«Να μη γίνει η πανδημία αφορμή διεύρυνσης των παγκόσμιων ανισοτήτων στην Υγεία»
Ανδρέας Ξάνθος, Συνέντευξη στη Ν.Βεργου, www.efsyn.gr, Δημοσιευμένο: 2020-03-16
- Τώρα δεν είναι η ώρα να συζητάμε τα διαχρονικά προβλήματα και δυσλειτουργίες του ΕΣΥ. Είναι η ώρα να το εμπιστευτούμε, να το στηρίξουμε, να δώσουμε κουράγιο, δύναμη και ελπίδα στους γιατρούς, τους νοσηλευτές και όλους τους εργαζόμενους των δημόσιων δομών.
Μέσα σε καθεστώς πανδημίας, ο Ανδρέας Ξανθός, τέως υπουργός Υγείας, ξεκαθαρίζει ότι θα όριζε και θα εμπιστευόταν την ίδια Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων με επικεφαλής τον Σωτήρη Τσιόδρα, θα ακολουθούσε την ίδια γραμμή ευαισθητοποίησης της κοινωνίας και αυστηρής τήρησης των μέτρων περιορισμού και θα επιδίωκε την αναδιανομή δημόσιων πόρων υπέρ του ΕΣΥ και την πληρέστερη κάλυψη των αναγκών του με μόνιμο προσωπικό.
Ο τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ μιλά στην «Εφ.Συν.» για την πρωτοφανή υγειονομική κρίση που περνάμε και εύλογα συμπεραίνει: «Η πανδημία ανέδειξε την -αμφισβητούμενη μέχρι και χθες από τους νεοφιλελεύθερους- τεράστια υγειονομική και κοινωνική αξία των δημόσιων συστημάτων καθολικής κάλυψης υγείας. Ελπίζω αυτή η υγειονομική κρίση να τελειώσει οριστικά τη συζήτηση για ιδιωτικοποιήσεις στην Υγεία, για ανοίγματα στην αγορά, στις ασφαλιστικές εταιρείες κ.λπ.».
• Σε καθεστώς πανδημίας για τον νέο κορονοϊό, πρωτίστως ως γιατρός και δευτερευόντως ως τέως υπουργός Υγείας, τι σημαίνει αυτό;
Σημαίνει μια μεγάλη και πρωτόγνωρη κρίση δημόσιας υγείας για τη χώρα, άρα σοβαρότητα και κοινωνική υπευθυνότητα από όλους, εμπιστοσύνη στους ειδικούς επιστήμονες που εκτιμούν τα επιδημιολογικά δεδομένα και εισηγούνται τα μέτρα, τα οποία, παρότι πολύ επώδυνα για την καθημερινότητά μας, την κοινωνική ζωή και την οικονομία, πρέπει να τηρηθούν χωρίς εξαιρέσεις.
Πάνω απ’ όλα όμως σημαίνει ειδική μέριμνα για το Δημόσιο Σύστημα Υγείας και τους ανθρώπους του, έτσι ώστε να ενισχυθεί η ανταποκρισιμότητα του ΕΣΥ (ΜΕΘ, ΤΕΠ, ΠΦΥ, ΕΚΑΒ, Εργαστήρια) και η δυνατότητα του προσωπικού να παραμείνει στη μάχη και να προσφέρει τις πολύτιμες υπηρεσίες του.
• Οσο περνούν οι μέρες βλέπουμε να μεγαλώνει ο πανικός ακόμα και στους ειδικούς. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Γιατί είναι μια καινούργια απειλή που δεν ξέρουμε ακόμα όλες τις παραμέτρους της, ενώ συνειδητοποιούμε ότι η μεταδοτικότητα του ιού στον γενικό πληθυσμό και άρα η ευαλωτότητα όλων μας είναι ασυνήθιστα μεγάλη. Δεν χρειάζεται πανικός, αλλά εγρήγορση και συμμόρφωση με τα ενδεικνυόμενα σε κάθε φάση μέτρα περιορισμού της διασποράς.
• Τι συμβουλεύετε τον κόσμο;
Να μην αμφισβητεί την αναγκαιότητα της λήψης δραστικών μέτρων γιατί η καθυστερημένη εφαρμογή τους τα αποδυναμώνει. Ούτε να υποτιμά τις επιστημονικές συστάσεις και οδηγίες γιατί έχουν τη λογική όχι μόνο της ατομικής αλλά και της συλλογικής προστασίας. Το παράδειγμα της Ιταλίας και η υγειονομική τραγωδία που εξελίσσεται εκεί είναι πολύ διδακτικά.
• Βροχή από περιοριστικά μέτρα, απογείωση της ατομικής ευθύνης. Μοιάζει να έχει ξεχαστεί η ευθύνη της πολιτείας.
Η επιτυχημένη ή όχι αντιμετώπιση της πανδημίας, δηλαδή η διαχείρισή της με τις λιγότερες δυνατές απώλειες, θα κριθεί σε δυο επίπεδα:
1.Στην αποτελεσματικότητα των περιοριστικών μέτρων και στην κοινωνική υπευθυνότητα που θα δείξουν οι πολίτες, οι επιχειρηματίες, τα ΜΜΕ, το πολιτικό σύστημα, η Εκκλησία, οι πάντες, και
2.Στη γρήγορη και απλόχερη στήριξη του ΕΣΥ και των ανθρώπων του. Η ατομική ευθύνη λοιπόν είναι κρίσιμη παράμετρος αλλά πάντα στην ιστορία των επιδημιών αυτό που κάνει τη διαφορά είναι η δημόσια παρέμβαση, δηλαδή τα αντανακλαστικά της Πολιτείας, η ποιότητα του δημόσιου συστήματος υγείας και η μέριμνα του κοινωνικού κράτους.
• Θα τα καταφέρει το υποστελεχωμένο και υποχρηματοδοτούμενο ΕΣΥ που καλείται να αντικρούσει μια πανδημία; Ακούμε για ενισχύσεις στη στελέχωση και τη χρηματοδότηση -μόνιμες ανάγκες- αλλά δεν έχουμε δει κάτι ακόμα. Θα προλάβουμε;
Το «πληγωμένο» από την κρίση και τη λιτότητα ΕΣΥ δέχτηκε την προηγούμενη περίοδο σημαντική ενίσχυση σε προσωπικό, υποδομές, εξοπλισμό και όρια δαπανών. Αυτό, μαζί με το φιλότιμο των εργαζομένων του, επέτρεψε την επιβίωση της δημόσιας περίθαλψης.
Φαντάζεστε να μην είχε προηγηθεί αυτή η δύσκολη και σίγουρα όχι ολοκληρωμένη προσπάθεια ανάταξης του δημόσιου συστήματος υγείας, να μην είχε διασφαλιστεί η πρόσβαση των ανασφάλιστων πολιτών στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη με τον ν.4368/2016; Φαντάζεστε να μην είχαμε δημιουργήσει έναν διαφανή και ευέλικτο μηχανισμό προσλήψεων επικουρικών γιατρών και λοιπού προσωπικού με λίστες ανά ειδικότητα και ανά Υγειονομική Περιφέρεια, που επιτρέπει σήμερα τη γρήγορη κάλυψη των αναγκών της πανδημίας;
Αρα, μπορούμε να προλάβουμε και να ανταποκριθούμε στην επείγουσα φάση, στον βαθμό που υλοποιηθεί άμεσα ο σχεδιασμός για τις 2.000 προσλήψεις συμβασιούχων νοσηλευτών –παραϊατρικού προσωπικού (για γιατρούς δεν υπάρχει κάτι ακόμα) και αυτό συνοδευτεί με συμπληρωματική επιχορήγηση των νοσοκομείων – Κέντρων Υγείας και, κυρίως, με πλάνο 4.000 μόνιμων προσλήψεων όλων των κατηγοριών μέσα στο 2020, στις οποίες όσοι συμβασιούχοι εργαστούν αυτή την περίοδο θα έχουν ειδική μοριοδότηση προϋπηρεσίας.
Μόνο έτσι θα έχουν αποτέλεσμα οι εκκλήσεις του υπουργείου Υγείας σε επαγγελματίες υγείας να έρθουν στο ΕΣΥ και να βοηθήσουν στη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης. Τώρα δεν είναι η ώρα να συζητάμε τα διαχρονικά προβλήματα και τις δυσλειτουργίες του ΕΣΥ.
Είναι η ώρα να το εμπιστευτούμε, να το στηρίξουμε, να δώσουμε κουράγιο, δύναμη και ελπίδα στους γιατρούς, τους νοσηλευτές και όλους τους εργαζόμενους των δημόσιων δομών. Η εξέλιξη με τον πρώτο θάνατο εργαζόμενου στο ΕΣΥ (στο Νοσοκομείο Καστοριάς) κρούει με πολύ ηχηρό τρόπο τον κώδωνα του κινδύνου για την ασφάλεια των υγειονομικών, που είναι ένας κρίσιμος κρίκος στη διαχείριση της πανδημίας.
• Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας για την οποία απ’ ό,τι φαίνεται έχει παγώσει ο χρόνος δεν χρειάζεται επίσης ενίσχυση, πόσο μάλλον τη δύσκολη αυτή ώρα;
Η αξιοποίηση των δομών ΠΦΥ δεν έχει ακόμα μπει στο σχεδιασμό του υπουργείου Υγείας και αυτό είναι έλλειμμα. Το 80-85% των περιστατικών με κορονοϊό μπορούν να αντιμετωπιστούν σε πρωτοβάθμιο επίπεδο. Χρειάζεται βεβαίως ειδική προετοιμασία και ενίσχυση των Κέντρων Υγείας (αστικού και αγροτικού τύπου) και των ΤΟΜΥ (Τοπικών Μονάδων Υγείας) που μπορούν να συνδράμουν στη μάχη που δίνεται σήμερα μόνο στο επίπεδο των νοσοκομείων. Είναι αλήθεια ότι τα κενά είναι μεγαλύτερα στην ΠΦΥ, αλλά είναι μια ευκαιρία να αναβαθμιστεί επιχειρησιακά ο ρόλος των δομών και των ανθρώπων της.
• Μια κυβέρνηση, όπως αυτή της Ν.Δ., που ανοιχτά και διαχρονικά στηρίζει την εμπορευματοποίηση της Υγείας, με την πανδημία εντός των πυλών, καταφεύγει τώρα στο δημόσιο σύστημα για να τη βγάλει ασπροπρόσωπη. Τι άλλαξε;
Η πανδημία ανέδειξε την -αμφισβητούμενη μέχρι και χθες από τους νεοφιλελεύθερους- τεράστια υγειονομική και κοινωνική αξία των δημόσιων συστημάτων καθολικής κάλυψης υγείας, με εγγυημένη πρόσβαση όλων των πολιτών σε αξιόπιστη φροντίδα, χωρίς διακρίσεις με βάση εργασία-ασφάλιση-εισόδημα-εθνικότητα-καταγωγή. Οι οπαδοί του «λιγότερου κράτους» δεν τολμούν τώρα να αμφισβητήσουν την αποδοτικότητα της δημόσιας περίθαλψης και των κρατικών δομών και ζητούν τη δραστική ενίσχυσή τους.
Αυτή η υγειονομική κρίση θα τελειώσει, ελπίζω οριστικά, τη συζήτηση για ιδιωτικοποιήσεις στην Υγεία, για ανοίγματα στην αγορά, στις ασφαλιστικές εταιρείες κ.λπ. Οπως δήλωσε πρόσφατα ο πρώην υπουργός Υγείας της Πορτογαλίας, στέλεχος του Σοσιαλιστικού Κόμματος και φίλος της χώρας μας, κ. Ανταλμπέρτο Κάμπος, «ευελπιστούμε ότι αυτή τη φορά το πάθημα θα γίνει μάθημα για το μέλλον. Η επένδυση στη δημόσια υγεία σε ένα πλαίσιο ολοκληρωμένης κάλυψης και καθολικής πρόσβασης προσθέτει αξία στη ζωή, προασπίζει τα συλλογικά συμφέροντα των χωρών, συντελώντας στην οικονομική ανάπτυξη και ευημερία».
• Τι θα κάνατε, αν ήσασταν υπουργός Υγείας σήμερα;
Θα όριζα και θα εμπιστευόμουν την ίδια Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων με επικεφαλής τον κ. Τσιόδρα, θα ακολουθούσα την ίδια γραμμή ευαισθητοποίησης της κοινωνίας και αυστηρής τήρησης των μέτρων περιορισμού και θα επιδίωκα, σε συνεννόηση με την κυβέρνηση και το οικονομικό επιτελείο, την αναδιανομή δημόσιων πόρων υπέρ του ΕΣΥ και την πληρέστερη κάλυψη των αναγκών του με μόνιμο προσωπικό, μέσα από ένα πολυετές σχέδιο σύγκλισης με τους μέσους όρους της Ευρώπης στη δημόσια χρηματοδότηση ως ποσοστό του ΑΕΠ (σήμερα 5% όταν ο μ.ό. στην ευρωζώνη είναι 7%).
Και επίσης θα πίεζα για άμεση αποσυμφόρηση των κέντρων φιλοξενίας προσφύγων και ενδεχομένως σε μια μορφή ενισχυμένης προστασίας των πέντε νησιών του Βορειοανατολικού Αιγαίου, για λόγους δημόσιας υγείας.
• Είναι κράτος εν κράτει η Εκκλησία; Πόσο δύσκολο είναι να πάρει την απόφαση μια κυβέρνηση για λόγους δημόσιας υγείας να αναστείλει τη λειτουργία των χώρων λατρείας;
Στην Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) που εξέδωσε η κυβέρνηση υπάρχει ρητά η εξουσιοδότηση για μέτρα περιορισμού και στους χώρους θρησκευτικής λατρείας. Αυτή η πρόβλεψη όχι μόνο δεν ενεργοποιήθηκε αλλά υπήρξαν στελέχη της κυβέρνησης και της Ν.Δ. που ανεύθυνα υπερθεμάτιζαν προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Ηρθε με καθυστέρηση ο Αρχιεπίσκοπος, αφού προηγήθηκε ο Οικουμενικός Πατριάρχης και αρκετοί μητροπολίτες, να δώσει ένα σημαντικό μήνυμα «αυτοσυγκράτησης» στους πιστούς και ελπίζω η Ιερά Σύνοδος γρήγορα να αναπροσαρμόσει την άσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων της περιόδου στα αδιαμφισβήτητα επιστημονικά δεδομένα για τους τρόπους μετάδοσης του ιού και την προστασία των ευπαθών ομάδων. Οταν δίνουμε ως χώρα μάχη αποτροπής της εξάπλωσης της πανδημίας, απαιτείται απόλυτη προσήλωση στην επιστημονική τεκμηρίωση και τις συστάσεις δημόσιας υγείας, χωρίς «εκπτώσεις» και «στρογγυλέματα» από κανέναν.
• Επικαλούμαι την ιατρική σας ιδιότητα και πάλι: Πότε θα κάνει τον κύκλο της η νέα ασθένεια; Θα τελειώσει ή ήρθε για να μείνει;
Κινούμαστε σε «αχαρτογράφητα νερά» σε σχέση με τον νέο ιό και τη συμπεριφορά του. Κανείς δεν μπορεί να κάνει ασφαλείς προβλέψεις. Ας οργανωνόμαστε καλύτερα για την προοπτική μιας πιο μακροχρόνιας απειλής από τον ίδιο ή από μεταλλαγμένο κορονοϊό.
Το σημαντικό είναι ότι η παγκόσμια κοινότητα συνειδητοποίησε τη σοβαρότητα της κατάστασης, παίρνονται μέτρα σε όλες τις χώρες, και υπάρχει βάσιμη προσδοκία ότι θα έχουμε σχετικά σύντομα ειδικά φάρμακα και εμβόλια. Το κρίσιμο ζήτημα εδώ είναι να διασφαλιστεί η πρόσβαση όλων των χωρών και όλου του πληθυσμού, χωρίς οικονομικά ή άλλα εμπόδια, στα νέα προληπτικά ή θεραπευτικά μέσα και να μη γίνει η πανδημία αφορμή διεύρυνσης των παγκόσμιων ανισοτήτων στην Υγεία.
