Προσφυγικό: Οδυνηρή δοκιμασία της κυβέρνησης στο Ευρωκοινοβούλιο

Φιάσκο για την κυβέρνηση και λυπηρή για τη χώρα μας υπήρξε η συζήτηση για την ελληνική πολιτική στο προσφυγικό στην Επιτροπή για τις Πολιτικές Ελευθερίες, Δικαιοσύνη και Εσωτερικές Υποθέσεις (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στις 6.7. Κρίνω σκόπιμο να παρουσιάσω εδώ τα κυριότερα σημεία της συζήτησης και να διατυπώσω μερικά σχόλια. Υπενθυμίζω πως είχε προηγηθεί, τον Μάρτιο, αντίστοιχη συζήτηση στην ολομέλεια του Ε.Κ. Ήδη τότε είχε φανεί πως η αντιδραστική πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη στο προσφυγικό μπορεί μεν να στηρίχθηκε από τις κυβερνήσεις της Ε.Ε., που βλέπουν με ανακούφιση την Ελλάδα να κάνει «τη βρόμικη δουλειά» για λογαριασμό τους, αλλά κάθε άλλο παρά έχαιρε ανάλογης εκτίμησης στα δημοκρατικά κόμματα του Ε.Κ. (βλέπε σχετικό άρθρο μου στην «Εφημερίδα των Συντακτών», 21-22.3.2020).

Οι καταγγελίες για push-backs

Η συζήτηση προκλήθηκε από τον αυξανόμενο αριθμό πληροφοριών, από διεθνείς οργανισμούς (Ύπατη Αρμοστεία ΟΗΕ, Συμβούλιο Ευρώπης, Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης), ΜΚΟ και έγκυρα έντυπα, πως η ελληνική κυβέρνηση ασκεί συστηματικά πολιτική επαναπροωθήσεων (push-backs) στα ελληνοτουρκικά χερσαία και θαλάσσια σύνορα, πως ασκείται βία στους πρόσφυγες και πως ενδεχομένως υπήρξαν και νεκροί και τραυματίες (ακόμη και από ελληνικές σφαίρες σε μία περίπτωση στον Έβρο). Μια τέτοια πολιτική είναι αντίθετη στο Κοινοτικό και το Διεθνές Δίκαιο.

Παρενέβησαν στη συζήτηση τρεις Έλληνες υπουργοί (Χρυσοχοΐδης, Μηταράκης, Κουμουτσάκος). Στις μακροσκελείς αρχικές παρεμβάσεις τους δεν αναφέρθηκαν καθόλου στα επίμαχα θέματα, αλλά παρουσίασαν τις γνωστές κυβερνητικές θέσεις για το προσφυγικό και για τα γεγονότα του Έβρου, χαρακτηρίζοντας τις όποιες επικρίσεις ως βασισμένες σε fake news. Ούτε στις δευτερολογίες τους δεν απάντησαν στα ερωτήματα των περισσότερων ομιλητών, αλλά, αντιθέτως, επιδόθηκαν σε θέατρο εθνικής αγανάκτησης, επειδή ο εκπρόσωπος των Σοσιαλιστών τούς είχε κατηγορήσει για ακροδεξιές θέσεις. Τόσο ο Ισπανός πρόεδρος (Juan Fernando Lopez Aguilar, Σοσιαλιστής) όσο και ομιλητές ειρωνεύτηκαν τους υπουργούς, δηλώνοντας πως δεν έχει νόημα η συνέχιση του διαλόγου με αυτούς αφού είναι φανερό πως δεν σκοπεύουν να απαντήσουν.

Η επίτροπος Γιόχανσον επέκρινε με δριμύτητα τις παραβιάσεις του Κοινοτικού και του Διεθνούς Δικαίου στη φύλαξη των συνόρων, οι οποίες την ανησυχούν, απέφυγε όμως να αποφανθεί ρητά για τις κατηγορίες κατά της Ελλάδας, επικαλούμενη το ότι η Επιτροπή δεν έχει αρμοδιότητα να τις διερευνήσει. Πρότεινε γι’ αυτό να θεσπιστεί μηχανισμός που να ελέγχει τις επιχειρήσεις στα σύνορα της Ε.Ε. Ανέφερε ότι υπάρχουν καταγγελίες όχι μόνο κατά της Ελλάδας, αλλά και κατά άλλων κρατών-μελών. Πιεζόμενη να αποφανθεί όχι μόνο για το μέλλον, αλλά για το τι συμβαίνει σήμερα σε σχέση με την Κοινοτική νομοθεσία, επικαλέστηκε και πάλι την έλλειψη αρμοδιότητας.

Ο διευθυντής της Frontex Fabrice Leggeri έκανε μια τεχνοκρατική παρέμβαση. Αποκάλυψε όμως πως, στην αρχή της επιχείρησης, δανέζικο σκάφος έλαβε εντολή από το Ελληνικό Λιμενικό να κάνει push-backs. Εκτίμησε πως, όπως του είπαν οι ελληνικές αρχές όταν παρενέβη προσωπικά, αυτό οφειλόταν σε «παρεξήγηση». Αρνήθηκε να σχολιάσει τα σχέδια για πλωτό φράγμα στα ανοιχτά της Μυτιλήνης, επικαλούμενος και αυτός έλλειψη αρμοδιότητας. Εξάλλου οι καταγγελίες αφορούν επεισόδια έξω από το πεδίο της επιχείρησης, οπότε δεν τα σχολίασε.

Από τους εκπροσώπους των πολιτικών ομάδων:

Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (Κεντροδεξιά) εκπροσωπήθηκε από την Ελισάβετ Ρόζεμπεργκ (Ν.Δ.) και στη δευτερολογία από τον Κύπριο Λουκά Φούρλα (ΔΗΣΥ). Και οι δύο επανέλαβαν τις θέσεις της ελληνικής κυβέρνησης.

Δριμεία κριτική κατά της Ελλάδας

Για τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες παρενέβη ο Domènec Ruiz Devesa (Ισπανός), ο οποίος εκτίμησε πως οι υπουργοί μίλησαν ακραία, όχι ως κεντροδεξιοί, αλλά ως ακροδεξιοί, καθώς καυχήθηκαν ότι μετατρέπουν τα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. σε αδιαπέραστα. Υπήρξε οξύτατος στην κριτική του, επισημαίνοντας στη δευτερολογία πως οι υπουργοί δεν απάντησαν στα ερωτήματα. Ο Dietmar Köster (Γερμανός) είπε πως δεν είναι δυνατόν να αποκαλούνται Έλληνες ευρωβουλευτές «προδότες», ούτε να παρουσιάζεται κάθε κριτική φωνή, ακόμη και της Γιόχανσον, ως «μεγάφωνο» του Ερντογάν". Η Birgit Sippel (Γερμανίδα) χαρακτήρισε «γελοίο, τρελό και απαράδεκτο» τον ισχυρισμό του εκπροσώπου της Frontex ότι το πλωτό φράγμα είναι αποκλειστική αρμοδιότητα του κράτους-μέλους (αφού καθιστά αδύνατη την εφαρμογή του Κοινοτικού Δικαίου για το άσυλο).

Οξύτατα επικριτική και η εκπρόσωπος του Renew (Φιλελεύθεροι) Sofia in ‘t Veld (Ολλανδία), η οποία, αναφερόμενη και στην Επιτροπή, σημείωσε πως δεν αρκεί να επαναλαμβάνουμε γενικά πως δεν επιτρέπονται τα push-backs.

Στο ίδιο κλίμα και η εκπρόσωπος των Πρασίνων Tineke Strik (Ολλανδία), που είπε πως υπάρχουν καθαρές ενδείξεις για θανάτους και τραυματισμούς, πως η στάση της ελληνικής κυβέρνησης είναι ασυνάρτητη, αφού από τη μια αρνείται την ύπαρξη σφαιρών αλλά ταυτόχρονα τις αποδίδει στους Τούρκους. Τόσο αυτή στη δευτερολογία της όσο και ο συνάδελφός της Erik Marquardt (Γερμανία) τόνισαν πως η ξεκάθαρη παραβίαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας πρέπει να συνεπάγεται κυρώσεις, ώστε να μην επικρατεί ατιμωρησία. Οι υπουργοί έδειξαν έλλειψη σεβασμού προς το Ευρωκοινοβούλιο, είπαν.

Και η εκπρόσωπος της Αριστεράς (GUE) Cornelia Ernst (Γερμανίδα) επέκρινε με δριμύτητα την ελληνική κυβέρνηση, επισημαίνοντας τις μαρτυρίες της UNHCR και του Συμβουλίου της Ευρώπης, που δεν μπορούν να χαρακτηριστούν fake news. Ζήτησε κυρώσεις κατά της Ελλάδας. Στη δευτερολογία, την ομάδα εκπροσώπησε ο Κώστας Αρβανίτης (ΣΥΡΙΖΑ), ο οποίος, αφού σημείωσε πως κατηγορήθηκε για προδότης για απόψεις του στο προσφυγικό, έστρεψε τα πυρά του κατά της Frontex και της Ε.Ε. ζητώντας από αυτούς να τοποθετηθούν για το αν το πλωτό φράγμα είναι συμβατό με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Και κατέληξε πως έχουν και οι Ευρωπαίοι ευθύνες και δεν πρέπει να ρίχνουν τις ευθύνες στην ελληνική κυβέρνηση επειδή τους βολεύει.

Υπέρ της ελληνικής κυβέρνησης εκφράστηκαν οι εκπρόσωποι των δύο ακροδεξιών ομάδων, της Ταυτότητας και Δημοκρατίας (ακροδεξιοί, Tom Vandendriessche, Βέλγος) και των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (Charlie Weimers, ακροδεξιό κόμμα Σουηδίας).

Ο τρίτος Έλληνας ευρωβουλευτής, μέλος της LIBE (πλην Βόζεμπεργκ και Αρβανίτη), ο Κώστας Παπαδάκης του ΚΚΕ, δεν παρενέβη.

Ο προεδρεύων συνόψισε πως το κλίμα κατά πλειοψηφία ήταν ανησυχία για παραβιάσεις του ευρωπαϊκού δικαίου του «χειρότερου είδους». Πρότεινε η επιτροπή LIBE να οργανώσει αποστολή στα ελληνικά νησιά για επιτόπου διερεύνηση.

Εξέθεσαν τη χώρα

Από την παραπάνω περιγραφή της συζήτησης, μπορούμε, νομίζω, να παρατηρήσουμε τα εξής:

Οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης Μητσοτάκη εξόργισαν και κυριολεκτικά γελοιοποιήθηκαν, καθώς αρνήθηκαν, παρά τις πιέσεις, να αναφερθούν στα επίμαχα θέματα για τα οποία κατηγορούνται. Οι πατριωτικές κορώνες τους και το θιγμένο ύφος στις δευτερολογίες ενίσχυσαν την αρνητική εντύπωση. Με τη στάση τους εξέθεσαν, δυστυχώς, και τη χώρα μας.

Εντυπωσιακής οξύτητας και πολιτικής ευρύτητας ήταν η αποδοκιμασία της ελληνικής πολιτικής στο προσφυγικό. Σαφείς καταδίκες από Σοσιαλδημοκράτες, Φιλελεύθερους, Πράσινους και Αριστερά. Έμμεση, πλην σαφής, αποδοκιμασία και από την επίτροπο Γιόχανσον.

Είχαμε επίσημη επιβεβαίωση από τον διευθυντή της Frontex εντολής του Λιμενικού Σώματος προς δανέζικο σκάφος για push-back.

«Οπορτουνιστική» υπήρξε η στάση της Κεντροδεξιάς (ΕΛΚ), που άφησε να εκπροσωπηθεί από Ελληνίδα και Κύπριο βουλευτές, οι οποίοι, βέβαια, στήριξαν την ελληνική κυβέρνηση, χωρίς έτσι να χρειαστεί να πάρουν θέση δεξιοί βουλευτές από άλλα κράτη-μέλη.

Ρητή στήριξη μόνο από την Ακροδεξιά

Η μόνη ρητή στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης (εκτός από Έλληνες) προήλθε από την Ακροδεξιά. Διφορούμενη υπήρξε η στάση του εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ, που απέφυγε να επικρίνει ευθέως την ελληνική κυβέρνηση στρέφοντας τα πυρά του, κυρίως, κατά των Ευρωπαίων. Επισημαίνεται εξάλλου πως η ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ για τη συνεδρίαση καταγγέλλει μεν το φιάσκο της κυβέρνησης, αλλά αποφεύγει τη ρητή καταδίκη της κυβερνητικής πολιτικής στο προσφυγικό και αποσιωπά το ζήτημα των ενδεχομένων θυμάτων. Κατά τη γνώμη μου, επιβάλλεται επειγόντως η σαφέστερη τοποθέτηση του κόμματος. Σε ένα ζήτημα που αφορά θεμελιώδεις αξίες της Αριστεράς δεν μπορεί παρά να είμαστε ξεκάθαρα στην πλευρά των προοδευτικών δυνάμεων, με μέτωπο κατά της ξενοφοβίας και του εθνικισμού.