Τα οδοφράγματα της ντροπής

Η κατάσταση σήμερα παραπέμπει κυριολεκτικά στα πέτρινα χρόνια του διαχωρισμού του Ραούφ Ντενκτάς. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της απροκάλυπτης σκοπιμότητας είναι ότι οι δύο ιστορικές δίοδοι επικοινωνίας ανάμεσα σε Ελληνοκυπρίους και Τουρκοκυπρίους στο κέντρο της Λευκωσίας παραμένουν κλειστές.

Ενας αντικειμενικός κριτής για όσα συμβαίνουν με τα σημεία διέλευσης κατά μήκος της πράσινης γραμμής στην Κύπρο δεν θα δίσταζε να διερωτηθεί: Μήπως αναπολούν ξανά τα οδοφράγματα και τα τείχη; Το βάρος της απάντησης στο συγκεκριμένο ερώτημα πέφτει αναπόδραστα αφ’ ενός στην κυβέρνηση Ν. Αναστασιάδη και αφ’ ετέρου στην εθνικιστική λεγόμενη «κυβέρνηση» Τατάρ-Οζερσάι.

Αφότου άρχισε η διαδικασία αναίρεσης των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας, δεν μπορούσε άλλο να εξαιρεθούν τα σημεία διέλευσης. Η ανάγκη για μια σταδιακή και συντονισμένη ενέργεια των δύο πλευρών υπήρξε αυτονόητη. Από όσα συμβαίνουν, όμως, πολύ δύσκολα κρύβονται πια οι πολιτικές σκοπιμότητες και τα παιχνίδια. Πρόκειται για την εφαρμογή της συγκεκαλυμμένης ατζέντας για ένα ακόμα πλήγμα στην όποια προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού επιχειρηθεί μέσω της διάλυσης κάθε έννοιας συνεργασίας και εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων.

Η αποστολή του ΟΗΕ στην Κύπρο με επικεφαλής την Ελίζαμπεθ Σπέχαρ παρακολουθεί τις τελευταίες ημέρες το γνωστό παιχνίδι ευθυνών που τόσο απεχθάνονται όλοι όσοι ασχολούνται και μεσολαβούν στο Κυπριακό εδώ και δεκαετίες. Το παιχνίδι είναι ποιος θα μεταθέσει στον άλλο την ευθύνη για το συνεχιζόμενο μπλοκάρισμα και την έλλειψη της ελάχιστης απαιτούμενης συνεννόησης.

Η κατάσταση σήμερα παραπέμπει κυριολεκτικά στα πέτρινα χρόνια του διαχωρισμού του Ραούφ Ντενκτάς. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της απροκάλυπτης σκοπιμότητας είναι ότι οι δύο ιστορικές δίοδοι επικοινωνίας ανάμεσα σε Ελληνοκυπρίους και Τουρκοκυπρίους στο κέντρο της Λευκωσίας παραμένουν κλειστές. Το Λήδρα Πάλας, το πρώτο που άνοιξε στις 23 Απριλίου 2003, και η οδός Λήδρας, σύμβολο της μοιρασμένης πρωτεύουσας. Στη θέση των διόδων επικοινωνίας μπήκαν τα κάγκελα.

Ποιος είναι το αφεντικό;

Με επιδεικτικό τρόπο οι δύο πλευρές -κυβέρνηση και «κυβέρνηση»- αποφασίζουν μονομερώς, η μια να ανοίξει το Λήδρα Πάλας και η άλλη την οδό Λήδρας. Την ίδια στιγμή επιστρατεύουν η καθεμιά δικές τις διαδικασίες ελέγχου, τελωνειακούς ελέγχους κ.λπ. Με στοχευμένη ρητορική και μεθόδους στο έδαφος, υψώνουν τείχη. Σκοπός είναι να δώσουν το μήνυμα ότι αν σκεφτεί κανείς να επιχειρήσει τη διέλευση, θα ταλαιπωρηθεί όσο ποτέ, εδώ και πολλά χρόνια.

Ο ΟΗΕ ετοιμάζει αυτές τις ημέρες την εξαμηνιαία έκθεσή του για την κατάσταση στο νησί. Είναι βέβαιο ότι ο γενικός γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες θα προβεί σε εκτίμηση για όσα συμβαίνουν, αδιαφορώντας για την προληπτική διπλωματία της Λευκωσίας – την …παρενόχληση της Ελίζαμπεθ Σπέχαρ από τον φόβο μη μείνει εκτεθειμένη και η ελληνοκυπριακή πλευρά για τη σκόπιμη παρεμπόδιση της διακίνησης και επικοινωνίας.

Ο γενικός γραμματέας δεν ενδιαφέρεται ποσώς για το παιχνίδι ευθυνών Αναστασιάδη-Τατάρ, Οζερσάι. Με την έκθεσή του στο Συμβούλιο Ασφαλείας μέχρι τις 10 Ιουλίου, θα επεκταθεί άλλωστε και στην κατ’ εξοχήν εντολή του που είναι η διαπραγμάτευση μιας συνολικής επίλυσης. Η διαδικασία ως γνωστόν κρεμιέται από μια κλωστή εδώ και τρία χρόνια. Συνεπώς, στη σκέψη του αντικειμενικού κριτή, του Αντόνιο Γκουτέρες, τα κάγκελα του διαχωρισμού δεν είναι παρά η μικροπολιτική διάσταση της συνολικότερης στασιμότητας.

Χωρίς προσχήματα

Η απροσχημάτιστη ερωτοτροπία με τη διχοτόμηση τα τελευταία τρία χρόνια, μετά την κατάρρευση του Κραντ Μοντάνα, δεν μπορούσε να μην επεκταθεί κάποια στιγμή και στα θέματα που αφορούν τα σημεία διέλευσης της πράσινης γραμμής. Χωρίς την ανάγκη ιδιαίτερης συνεννόησης, η Η Η Η κυβέρνηση Ν. Αναστασιάδη με διάφορες δικαιολογίες και η εθνικιστική ηγεσία των Τουρκοκυπρίων πιο φανερά και άτεχνα επιχειρούν την αποδέσμευση από τη διαδικασία και το πλαίσιο επίλυσης.

Τη διάλυση της διαπραγμάτευσης στο Κραντ Μοντάνα στο πιο κρίσιμο σημείο της 10ετούς προσπάθειας του ΟΗΕ και της Ε.Ε. ακολούθησαν τρία χρόνια γεμάτα με προφάσεις: η άρνηση δέσμευσης στο πλαίσιο Γκουτέρες από έξι σημεία, τα δήθεν χαμένα πρακτικά, οι ευφάνταστες ιδέες, οι μυστικές διαβουλεύσεις με τον Τσαβούσογλου, τώρα τα παιχνίδια με τα σημεία διέλευσης, όλα εξυπηρετούν το ροκάνισμα του χρόνου. Το εξωτερικό περιβάλλον έχει επίσης τιναχθεί στον αέρα. Επιφανειακές «συμμαχίες» και ανύπαρκτα σχέδια αγωγών –ο «αγωγός όνειρο» EastMed πάει για επικύρωση και από την κυπριακή Βουλή– είχαν μόνο αποτέλεσμα την επιθετική αντίδραση της Τουρκίας σε κάθε ιδέα για αποκλεισμό της στην ανατολική Μεσόγειο.

Είναι απορίας άξιον σήμερα! Η Λευκωσία προτιμά να παρακολουθεί με τα… κιάλια τα τουρκικά γεωτρύπανα να περιτριγυρίζουν το νησί, αντί να κάνει την τελική διαπραγμάτευση για την επίλυση, όπως ζητά ο ΟΗΕ. Αντί για αντικατάσταση του συστήματος εγγυήσεων με ένα νέο πολυμερές σύστημα ασφάλειας του ΟΗΕ, χωρίς δικαίωμα μονομερούς επέμβασης της Τουρκίας (σημείο 1 του πλαισίου Γκουτέρες), προτιμά τις καταγγελίες και τους βερμπαλισμούς.

Η κατάσταση γύρω από την Κύπρο και η επέκταση της έντασης μέχρι τις ακτές των νησιών της Ελλάδας σηματοδοτούν ένα σημείο καμπής για τις επιλογές της Λευκωσίας. Η γραμμή της δεν θα αλλάξει εύκολα. Φαίνεται όμως ότι βρίσκεται στο πιο ακραίο χρονικό όριο που επιβάλλει η δική της σκοπιμότητα, αλλά και η ανοχή του ΟΗΕ. Το χρονικό αυτό όριο είναι η ψηφοφορία στα κατεχόμενα για την ανάδειξη Τουρκοκύπριου ηγέτη. «Αν επανεκλεγεί ο Μ. Ακιντζί είναι έτοιμος για διαπραγματεύσεις», λέει ο Κύπριος πρόεδρος (συνέντευξη στο Politico).

Ο σθεναρός Ακιντζί

Τα όσα έχουν συμβεί συνιστούν καθαρή υπονόμευση της ελάχιστης συνεργασίας που απαιτείται για να λειτουργούν σημεία διέλευσης και όχι οδοφράγματα. Ο Ν. Αναστασιάδης διέκοψε πρώτος τη συνεργασία στη μάχη κατά του κορονοϊού. Αμέσως έδωσε λαβή στους αντιπάλους του Τουρκοκύπριου ηγέτη Μ. Ακιντζί να επιχειρήσουν να τον παραγκωνίσουν.

Η «κυβέρνηση» Τατάρ-Οζερσάι χειρίστηκε το ζήτημα των σημείων διέλευσης με εντελώς άστοχο και προσβλητικό τρόπο για να αποσπάσει εκλογικά κέρδη και να αποδείξει ποιος κάνει κουμάντο. Ψύχραιμος και σταθερός στις απόψεις του, ο Μ. Ακιντζί υποστηρίζει από την αρχή της πανδημίας την ανάγκη για κοινή αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, με βάση αξιόπιστα επιδημιολογικά στοιχεία και εμπειρογνωμοσύνη.

Με πειστικότητα και ειλικρίνεια απευθύνεται στο ακροατήριό του και ζητά συνεννόηση με τον πρόεδρο Αναστασιάδη για την άρση των περιοριστικών μέτρων. Με τον ίδιο τρόπο, αντέκρουσε με καθαρό λόγο τη βεβιασμένη επιλογή Τατάρ-Οζερσάι να ανοίξουν το αεροδρόμιο Τύμπου προς την Τουρκία.

Μια σημαντική μερίδα των Τουρκοκυπρίων –που δείχνει να είναι και το πλειοψηφικό ρεύμα– συνεχίζει να στηρίζει τον Μ. Ακιντζί, αναγκάζοντας τους αντιπάλους του σε συνεχή αναδίπλωση. Την Πέμπτη (25/6), υπό το κράτος κατακραυγής, αναγκάστηκαν να επιβάλουν αυξημένους και αποτρεπτικούς ελέγχους (τεστ) κατά την άφιξη πολιτών από την Τουρκία την 1η Ιουλίου όταν θα ανοίξει το αεροδρόμιο.

Κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει την έκβαση της εκλογικής μάχης στις 11 Οκτωβρίου. Το δίδυμο Τατάρ-Οζερσάι έχει τη φανερή υποστήριξη της Τουρκίας, μοιράζει ζεστό χρήμα, ρουσφέτια και διορισμούς. Αλλά ο Μ. Ακιντζί αποδεικνύει ότι διαθέτει υψηλό δείκτη αντοχής και επιρροής στο εκλογικό του σώμα, ακόμη κι όταν όλοι συνωμοτούν εναντίον του.