Pegasus: Το πλέον διαβόητο εργαλείο κυβερνο-κατασκοπείας

Οι τρεις διώξεις για απάτη, κατάχρηση εμπιστοσύνης και δωροδοκία, κατά του Μπένγιαμιν Νετανιάχου, στάθηκαν αφορμή να αποκαλυφθούν μερικά από τα εργαλεία κατασκοπείας που χρησιμοποιούν πολλές κυβερνήσεις. Αφού επί δύο εβδομάδες “σφύριζε αδιάφορα”, η ισραηλινή αστυνομία αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι ερευνητές της είχαν παγιδεύσει χωρίς εισαγγελική άδεια ή εποπτεία, το κινητό τηλέφωνο του Σλόμο Φίλμπερ, πρώην γενικού διευθυντή του υπουργείου Επικοινωνιών, εδώ. Ο Φίλμπερ συνεργάζεται πλέον με τις αρχές, προσφέροντας κρίσιμες πληροφορίες, εφόσον ήταν επί χρόνια έμπιστος του Νετανιάχου και λειτουργούσε ως αγγελιαφόρος του στις υποθέσεις για τις οποίες διώκεται. Οι αρχικές πληροφορίες ανέφεραν ότι για να παγιδευτεί το κινητό του Φίλμπερ είχε χρησιμοποιηθεί το διαβόητο Pegasus της ισραηλινής εταιρείας NSO Group.

Τους τελευταίους μήνες έχει γίνει πλήθος αποκαλύψεων για τη χρήση αυτού του συστήματος, που αποκτά τον πλήρη έλεγχο κινητών τηλεφώνων, χωρίς να γίνεται αντιληπτό από τον ιδιοκτήτη τους. Θεωρητικά, το σύστημα μπορεί να πουληθεί μόνο σε κυβερνήσεις και μόνο μετά από έγκριση του Ισραήλ, ώστε να χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος. Σε κάποιες περιπτώσεις έχει όντως χρησιμοποιηθεί γι αυτό τον σκοπό. Με το Pegasus, για παράδειγμα, πέτυχε η κυβέρνηση του Μεξικού τη σύλληψη του ναρκοβαρώνου El Chapo. Στην Ευρώπη χρησιμοποιήθηκε με επιτυχία στην εξάρθρωση κυκλώματος σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και στην αποτροπή τρομοκρατικών επιθέσεων.

Παράλληλα, έχει αποδειχθεί ότι οι δεκάδες κυβερνήσεις το χρησιμοποιούν συστηματικά και για άλλους σκοπούς. Όπως στην Πολωνία, όπου πριν τις εκλογές του 2019, βρίσκονταν υπό παρακολούθηση αντιφρονούντες βουλευτές, γερουσιαστές, εισαγγελείς, δικηγόροι, δημοσιογράφοι και γενικώς πολίτες “άβολοι” για το καθεστώς.

Με αυτό παρακολουθούσε η Σαουδική Αραβία τον Τζαμάλ Κασόγκι πριν δολοφονηθεί στην Τουρκία. Αυτό χρησιμοποιούν το Μαρόκο, η Ουγγαρία, η Ινδία, το Αζερμπαϊτζάν και δεκάδες άλλες χώρες. Με αυτό είχε παγιδευτεί μέχρι και το τηλέφωνο του προέδρου του Καζακστάν, Κασίμ Τοκάγιεφ.

Διπλωματικό εργαλείο

Η κυβέρνηση του Ισραήλ, επί Νετανιάχου, χρησιμοποιούσε το Pegasus ως διπλωματικό εργαλείο. Λέγεται ότι οι “Συμφωνίες του Αβραάμ” (Ισραήλ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και ΗΠΑ, 2020) που οδήγησαν στην εξομάλυνση των σχέσεων του Τελ Αβίβ με τις χώρες του αραβικού κόσμου οφείλουν πολλά στην άδεια που εξασφάλισαν να το αγοράσουν. Όταν, μάλιστα, μετά τη δολοφονία του Κασόγκι, σχεδιαζόταν να ανακληθεί η άδεια της Σαουδικής Αραβίας, ο de facto ηγέτης της, πρίγκιπας μπιν Σαλμάν, εκβίασε την ανανέωσή της απειλώντας να εμποδίσει ανάλογη “συμφωνία του Αβραάμ” με το Μπαχρέιν.

Το FBI αγόρασε το 2019 το Pegasus και έκανε δοκιμές για χρήση του μέσα στη χώρα, εδώ. Εξέταζε μάλιστα την προμήθεια της νεότερης έκδοσης Phantom, αλλά τελικά αποφάσισε να μη χρησιμοποιήσει τα εργαλεία της ισραηλινής εταιρείας. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έβαλε, τον περασμένο Νοέμβριο, την NSO στον κατάλογο των εταιρειών που απειλούν την εθνική ασφάλεια της χώρας, αφού αποκαλύφθηκε ότι τα τηλέφωνα εννέα υπαλλήλων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είχαν παγιδευτεί με το Pegasus. Οι αμερικανικές εταιρείες απαγορεύεται πλέον να συνεργάζονται μαζί της. Το φινλανδικό υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε, επίσης, προσφάτως ότι και στα κινητά τηλέφωνα διπλωματών της, που υπηρετούσαν στο εξωτερικό, εντοπίστηκε το Pegasus.

O επικεφαλής της NSO, Άσερ Λέβι, παραιτήθηκε την περασμένη εβδομάδα, λέγοντας ότι η απόφασή του δεν έχει σχέση με την έρευνα των ισραηλινών αρχών για την παγίδευση του Φίλμπερ από την αστυνομία, εδώ. Η διάψευση αυτή μάλλον αληθεύει, υπάρχουν όμως πολλές άλλες περιπτώσεις κακής χρήσης του συστήματος κυβερνο-κατασκοπείας οι οποίες δικαιολογούν την παραίτηση. Και, φυσικά, το σύστημα της NSO είναι μόνο ένα από τα εργαλεία παρακολούθησης που προσφέρονται στην παγκόσμια αγορά.

Business νόμιμες, ημι-νόμιμες και παράνομες

Μία ακόμη ισραηλινή εταιρεία, η QuaDream, ανέπτυξε το Reign, περίπου την ίδια περίοδο που η NSO έφτιαχνε το Pegasus, εδώ. Εκμεταλλεύτηκε τα ίδια ευάλωτα σημεία των λειτουργικών συστημάτων της Apple και των Android, για να πετύχει τα ίδια αποτελέσματα: πλήρη έλεγχο των κινητών-στόχων, υποκλοπή data, εικόνας και ήχου, μετάδοσή τους στη “βάση”. Αυτό φαίνεται ότι ήταν το σύστημα που χρησιμοποίησε η ισραηλινή αστυνομία για να παγιδεύσει το κινητό του Φίλμπερ. H QuaDream έχει το ίδιο πελατολόγιο με την NSO και ισχυρίζεται κι αυτή ότι προσφέρει υπηρεσίες “κυβερνοασφάλειας” σε κυβερνήσεις με στόχο την αποτροπή της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος.

Παρόμοια “προϊόντα” χρησιμοποιούν και οι hackers, όπως εκείνοι που τα τελευταία χρόνια επιτίθενται σε συστήματα υπολογιστών, τα “κλειδώνουν” και εκβιάζουν λύτρα για την αποδέσμευσή τους. Ακριβώς έτσι έγιναν τις τελευταίες μέρες και οι τουλάχιστον τρεις κυβερνο-επιθέσεις σε διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες, που προκάλεσαν σοβαρές καθυστερήσεις ή και διακοπές εργασιών σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης και εφοδιασμού καυσίμων σε ολόκληρο τον πλανήτη. Σπανίως δημοσιεύονται στοιχεία για τα λύτρα που πληρώνουν τα θύματα των hackers, κατά κανόνα σε κρυπτονομίσματα, τα οποία είναι αδύνατον να εντοπιστούν και στη συνέχεια ξεπλένονται στα διάφορα νόμιμα ή ημι-νόμιμα ανταλλακτήρια.

Κάποιες από τις επιθέσεις αντιμετωπίζονται χωρίς να πληρωθούν λύτρα. Επιστρατεύονται γι αυτό τον σκοπό ειδικοί της κυβερνο-ασφάλειας, πολλοί από τους οποίους έχουν υπάρξει hackers. Αυτοί συγκαταλέγονται στα πιο πολύτιμα στελέχη εταιρειών όπως η NSO, η QuaDream και δεκάδες άλλες, συνήθως βραχύβιες, που προσφέρουν συστήματα υποκλοπής για κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές και γενικά κάθε συσκευή με δυνατότητα επικοινωνίας.