχθεί. Έχουμε πρόταση; Αν ναι, γιατί αρνούμαστε το διάλογο με την εκάστοτε κυβέρνηση; Ας βγούμε δημόσια και ας πούμε πως λύνεται το πρόβλημα κατά τη γνώμη μας. Με επιχειρήματα, με αριθμούς, με στόχο να πείσουμε, όχι την νεοφιλελεύθερη νεοδημοκρατική κυβέρνηση, αλλά το πλατύ ακροατήριο, και γιατί όχι και το επαμφοτερίζον ΠΑΣΟΚ.
Πού βρέθηκε λοιπόν αυτό το περίσσευμα μίσους που δηλητηριάζει τα πάντα γύρω μας; Το μίσος είναι απότοκο της αδικίας, Αλλά δυστυχώς είναι και ιδιοπαθές χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ψυχής, ιδιαίτερα της Ελληνικής:
144
Η Διχόνοια ’που βαστάει
Ένα σκήπτρο η δολερή
Καθενός χαμογελάει
Πάρ ’το, λέγοντας, και συ
145
’Κειό το σκήπτρο, που σας δείχνει
Έχει αλήθεια ωραία θωριά
Μην το πιάστε, γιατί ρίχνει
Εισέ δάκρυα θλιβερά
146
Από στόμα, οπού φθονάει,
Παλληκάρια, ας μη ’πωθή
Πως το χέρι σας κτυπάει
Του αδελφού την κεφαλή
147
Μην ειπούν ’ς τον στοχασμό τους
Τα ξένα έθνη αληθινά:
Εάν μισούνται ανάμεσό τους
Δεν τους πρέπει ελευθεριά
(Διονύσιος Σολωμός, "Ύμνος εις την Ελευθερίαν", Άπαντα τα ευρισκόμενα, εκδόσεις Μαρή, Αθήνα, 1955)
Αυτό βλέπουν οι συμπατριώτες μας και μας στολίζουν στις δημοσκοπήσεις με ποσοστά μικρότερα και του Καρατζαφέρη.
Υπάρχει απάντηση στο πρόβλημά μας; Δεν ξέρω. Μιλούν πολλοί για λειτουργία δημοκρατικών κανόνων στο εσωτερικό του κόμματος. Χρήσιμοι οι κανόνες, δε λέω. Αλλά χρειάζονται για να επιτρέψουν την ομαλή συμβίωση ανθρώπων που είναι αναγκασμένοι να ζουν μαζί. Η ενασχόληση με την πολιτική και η συμμετοχή σε πολιτικά κόμματα είναι μια εθελοντική διαδικασία. Στα κόμματα (της Αριστεράς εννοείται) συμμετέχουμε για ν’ αλλάξουμε την κοινωνία, από μια κοινωνία εκμετάλλευσης σε μια κοινωνία δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Εμείς, που δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε τους εαυτούς μας, εμείς που βλέπουμε τους συντρόφους μας σαν εχθρούς, τι είδους κοινωνία μπορούμε να ονειρευτούμε από κοινού με αυτούς; Είμαι αιθεροβάμων; Είμαι ρομαντικός; Είμαι απογοητευμένος;
Σύντροφοι: ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΕΛΠΙΣ.
Ο Γιάννης Κ. Μπασιάκος διδάσκει στο πανεπιστήμιο Αθηνών
Είμαστε φάτσα με φάτσα
με τον εχθρό μου.
Ένα γραφείο μονάχα μας χωρίζει
σα χαράκωμα ή σαν τάφος.
Πίσω από τις αξιοπρεπείς μας μάσκες
από πολύ βαθιά ανεβαίνει και μας καίει το μίσος.
Και να που τούτη τη στιγμή,
τώρα που παίζεται η ζωή μου,
ανακαλύπτω στη μορφή του πως
θα μπορούσα να τον είχα αγαπήσει.
Να που τούτη τη στιγμή ανακαλύπτει
στη μορφή μου
πως θα μπορούσε να με είχε αγαπήσει.
Είμαστε φάτσα με φάτσα με τον εχθρό μου.
Το μίσος
άρχισε να παραμορφώνει τις ευγενικές μας μάσκες.
(Τίτος Πατρίκιος, Τα ποιήματα Ι, 1948-1954, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 1977)
Γιατί είμαστε "στρατευμένοι" (τι κακόηχη λέξη κι αυτή για μας, τους ερωτευμένους με την ειρήνη), στην Αριστερά, και δη την ανανεωτική εκδοχή της; Το ερώτημα αυτό με απασχολεί τελευταία, κυρίως λόγω του καθεστώτος της διαρκούς εσωκομματικής κρίσης της τελευταίας πενταετίας.
Πολλοί και διαφορετικοί δρόμοι οδηγούν τους ανθρώπους στην Αριστερά από την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης που καθιερώθηκε ο όρος. Αν παραμείνουμε στην ταξική προσέγγιση του Λένιν, στην Αριστερά θα πρέπει να βρίσκονται οι καταπιεσμένοι. Κάτι δεν πάει καλά με αυτή την προσέγγιση, μιας και οι περισσότεροι από αυτούς ακολουθούν τη λαϊκή δεξιά ή ακόμη και φαινόμενα τύπου Καρατζαφέρη. Η γκραμσιανή προσέγγιση, ανοίγοντας το ζήτημα της ιδεολογικής και πολιτικής ηγεμονίας διορθώνει κάπως τα πράγματα. Όμως το ζήτημα παραμένει: Γιατί εντάσσεται κάποιος σε ένα ανανεωτικό αριστερό κόμμα, και γιατί φεύγει από αυτό, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια;
Μεγαλώνοντας σε μια αριστερή οικογένεια (ο πατέρας μου, Κώστας Μπασιάκος, ήταν από τα ιδρυτικά στελέχη της ΕΔΑ, εκ μέρους του ΚΚΕ), έζησα ένα κλίμα συντροφικότητας για την Αριστερά και την εφημερίδα της την Αυγή, ένα όνειρο αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο μες τον οποίο οι άνθρωποι θα ζουν ευτυχισμένοι, χωρίς εκμετάλλευση. Σχημάτισα έτσι από μικρός την (εσφαλμένη;) εντύπωση ότι οι άνθρωποι εντάσσονται στην Αριστερά σε μεγάλο βαθμό γιατί αγαπούν τους άλλους ανθρώπους και πιστεύουν ότι όλοι μαζί μπορούμε να βελτιώσουμε τη ζωή μας. Οι εικόνες των αριστερών ηγετών της εποχής ήταν χαρακτηριστικές: Ποιος δεν θυμάται την καλοσύνη και γλυκύτητα του Ηλία Ηλιού; Η αξιοπρέπεια και εντιμότητα των αριστερών αναγνωριζόταν και από τους αντιπάλους τους, ακόμη και τα χρόνια πριν από την Δικτατορία.
Και όμως, ψήγματα της κομματικής ιστορίας παρέπεμπαν σε πρακτικές απύθμενου μίσους. Πώς να ξεχάσω την ηθική εξόντωση του Νίκου Πλουμπίδη από το ίδιο του το κόμμα, το ΚΚΕ (γεγονός που οδήγησε τον πατέρα μου σε εθελούσια έξοδο από το ΚΚΕ για 22 χρόνια); Πώς να αποδεχτώ πως όταν τον πήγαιναν για εκτέλεση, κανείς από τους συγκρατούμενους του δεν τον αποχαιρέτησε, ούτε καν η γυναίκα του, με εντολή του Κόμματος (παρά μόνον ο "αιρετικός" Τάσος Βουρνάς); Γιατί τόσο μίσος;
Ακόμα και σήμερα, μήπως δεν βλέπω τη χλεύη με την οποία αντιμετωπίστηκε ο σύντροφος Πέτρος Κουναλάκης, γιατί "πήγε στο ΠΑΣΟΚ" Κι όμως δεν εξαργύρωσε τη στάση του με κανένα οφίκιο. Απλώς είχε διαφορετική άποψη από την συντριπτική κομματική πλειοψηφία. Και εγώ διαφωνώ με τη στάση του. Το λέω δημόσια. Δεν τον "καταγγέλλω", όμως. Δεν είναι προδότης. Είναι ένας σύντροφος με τον οποίο μας συνδέουν χρόνια κοινών αγώνων, τον αγαπώ, σήμερα διαφωνώ μαζί του και ξέρω πως δεν πρόκειται να ακολουθήσω την πορεία του. Ελπίζω να βρεθούμε πλάι πλάι σε κοινούς αγώνες στο άμεσο μέλλον.
Και ερχόμαστε στο πολιτικό διακύβευμα. Γιατί πρέπει να βλέπουμε τον Άλλο σαν εχθρό; Γιατί σήμερα οι μορφές των δημόσιων εκπροσώπων μας δεν παραπέμπουν σε εικόνα συντροφικότητας αλλά μίσους; Γιατί πρέπει να υπονομεύουμε ο ένας τον άλλο σε κάθε ευκαιρία; Όταν, στις προηγούμενες ευρωεκλογές, φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ δεν έμειναν ικανοποιημένοι με τη στάση του ΣΥΝ στις εθνικές εκλογές, κατέβασαν άλλο ψηφοδέλτιο, και μάλιστα όχι σαν αριστερή πολιτική πλατφόρμα, αλλά σαν "γυναικείο", για να πλήξουν τον ΣΥΝ. Ακόμη και σήμερα στου Ζωγράφου, όπου ο νυν δήμαρχος είναι χουντικός, υπονομεύουν την κοινή προσπάθεια του ΣΥΝ με το ΠΑΣΟΚ (με επικεφαλής από τον ΣΥΝ, αν δεν κάνω λάθος). Γιατί ενώ αγωνιζόμαστε για τα δικαιώματα κάθε μειονότητας εθνικής, θρησκευτικής, σεξουαλικής κ.λπ. ισοπεδώνουμε τις πολιτικές "μειονότητες" εντός του κόμματος; Γιατί μισούμε τη σοσιαλδημοκρατία; Μόνο στην Ελλάδα συμβαίνουν αυτά. Στην Γαλλία, στην Ιταλία, σε κρατίδια την Γερμανίας, στο σύνολο σχεδόν της Λατινικής Αμερικής, αριστεροί, κομμουνιστές, σοσιαλιστές και σοσιαλδημοκράτες, είτε συνομιλούν δημόσια για το μέλλον της Αριστεράς, είτε πέρασαν στην επόμενη φάση: διεκδικούν από κοινού ή ήδη ασκούν την εξουσία.
Αυτό το μίσος προς τους εκτός κόμματος εχθρούς, που δηλητηριάζει τις ψυχές μας, έχει αρχίσει πια να στρέφεται προς τους εσωκομματικούς μας αντιπάλους. Οι συνελεύσεις μας δίνουν πολλές φορές την εντύπωση πεδίου μάχης, όπου αντίπαλοι στρατοί (οι "στρατευμένοι" αριστεροί που λέγαμε πιο πάνω) συγκρούονται με έπαθλο την λήψη μιας απόφασης. Όσοι φαντάστηκαν μιαν άλλη αριστερά, σιγά σιγά αποχωρούν, "πάνε σπίτι τους" ή στην καλύτερη περίπτωση σε κάποια ΜΚΟ, ελπίζοντας ότι το περίσσευμα χρόνου και αγάπης που έχουν θα πιάσει τόπο.
Γιατί λοιπόν η διαφωνία συνδυάζεται τόσο εύκολα με το μίσος; Φοβάμαι ότι οι διαφωνίες μας είναι πλασματικές. Δεν αντιστοιχούν σε διαμορφωμένες πολιτικές απόψεις που να στηρίζονται σε συγκροτημένες αλληλουχίες επιχειρημάτων. Και αυτό γιατί μας λείπουν οι επεξεργασμένες θέσεις. Έτσι οχυρωνόμαστε πίσω από χαρακτηρισμούς και συναισθηματικές εξάρσεις, για να αποφύγουμε το διάλογο που θα αποδείξει ότι είμαστε γυμνοί. Ας πάρουμε για παράδειγμα το Ασφαλιστικό: λέμε όχι στις μεταρρυθμίσεις (και σωστά) που προτείνονται από διάφορους σοφούς κατά καιρούς. Όμως γιατί καμωνόμαστε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα; Δεν είναι φανερό ότι η υπογεννητικότητα, η εισφοροδιαφυγή και η ανεργία από τη μια μεριά, και η βελτίωση της υγείας με τη συνακόλουθη αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης από την άλλη, υποσκάπτουν τα θεμέλια ενός συστήματος βασισμένου στην αλληλεγγύη των γενεών; Τι λέμε για την υπογεννητικότητα (σαν ΣΥΝ, όχι τι γράφει στα εξαιρετικά άρθρα του ο Μ. Δρεττάκης στην Αυγή); Τι λέμε για την πάταξη της εισφοροδιαφυγής; Όχι βέβαια ότι πρέπει να παταχθεί. Αυτό το λένε όλοι. Το θέμα είναι πώς θα παταχθεί. Έχουμε πρόταση; Αν ναι, γιατί αρνούμαστε το διάλογο με την εκάστοτε κυβέρνηση; Ας βγούμε δημόσια και ας πούμε πως λύνεται το πρόβλημα κατά τη γνώμη μας. Με επιχειρήματα, με αριθμούς, με στόχο να πείσουμε, όχι την νεοφιλελεύθερη νεοδημοκρατική κυβέρνηση, αλλά το πλατύ ακροατήριο, και γιατί όχι και το επαμφοτερίζον ΠΑΣΟΚ.
Πού βρέθηκε λοιπόν αυτό το περίσσευμα μίσους που δηλητηριάζει τα πάντα γύρω μας; Το μίσος είναι απότοκο της αδικίας, Αλλά δυστυχώς είναι και ιδιοπαθές χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ψυχής, ιδιαίτερα της Ελληνικής:
144
Η Διχόνοια ’που βαστάει
Ένα σκήπτρο η δολερή
Καθενός χαμογελάει
Πάρ ’το, λέγοντας, και συ
145
’Κειό το σκήπτρο, που σας δείχνει
Έχει αλήθεια ωραία θωριά
Μην το πιάστε, γιατί ρίχνει
Εισέ δάκρυα θλιβερά
146
Από στόμα, οπού φθονάει,
Παλληκάρια, ας μη ’πωθή
Πως το χέρι σας κτυπάει
Του αδελφού την κεφαλή
147
Μην ειπούν ’ς τον στοχασμό τους
Τα ξένα έθνη αληθινά:
Εάν μισούνται ανάμεσό τους
Δεν τους πρέπει ελευθεριά
(Διονύσιος Σολωμός, "Ύμνος εις την Ελευθερίαν", Άπαντα τα ευρισκόμενα, εκδόσεις Μαρή, Αθήνα, 1955)
Αυτό βλέπουν οι συμπατριώτες μας και μας στολίζουν στις δημοσκοπήσεις με ποσοστά μικρότερα και του Καρατζαφέρη.
Υπάρχει απάντηση στο πρόβλημά μας; Δεν ξέρω. Μιλούν πολλοί για λειτουργία δημοκρατικών κανόνων στο εσωτερικό του κόμματος. Χρήσιμοι οι κανόνες, δε λέω. Αλλά χρειάζονται για να επιτρέψουν την ομαλή συμβίωση ανθρώπων που είναι αναγκασμένοι να ζουν μαζί. Η ενασχόληση με την πολιτική και η συμμετοχή σε πολιτικά κόμματα είναι μια εθελοντική διαδικασία. Στα κόμματα (της Αριστεράς εννοείται) συμμετέχουμε για ν’ αλλάξουμε την κοινωνία, από μια κοινωνία εκμετάλλευσης σε μια κοινωνία δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Εμείς, που δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε τους εαυτούς μας, εμείς που βλέπουμε τους συντρόφους μας σαν εχθρούς, τι είδους κοινωνία μπορούμε να ονειρευτούμε από κοινού με αυτούς; Είμαι αιθεροβάμων; Είμαι ρομαντικός; Είμαι απογοητευμένος;
Σύντροφοι: ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΕΛΠΙΣ.
Ο Γιάννης Κ. Μπασιάκος διδάσκει στο πανεπιστήμιο Αθηνών
