Σύνοδος G7 / Τα ψίχουλα από το τραπέζι των πλουσίων

Ο φόρος 15% στις πολυεθνικές είναι γελοία χαμηλός

Θα πληρώσετε λίγα, και ούτε καν όλα. Οι αντιδράσεις στη φορολογική συμφωνία μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων στο G7 στο Λονδίνο ήταν σκληρές. Για την Oxfam, «οι περισσότερες χώρες δεν θα δεχτούν αυτά τα ψίχουλα». Για το Δίκτυο Φορολογικής Δικαιοσύνης, «το πρόβλημα είναι η κατανομή των εσόδων. Τώρα κινδυνεύει να είναι άδικη». Για τον οικονομολόγο Γκάμπριελ Ζούκμαν, συντονιστή του (νεοσύστατου) Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Φορολογίας της Ε.Ε., «χρειαζόμαστε μια φορολογία σε ποσοστό 25%. Το 15% είναι γελοία χαμηλό ποσοστό. Στη δεκαετία του 1980 ήταν 50%».

Ο Γκάμπιελ Ζούκμαν, συντονιστής του ευρωπαϊκού δημοσιονομικού Παρατηρητηρίου που παρουσιάστηκε την 1η Ιουνίου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πιστεύει ότι ένας φόρος 15% στα κέρδη των μεγάλων πολυεθνικών παγκοσμίως είναι «ένα γελοία χαμηλό ποσοστό» σε σύγκριση με αυτό που ιστορικά ήταν ο κανόνας και με τον κανόνα που ισχύει σήμερα. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, ο παγκόσμιος φορολογικός συντελεστής των εταιρειών ήταν 50%. Μέσα σε σαράντα χρόνια υποχωρήσαμε από το 50% στο 22%. Σήμερα όλες οι χώρες του G7 (Γερμανία, Καναδάς, Ηνωμένες Πολιτείες, Γαλλία, Ιταλία, Ιαπωνία και Ηνωμένο Βασίλειο) βρίσκονται ήδη πάνω από αυτό το όριο. Η πρόταση του Παρατηρητηρίου είναι να καθοριστεί το ποσοστό φορολόγησης των εταιρειών στο 25%, που θα εγγυάται επιπλέον έσοδα 170 δισ. ευρώ κάθε χρόνο μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Κάτι που θα χρησιμεύσει για να σπάσει ο κύκλος του φορολογικού ανταγωνισμού που έχει μετατρέψει χαρακτηριστικά την Ε.Ε. σε ένα καζίνο όπου οι ιρλανδικές, ολλανδικές, λουξεμβουργιανές ή κυπριακές κυβερνήσεις επιτρέπουν στις πολυεθνικές να διαφεύγουν από μια δίκαιη φορολογία.

Σε αυτή τη βάση είναι δυνατόν να κατανοήσουμε τις επικρίσεις που δέχτηκε η συμφωνία στο G7 στο Λονδίνο για τον ενιαίο φόρο. Το ποσοστό του 15%, που θεωρείται το ελάχιστο όριο, δεν ικανοποίησε όσους έχουν κατά νου την πρόσφατη ιστορία ενός φορολογικού συστήματος που πλουτίζει τους νικητές της οικονομίας της αγοράς και επιβάλλει ελεεινούς μισθούς και στρατοσφαιρικούς φόρους στα φυσικά πρόσωπα. Για την Oxfam, το ποσοστό του 15% είναι πιο κοντά στους ισχύοντες συντελεστές στους φορολογικούς παραδείσους όπως η Ιρλανδία, η Ελβετία ή η Σιγκαπούρη. Θα πρέπει να αυξηθεί αμέσως στο 25%. «Η συμφωνία δεν είναι δίκαιη. Είναι ένα δημοσιονομικό σύμφωνο από πάνω προς τα κάτω που διαμεσολαβείται από επτά χώρες και αποφασίστηκε πριν από την αναμενόμενη παγκόσμια συμφωνία για αυτό το καλοκαίρι. Θα ωφελήσει συντριπτικά τις πλούσιες χώρες και θα αυξήσει την ανισότητα. Δισεκατομμύρια δολάρια εσόδων που χάνονται σε φορολογικούς παραδείσους κάθε χρόνο πηγαίνουν στις πλούσιες χώρες, που βασίζονται οι περισσότερες από τις μεγάλες πολυεθνικές, όπως η Amazon και η Pfizer. Το G7 δεν μπορεί να αναμένει από την πλειονότητα των χωρών στον κόσμο να δεχτούν ψίχουλα από το τραπέζι του» σημείωσε η Oxfam.

Η συμφωνία στην οποία αναφέρεται η Oxfam είναι αυτή που πρέπει να κλείσει το G20 τον Ιούλιο. Τον Σεπτέμβριο τα Ηνωμένα Έθνη θα μπορούσαν να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό ενός διακυβερνητικού οργάνου που θα ορίζει φορολογικούς κανόνες για όλους. Σε σύγκριση με τη συμφωνία στο G7, υπάρχουν πιο θαρραλέες προτάσεις που κατατέθηκαν από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Την κατέθεσε εκ μέρους 38 αφρικανικών χωρών το Αφρικανικό Φόρουμ Φορολογικής Διοίκησης (Ataf). To G24 9των αναπτυσσόμενων και φτωχών χωρών του κόσμου που είναι ελάχιστα γνωστό στον δυτικό κόσμο) ζήτησε επίσης ένα πιο δίκαιο φορολογικό σύστημα.

Το παιχνίδι που παίζεται μπροστά μας ξεκίνησε το 2019 και αφορά 140 χώρες του ΟΟΣΑ που διαπραγματεύονται ένα πακέτο φορολογικών μεταρρυθμίσεων. Εκτός από το ποσοστό του φορολογικού συντελεστή και του συστήματος υπολογισμού του, το πρόβλημα είναι επίσης αυτό της διανομής των πρόσθετων φορολογικών εσόδων. Η πρόταση του ΟΟΣΑ ευνοεί επί του παρόντος τις πλουσιότερες χώρες όπου έχουν την έδρα τους οι πολυεθνικές. Αυτές οι χώρες αντιπροσωπεύουν το 45% του παγκόσμιου ακαθάριστου ΑΕΠ, παρ’ όλο που έχουν μόνο το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού. Εάν αναδιανεμηθεί μόνο εσωτερικά, το G7 θα έχει δικαίωμα σε περισσότερο από το 60% του πρόσθετου εισοδήματος (άλλοι μιλούν για το 75%). Επομένως, όχι μόνο ο μικρός σύλλογος των πλούσιων χωρών είναι υπεύθυνος για τα δύο τρίτα των φορολογικών καταχρήσεων που διαπράχθηκαν από τη δεκαετία του 1980, αλλά θα απολάμβανε και την αύξηση των φορολογικών του εσόδων. Αντ’ αυτού, οι χώρες χαμηλού εισοδήματος θα χάσουν ένα σημαντικό μερίδιο των φορολογικών εσόδων τους και θα κερδίσουν πολύ λίγα από τον ελάχιστο φόρο στο 15%.

Η ομάδα πίεσης από τους ερευνητές και τους ακτιβιστές του Δικτύου Φορολογικής Δικαιοσύνης (Tax Justice Network) πρότεινε τον «Ελάχιστο Αποτελεσματικό Φορολογικό Συντελεστή», έναν δείκτη που θα επέτρεπε τη διανομή των εσόδων στις χώρες όπου πραγματοποιείται η πραγματική οικονομική δραστηριότητα πολυεθνικών, χωρίς όμως διακρίσεις μεταξύ των χωρών στις οποίες εδρεύουν και εκείνες που λειτουργούν και δραστηριοποιούνται. Η Ινδία θα κερδίσει τρεις φορές το ποσό που εκτιμάται από τον ΟΟΣΑ, περίπου 13 δισ. δολάρια. Η Κίνα 32 δισ. δολάρια. Η Βραζιλία 10 δισ. δολάρια έναντι 3 δισ. που θα λαμβάνει με βάση τη φορολόγηση στο 15%. Οι ίδιες οι χώρες της G7 θα κερδίσουν 250 δισ. δολάρια αντί για 170 δισ. δολάρια.

Η Λιζ Νέλσον του Δικτύου Φορολογικής Δικαιοσύνης μας επιτρέπει να κατανοήσουμε πως το σημερινό παιχνίδι δεν είναι και δεν παίζεται μόνο στους αριθμούς των ποσοστών, αλλά ότι είναι βαθιά πολιτικό. «Οι αποικιακές δυνάμεις, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ολλανδία -είπε- έχουν συμβάλει στην ανάπτυξη ενός καταχρηστικού παγκόσμιου φορολογικού συστήματος που σήμερα ληστεύει χώρες χαμηλού εισοδήματος -όπου ζει ο μισός πληθυσμός του κόσμου- με φόρους ισοδύναμους με περισσότερους από τους μισούς τους προϋπολογισμούς για τη δημόσια Υγεία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ιδιοκτήτες σκλάβων αποζημιώθηκαν από την αυτοκρατορία όταν καταργήθηκε η δουλεία αντί να αποζημιωθούν οι ίδιοι οι σκλάβοι. Σήμερα δεν πρέπει να επαναλάβουμε την ιστορία και δεν πρέπει να ανταμείψουμε τους χειρότερους παράγοντες της παγκόσμιας φορολογικής κατάχρησης».