COP26, κλιματική κρίση και ο ρόλος των πόλεων

Στην Διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα, στη Γλασκόβη, οι εθνικές κυβερνήσεις είναι αυτές που βρίσκονται στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής με την προσδοκία να ανταποκριθούν στα ολοένα και πιο πιεστικά αιτήματα για υιοθέτηση νέων υψηλών δεσμευτικών στόχων και λήψη τολμηρών αποφάσεων που θα επιτρέψουν στην ανθρωπότητα και τις επόμενες γενιές να ελπίζουν πως η κλιματική κατάρρευση μπορεί να αποφευχθεί.

Οι εκτιμήσεις του ΟΗΕ είναι ότι οι τρέχουσες εθνικές δεσμεύσεις θα οδηγήσουν (όχι στη ραγδαία μείωση που απαιτείται…) αλλά σε περαιτέρω αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το τέλος της 10ετίας. Συνεπώς, κινούμαστε στην τελείως αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που θα έπρεπε, η πανδημία έχει επιπλέον οξύνει τις παγκόσμιες
ανισότητες σε όλα τα επίπεδα, και γι αυτό δεν είναι υπερβολή ο ισχυρισμός πως οι αποφάσεις που θα ληφθούν τις επόμενες μέρες θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της ανθρωπότητας και του πλανήτη.

Ενώ όμως οι εθνικές κυβερνήσεις εξακολουθούν να κινούνται αργά, διστακτικά και ιδιοτελώς, ο ρόλος των μεγάλων πόλεων έχει ιδιαίτερα αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε ότι αφορά τη συμβολή τους στη μάχη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ηγέτες δήμαρχοι από όλο τον κόσμο αναλαμβάνουν ολοένα και περισσότερες πρωτοβουλίες, θέτουν στόχους, διαμορφώνουν στρατηγικές, συνεργάζονται με αρμόδιους φορείς και οργανώσεις στις πόλεις τους και δείχνουν τον δρόμο για τη δραστική μείωση των εκπομπών αλλά και την προστασία των πολιτών από τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης που ήδη βιώνουμε.

Γιατί όμως έχουν ρόλο οι πόλεις και οι τοπικές αρχές στη συζήτηση για το κλίμα; Κατά πόσο μπορούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις που θα ληφθούν; Τί περισσότερο μπορούν να
καταφέρουν από τις εθνικές κυβερνήσεις στις προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού;

Καταρχάς, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι στις πόλεις ήδη κατοικεί το 55% του πληθυσμού του πλανήτη – ποσοστό που αναμένεται να ανέλθει στο 70% το 2030 – και κατ’ επέκταση οι δραστηριότητες των πόλεων συμβάλλουν στο 70% των παγκόσμιων εκπομπών. Επομένως, τα περιθώρια μείωσης των εκπομπών από τις παρεμβάσεις και επενδύσεις που θα υλοποιηθούν στις πόλεις είναι ιδιαίτερα σημαντικά.

Παράδειγμα, οι δράσεις υπέρ της βιώσιμης αστικής κινητικότητας, ο περιορισμός της κυκλοφορίας ρυπογόνων αυτοκινήτων στα κέντρα των πόλεων και η διευκόλυνση της
ηλεκτροκίνησης αποτελούν άξονες πολιτικής στους οποίους ο ρόλος και λόγος των τοπικών αρχών είναι καθοριστικός. Το ίδιο ισχύει και σε άλλους τομείς όπως η διαχείριση αποβλήτων
και τα προγράμματα ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης, η εφαρμογή ρυθμίσεων και ανάληψη δράσεων για την ενεργειακή αναβάθμιση των ιδιωτικών και δημόσιων κτιρίων, η ενίσχυση του πρασίνου και των φιλικών προς το περιβάλλον υποδομών κλπ.

Παράλληλα, οι κάτοικοι των πόλεων είναι αυτοί που, σε μεγάλο βαθμό, ήδη βιώνουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής με τις ακραίες θερμοκρασίες και τις πρωτοφανείς
πλημμύρες και πυρκαγιές, φαινόμενα που αναμένεται να γίνουν εντονότερα και συχνότερα τα επόμενα χρόνια.

Επομένως, οι δήμαρχοι και οι τοπικές αρχές έχουν όχι μόνο ουσιαστικό ρόλο στις παρεμβάσεις που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής αλλά και σημαντικό μερίδιο ευθύνης για τη μείωση των εκπομπών, την προστασία των πολιτών και την ανάπτυξη των πόλεων με τρόπο βιώσιμο και δίκαιο.

Παράλληλα, οι πόλεις και οι δήμοι, ως πλησιέστερη αρχή στον πολίτη, καλούνται να αναλάβουν δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών για τις προκλήσεις της
κλιματικής αλλαγής και να συμβάλλουν στην προώθηση ενός νέου προτύπου ζωής που σέβεται το περιβάλλον και τους περιορισμένους πόρους του πλανήτη και στηρίζεται σε
έννοιες όπως κυκλική οικονομία, βιώσιμη διατροφή, μείωση της κατανάλωσης και του οικολογικού αποτυπώματος. Ολοένα και περισσότερες πόλεις κινούνται σε αυτή την κατεύθυνση και συνεργάζονται με φορείς της κοινωνίας των πολιτών και επιχειρήσεις για την επίτευξη των κλιματικών τους στόχων και την διασφάλιση των ευρύτερων - οικονομικών, κοινωνικών - οφελών που απορρέουν από την κλιματική δράση.

Τέλος, στο πλαίσιο της διπλωματίας των πόλεων, οι δήμαρχοι δεν διστάζουν να διεκδικήσουν ενίσχυση του ρόλου τους, μεγαλύτερες αρμοδιότητες αλλά και χρηματοδότηση προκειμένου να εντείνουν τη δράση τους και να συμμετέχουν πιο ενεργά στις εθνικές και παγκόσμιες κλιματικές πρωτοβουλίες.

Δήμαρχοι των μεγαλύτερων πόλεων από όλο τον κόσμο προσέρχονται στην Γλασκόβη για να αναδείξουν την ήδη πλούσια δράση τους, να εμπνεύσουν αποφασιστικότητα για την υλοποίηση φιλόδοξων στρατηγικών, να καλέσουν τις εθνικές κυβερνήσεις και τους διεθνείς οργανισμούς να τους υποστηρίξουν σε αυτές τις προσπάθειες.

Το βέβαιο είναι ότι, όποιες κι αν είναι οι αποφάσεις της Παγκόσμιας Διάσκεψης, κανείς μόνος δεν μπορεί να σώσει τον πλανήτη. Το εύρος των παρεμβάσεων, συστημικών αλλαγών
και πολιτικής βούλησης που απαιτούνται είναι χωρίς προηγούμενο. Οι δήμαρχοι κι οι πόλεις στέκονται πολύτιμοι σύμμαχοι σε αυτήν τη μάχη.