Ο διαχρονικά μεγάλος ασθενής που έχασε το 40% του προσωπικού του

Η ΔΗΜΟΣΙΑ κοινωνική ασφάλιση στην Ελλάδα ως αποτέλεσμα κοινωνικών μετασχηματισμών του 19ου και 20ού αιώνα υπήρξε θεμελιώδης πυλώνας του σύγχρονου αστικού κράτους. Σχεδόν 200 χρόνια πριν, αναγνωρίστηκε η ανάγκη ασφαλιστικής κάλυψης του πληθυσμού για λόγους διατήρησης της κοινωνικής συνοχής. Από τότε πέρασαν αρκετά χρόνια, που ο θεσμός άλλοτε αμφισβητήθηκε, άλλοτε προωθήθηκε, κανείς όμως δεν τόλμησε να παραγνωρίσει την καίρια συμβολή του ΣΚΑ στην κοινωνική προστασία.

Η μνημονιακή δεκαετία (2008-2018) υπήρξε φυσικά μια περίοδος έντονης συρρίκνωσης του χώρου αλλά και υποβάθμισης της ποιότητας της κοινωνικής ασφάλισης, με αποτέλεσμα το τρίπτυχο «περικοπές των παροχών - περιστολή των δημοσίων δαπανών - οργανωτική απορρύθμιση», να είναι το κυρίαρχο μοτίβο.

ΑΝ ΚΑΙ οι παθογένειες του συστήματος έρχονται από πολύ μακριά, έχει μια αξία να γίνει μια συνοπτική αναφορά στα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο e-ΕΦΚΑ, τα οποία ταλανίζουν καθημερινά ασφαλισμένους και συνταξιούχους. Προβλήματα που οφείλονται κατά βάση στη δυστυχώς πάγια αντίληψη της Πολιτείας που αντιμετωπίζει το σύστημα ως «πρόβλημα παροχών». Εκτός από την έλλειψη χρηματοδότησης, την απορρύθμιση αυτής της αγοράς εργασίας που στερεί σημαντικούς πόρους από το σύστημα, την αδήλωτη και υποδηλωμένη εργασία, πρέπει να επισημάνουμε και τα εξής μεγάλα προβλήματα:

■ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ: Η μεγάλη ενοποίηση του Ν. 4387/2016 υπό την πίεση των δανειστών οδήγησε σε επιλογές συγχώνευσης των επιμέρους Ταμείων και για ελεύθερους επαγγελματίες και μισθωτούς και αγρότες κ.λπ., με αποτέλεσμα να έχουν προκληθεί τρομακτικές δυσλειτουργίες στο νέο φορέα συντάξεων (e-ΕΦΚΑ).

Η έλλειψη διαλειτουργικότητας μεταξύ των πληροφοριακών συστημάτων, οι χιλιάδες κανονιστικές αποφάσεις, οι εγκύκλιοι περιέπλεξαν περισσότερο τη νομοθεσία και δημιούργησαν ένα «μωσαϊκό ρυθμίσεων» που είναι εντελώς γραφειοκρατικό. Οι ανισότητες στις παροχές παραμένουν τέσσερα χρόνια μετά την ψήφιση του «νόμου Κατρούγκαλου», οι διαφορετικές ταχύτητες ασφαλισμένων περιπλέκουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση, ενώ βασικές ρυθμίσεις, αν και έχουν περάσει τέσσερα χρόνια, δεν έχουν καν ενεργοποιηθεί.

■ ΤΡΑΓΙΚΗ ΕΛΛΕΙΨΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ: Ο e-ΕΦΚΑ μέσα σε 10 έτη έχασε το 40% του προσωπικού του και δεν είναι τυχαίο ότι οι εργασιακές συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί έχουν αναγκάσει την κυβέρνηση να απαγορεύσει τις μετατάξεις υπαλλήλων σε άλλους φορείς του Δημοσίου. Οι υπάλληλοι του e-ΕΦΚΑ δίνουν καθημερινά τη μάχη με υπολογιστές που δεν λειτουργούν, σε σάπια γραφεία και καρέκλες, σε κτίρια που δεν τηρούν τις προδιαγραφές ασφαλείας κ.λπ. Κάθε υπάλληλος χρεώνεται με εκατοντάδες φακέλους που μεταφέρονται με καροτσάκια του σούπερ μάρκετ!

■ ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ: Το περίφημο ψηφιακό κράτος «βουλιάζει» καθημερινά στις υπηρεσίες των Ταμείων. Το ζήτημα της ψηφιακή υπογραφής δεν έχει ακόμα λυθεί και το ανεβοκατέβασμα στους ορόφους δίνει και παίρνει. Χιλιάδες έγγραφα κάνουν ακόμα και μήνες για να ανέβουν από έναν όροφο σε έναν άλλο, ενώ οι υποψήφιοι συνταξιούχοι περιμένουν για χρόνια για να πάρουν τη σύνταξη που δικαιούνται.

Ολες οι κυβερνήσεις υπόσχονται ότι θα επιλύσουν το ζήτημα των εκκρεμών συντάξεων και παρά τη σχετική προσπάθεια, που έδειξε να έχει αποτελέσματα το 2018, σήμερα οι εκκρεμότητες έχουν σχεδόν διπλασιαστεί. Το πρώην Γενικό Λογιστήριο του Κράτους που απένειμε συντάξεις σε 8-10 μήνες, κάνει τώρα 2 χρόνια, ενώ το επικουρικό ταμείο των εμποροϋπαλλήλων (τ.ΤΕΑΥΕΚ) εξετάζει αιτήσεις του 2016!

■ ΠΟΛΥΔΙΑΣΠΑΣΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ: Νόμοι, εγκύκλιοι, υπουργικές αποφάσεις εκδίδονται καθημερινά και είναι αδύνατο ακόμα και οι πλέον εξειδικευμένοι επιστήμονες να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις στη νομοθεσία. Το αίτημα για κωδικοποίηση της νομοθεσίας έχει παραπεμφθεί στις ελληνικές καλένδες, παρόλο που αφορά την άμεση καθημερινότητα των πολιτών. Η πολυνομία ανοίγει ένα γαϊτανάκι νομικών αμφισβητήσεων με υποθέσεις κρίσιμες να χρονίζουν στα διοικητικά δικαστήρια και οι υπηρεσίες αδυνατούν να βρουν λύσεις.

■ ΑΠΟΥΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ για την κοινωνική ασφάλιση: Υπάρχουν μερικά ερωτήματα που οι πολιτικές ηγεσίες δεν τα έχουν απαντήσει διαχρονικά:

α. Ποιοι είναι οι νέοι πόροι που θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν το σύστημα;

β. Είναι η κοινωνική ασφάλιση εργαλείο αναδιανομής εισοδήματος ή έχει κυρίως ανταποδοτικό χαρακτήρα;

γ. Υπάρχει προοπτική για τη δημόσια ασφάλιση μέσα από την ιδιωτική πρωτοβουλία κ.λπ.;

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ, και με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες της πανδημίας, προκύπτει ανάγκη οικονομικής, οργανωτικής και λειτουργικής υποστήριξης του συστήματος. Η προοπτική αυτή απαιτεί χρηματοδότηση. Είναι λοιπόν μιας πρώτης τάξης ευκαιρία η Ελλάδα και η Ευρώπη να απομακρυνθούν από τις ιδεοληπτικές εμμονές και επιτέλους να αξιοποιήσουν το «δημοσιονομικό παράθυρο» του 2020 και 2021, ώστε να στηρίξουν τη δημόσια κοινωνική ασφάλιση της πατρίδας μας.