Η κλιματική αλλαγή είναι διαδεδομένη, ταχεία και έντονη

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (Intergovernmental Panel on Climate change IPCC), που δημοσιεύθηκε στις 9 Αυγούστου 2021, επιστήμονες παρατηρούν αλλαγές στο κλίμα της Γης σε κάθε περιοχή και σε ολόκληρο το κλιματικό σύστημα. Πολλές από τις αλλαγές που παρατηρούνται στο κλίμα είναι πρωτοφανείς για χιλιάδες, αν όχι εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, και μερικές από τις αλλαγές που έχουν ήδη διαμορφωθεί - όπως η συνεχιζόμενη άνοδος

της στάθμης της θάλασσας - είναι μη αναστρέψιμες για εκατοντάδες έως χιλιάδες χρόνια. Ωστόσο, σύμφωνα με την έκθεση, ισχυρή και διαρκής μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και άλλων αερίων του θερμοκηπίου θα περιορίσει την κλιματική αλλαγή. Ενώ τα οφέλη για την ποιότητα του αέρα θα έρθουν γρήγορα, θα χρειαστούν 20-30 χρόνια για να σταθεροποιηθεί η παγκόσμια θερμοκρασία.

(παρουσίαση: Στάθης Λιδωρίκης)

Ταχεία υπερθέρμανση

Η έκθεση παρέχει νέες εκτιμήσεις για τις πιθανότητες, κατά τις επόμενες δεκαετίες, να περάσει η παγκόσμια υπερθέρμανση το επίπεδο των 1,5 ° C και διαπιστώνει ότι εκτός εάν υπάρξουν άμεσες, γρήγορες και μεγάλης κλίμακας μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ο περιορισμός της υπερθέρμανσης κοντά στους 1,5 ° C ή ακόμα και 2 ° C θα είναι ακατόρθωτος.

Η έκθεση δείχνει ότι οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από ανθρώπινες δραστηριότητες ευθύνονται για περίπου 1,1 ° C υπερθέρμανσης μετά τη χρονική περίοδο 1850-1900 και διαπιστώνει ότι κατά μέσο όρο τα επόμενα 20 χρόνια, η παγκόσμια θερμοκρασία αναμένεται να φτάσει ή να υπερβεί τους 1,5 ° C υπερθέρμανσης. Αυτή η αξιολόγηση βασίζεται σε βελτιωμένα σύνολα δεδομένων παρατήρησης για την αξιολόγηση της ιστορικής υπερθέρμανσης, καθώς και στην πρόοδο στην επιστημονική κατανόηση της απόκρισης του κλιματικού συστήματος στις, προκαλούμενες από ανθρώπινες δραστηριότητες, εκπομπές αερίων θερμοκηπίου.

Κάθε περιοχή αντιμετωπίζει αυξανόμενες αλλαγές

Πολλά χαρακτηριστικά της κλιματικής αλλαγής εξαρτώνται άμεσα από το επίπεδο της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αλλά αυτό που βιώνουν οι άνθρωποι είναι συχνά πολύ 2 διαφορετικό από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Για παράδειγμα, η υπερθέρμανση στην ξηρά είναι μεγαλύτερη από τον παγκόσμιο μέσο όρο και είναι υπερδιπλάσια στην Αρκτική. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει ήδη κάθε περιοχή στη Γη, με πολλούς τρόπους.

Οι αλλαγές που βιώνει η παγκόσμια κοινότητα θα αυξηθούν με επιπλέον υπερθέρμανση.

Η έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ προβλέπει ότι κατά τις επόμενες δεκαετίες οι κλιματικές αλλαγές θα αυξηθούν σε όλες τις περιοχές. Για 1,5 °C υπερθέρμανσης του πλανήτη, θα υπάρξουν αυξανόμενα κύματα καύσωνα, μεγαλύτερες ζεστές εποχές και μικρότερες κρύες εποχές. Σύμφωνα με την έκθεση, στους 2 ° C της υπερθέρμανσης του πλανήτη, οι ακραίες θερμοκρασίες θα έφταναν πιο συχνά σε κρίσιμα όρια ανοχής για τη γεωργία και την υγεία, δείχνει η έκθεση Αλλά δεν είναι μόνο η θερμοκρασία. Η κλιματική αλλαγή φέρνει πολλαπλές διαφορετικές αλλαγές σε διαφορετικές περιοχές - που όλες θα αυξηθούν με περαιτέρω υπερθέρμανση. Αυτές περιλαμβάνουν αλλαγές στην υγρασία και την ξηρότητα, στους ανέμους, το χιόνι και τον πάγο, τις παράκτιες περιοχές και τους ωκεανούς. Για παράδειγμα:

• Η κλιματική αλλαγή εντείνει τον κύκλο του νερού. Αυτό φέρνει πιο έντονες βροχοπτώσεις και σχετικές πλημμύρες, καθώς και πιο έντονη ξηρασία σε πολλές περιοχές.

• Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα πρότυπα βροχοπτώσεων. Σε μεγάλα γεωγραφικά πλάτη, οι βροχοπτώσεις είναι πιθανό να αυξηθούν, ενώ προβλέπεται να μειωθούν σε μεγάλα τμήματα των υποτροπικών περιοχών.

Αναμένονται αλλαγές στις βροχοπτώσεις των μουσώνων, οι οποίες θα διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή.

• Καθʼ όλη τη διάρκεια του 21ου αιώνα, οι παράκτιες περιοχές θα έχουν συνεχή άνοδο της στάθμης της θάλασσας, συμβάλλοντας σε συχνότερες και σοβαρές παράκτιες πλημμύρες σε χαμηλές περιοχές και διάβρωση των ακτών. Ακραία γεγονότα της στάθμης της θάλασσας που είχαν συμβεί στο παρελθόν μία φορά στα 100 χρόνια θα μπορούσαν να συμβούν κάθε χρόνο μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα.

• Η περαιτέρω θέρμανση θα ενισχύσει την απόψυξη του μόνιμου παγετού και την απώλεια εποχιακής κάλυψης χιονιού, τήξη παγετώνων και πάγου στο έδαφος και απώλεια του καλοκαιρινού θαλάσσιου πάγου στην Αρκτική.

• Οι αλλαγές στον ωκεανό, όπως η υπερθέρμανση, οι συχνότεροι θαλάσσιοι καύσωνες, η οξίνιση των ωκεανών και η μείωση των επιπέδων οξυγόνου, έχουν σαφώς συνδεθεί με την ανθρώπινη επιρροή. Αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν τόσο τα οικοσυστήματα των ωκεανών όσο και τους ανθρώπους 
που βασίζονται σε αυτά και θα συνεχιστούν τουλάχιστον στον υπόλοιπο αιώνα.

• Για τις πόλεις, ορισμένες πτυχές της κλιματικής αλλαγής ενδέχεται να ενισχυθούν, όπως η θερμότητα (αφού οι αστικές περιοχές είναι συνήθως θερμότερες από το περιβάλλον τους), οι πλημμύρες από έντονες βροχοπτώσεις και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας στις παράκτιες πόλεις.



Για πρώτη φορά, η Έκτη Έκθεση Αξιολόγησης της Διακυβερνητ8ικής Επιτροπής του ΟΗΕ παρέχει μια πιο λεπτομερή περιφερειακή αξιολόγηση της κλιματικής αλλαγής, όπως η επικέντρωση σε χρήσιμες πληροφορίες που μπορούν να ενημερώσουν την εκτίμηση κινδύνου, την προσαρμογή και άλλες διαδικασίες λήψης αποφάσεων, καθώς επίσης και ένα νέο πλαίσιο που βοηθά στην κατανόηση στο τι σημαίνουν για την κοινωνία και τα οικοσυστήματα οι φυσικές αλλαγές στο κλίμα (ζέστη, κρύο, βροχή, ξηρασία, χιόνι, άνεμος, παράκτιες πλημμύρες και άλλα).

Ανθρώπινη επιρροή στο παρελθόν και το μελλοντικό κλίμα

Είναι σαφές εδώ και δεκαετίες ότι το κλίμα της Γης αλλάζει και ο ρόλος της ανθρώπινης επιρροής στο κλιματικό σύστημα είναι αδιαμφισβήτητος. Ωστόσο, η νέα έκθεση αντικατοπτρίζει επίσης σημαντικές προόδους στην επιστήμη της κατανόησης των αιτίων (Science of attribution)1 - κατανόησης του ρόλου της κλιματικής αλλαγής στην εντατικοποίηση συγκεκριμένων καιρικών και κλιματικών γεγονότων, όπως ακραία κύματα καύσωνα και έντονες βροχοπτώσεις.

Η έκθεση δείχνει επίσης ότι οι ανθρώπινες ενέργειες εξακολουθούν να έχουν τη δυνατότητα να καθορίσουν τη μελλοντική πορεία του κλίματος. Oι ενδείξεις είναι σαφείς ότι το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) είναι ο κύριος μοχλός της κλιματικής αλλαγής, παρόλο που και άλλα αέρια θερμοκηπίου και ατμοσφαιρικοί ρύποι επηρεάζουν επίσης το κλίμα.

Η σταθεροποίηση του κλίματος θα απαιτήσει ισχυρές, γρήγορες και συνεχείς μειώσεις των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών CO2.

Ο περιορισμός των άλλων αερίων του θερμοκηπίου και των ατμοσφαιρικών ρύπων, ιδιαίτερα του μεθανίου, θα μπορούσε να έχει οφέλη τόσο για την υγεία όσο και για το κλίμα.