Ο Ζιντάν, ο Πρετεντέρης και οι κανόνες
Λάμπρος Τσουκνίδας, Δημοσιευμένο: 2006-07-11
Ο τρόπος που βλέπουμε ποδόσφαιρο και ο τρόπος που το σχολιάζουμε αποτελούν, όπως και αυτός καθεαυτός ο τρόπος που παίζεται το ποδόσφαιρο, έναν από τους καλύτερους καθρέφτες της κοινωνίας.
Ας πάρουμε την «υπόθεση Zidane». Κατ’ αρχάς έχουμε ένα γεγονός που όλος ο πλανήτης είδε στην τηλεόραση: Μια ποδοσφαιρική ιδιοφυϊα, έναν ποδοσφαιρικό και μηντιακό μύθο να ρίχνει κουτουλιά σε έναν, κοινό, αντίπαλο παίχτη με τον οποίο λίγο πριν ανταλλάσσουν κάποιες κουβέντες χωρίς να φαίνεται να υπάρχει ένταση. Αυτό είδαμε. Όλοι.
Από εκεί και πέρα ο καθένας μας είδε άλλα. Και έτσι ξέσπασε μια πολεμική που κατέληξε, αν όχι να αθωώνει, να βρίσκει ελαφρυντικά στην κουτουλιά του Zidane επειδή –κάποιοι αυτομάτως συμπεράνανε- ο Materazzi «τον προκάλεσε». Θα μπορούσα να μην ασχοληθώ κάν με το συλλογισμό λέγοντας πως και το ανεκδοτολικά ειπωμένο: «φταίει ο βιαστής;» ή «φταίει ο φονιάς;» με την ίδια λογική τίθεται: Κάποιος (θεωρούμενος) καθ’ όλα άξιος υποπίπτει σε μια παράβαση και μάλιστα έναντι κάποιου (θεωρούμενου) καθ’ όλα ανάξιου –για να αναρωτηθούμε: αν ήταν ο Cannavaro στη θέση του γεμάτου τατουάζ Materazzi θα είχαμε βγάλει τόσο αυτόματα συμπεράσματα;
Όμως, θα δεχτώ το συλλογισμό ως βάση συζήτησης γιατί μ’ ενδιαφέρει να δω που οδηγεί –ή, μήπως, από πού ξεκινά;- η λογική όσων έφτασαν μέχρι και να εκθειάσουν την κουτουλιά του Zidane («του την έριξε, το πλήρωσε, αν είχε σημαδέψει και καλύτερα», έγραψε ο κ. Πρετεντέρης στο «Βήμα» της 11ης Ιουλίου) θεωρώντας πάντα ότι ο Materazzi (όπως και ο βιαστής…) τον προκάλεσε και άρα…
Αυτός ο συλλογισμός (ανα)παράγεται από τα ΜΜΕ που αποτελούν καρδιά του προβλήματος που εξετάζουμε. Ας επιστρέψουμε στο γεγονός. Όλοι το είδαμε στην τηλεόραση. Και ενώ δεν υπάρχουν μαρτυρίες, ενώ δεν μιλήσανε ακόμη οι πρωταγωνιστές, κάποια Μέσα (δυο) έσπευσαν «να βγάλουν είδηση» και κάποια άλλα (σχεδόν όλα) έσπευσαν να βγάλουν συμπεράσματα, να αποδώσουν χαρακτηρισμούς (στο στιγματισμένο Materazzi, πάντα) στηριζόμενα σε συλλογισμούς και προκαταλήψεις, όχι όμως και σε γεγονότα.
Έτσι, ο έγκυρος «Guardian» «αποκάλυψε» πως ο Materazzi αποκάλεσε «τρομοκράτη» το Zidane! Με αποτέλεσμα να ξυπνήσουν τα ανακλαστικά του αραβικού κόσμου! Βέβαια, ο «Guardian» αναγκάστηκε να πάρει πίσω την «είδηση» αλλά ποιος θα ακούσει αυτό που ο ίδιος ο «Guardian», εκ των υστέρων, αποκαλύπτει: ότι ο Materazzi είναι πολύ φίλος με το νιγηριανό επιθετικό Martins και μάλλον άδικο είναι να του αποδώσει κανείς τη ρατσιστική προδιάθεση που θα μπορούσε να αποδοθεί σε όσους βλέπουν τους Ιταλούς ως «
Τίποτε περίεργο, θα πείτε. Απλώς, τα ΜΜΕ δείχνουν για άλλη μια φορά πόσο δεύτερη φύση της δουλειάς έγινε η αντιδεοντολογική κάλυψη, η παράκαμψη της διασταύρωσης στο όνομα της ταχύτητας, ο εντυπωσιασμός και ας ισοδυναμεί με λαϊκισμό. Και δυστυχώς μιλάμε για σοβαρά Μέσα: Από τον «Guardian» μέχρι το «Βήμα», το γεγονός παύει να είναι οδηγός.
Τα ΜΜΕ, και αυτό δεν αφορά μόνον το ποδόσφαιρο –καθρέφτη κοινωνικών δεδομένων, δεν αρκούνται να προσπερνούν το γεγονός. Προσπαθούν καθημερινά πλέον να κατασκευάσουν -δεν θέλουμε να το πούμε βαριά: ιδεολογία;- να κατασκευάσουν λοιπόν ένα τρόπο να αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο που συνοψίζεται στο: οι κοινά συμφωνημένοι κανόνες, τα κοινωνικά συμβόλαια δεν δεσμεύουν τους αρίστους του κόσμου τούτου, δεχτείτε το και αποδεχτείτε το, πληβείοι. Το «Egalite’» πάει περίπατο και ας ορκίζονται κάποιοι στο όνομα της Γαλλίας…
Να το δείξω λίγο προκλητικά (ποδοσφαιρικά); Ο De Rossi, ο πιτσιρικάς με τη φάτσα τσόγλανου που έριξε αγκωνιά στον αμερικάνο παίχτη και τον έβγαλε αιμόφυρτο, αποβλήθηκε και έφαγε και 4 αγωνιστικές –είναι ένας αναλώσιμος (πληβείος) παίχτης. Οι Ιταλοί (ομάδα, ΜΜΕ) τον καταδίκασαν από την πρώτη στιγμή θεωρώντας ανεπίτρεπτο το ότι παραβίασε τον στοιχειώδη κανόνα του επαγγελματικού ποδοσφαίρου: «Σεβόμαστε τη σωματική ακεραιότητα του αντιπάλου». Αναρωτιέμαι, τώρα πια: αυτό το τσογλανάκι έριξε την αγκωνιά επειδή δεν είχε κάτι καλύτερο να κάνει; Μήπως κάτι του ‘χε πει ο άλλος, κάπως τον είχε παρενοχλήσει, κάποια κλωτσιά του ‘χε δώσει; Δεν είχα αναρωτηθεί στιγμή, τότε. Και κανείς άλλος ποτέ, εκτός ίσως από τη μαμά του, δεν μπήκε στον κόπο να θέσει τέτοια αγωνιώδη ερωτήματα. Και ορθώς κανείς μας δεν μπήκε στον κόπο διότι αναγνωρίσαμε πως ο παίχτης από τη Ρώμη παραβίασε τον βασικό κανόνα: δεν σεβάστηκε τη σωματική ακεραιότητα του αντιπάλου του.
Αναρωτιέμαι, όμως: Κανείς μας δεν μπήκε στον κόπο να αναρωτηθεί, τι οδήγησε τον De Rossi σε μια τόσο αντιαθλητική συμπεριφορά, επειδή αναγνωρίσαμε αυτομάτως ότι η παραβίαση τόσο βασικών κανόνων του αθλήματος πρέπει να τιμωρείται και να καταδικάζεται; Ή μήπως, ο μόνος λόγος που δεν διανοηθήκαμε κάν να αναρωτηθούμε «γιατί;» εντοπίζεται στο ότι βλέπουμε τον De Rossi ως τσογλανάκι – πληβείο παιχτάκι, έναν «από τους πολλούς Ματεράτσι» «που από χθες έχει το ποδόσφαιρο» -κατά πως έγραψε ο κ. Πρετεντέρης; Μη βιαστεί κανείς να διαμαρτυρηθεί ότι προχωρώ σε δίκη προθέσεων γιατί θα αναγκαστώ να τον στείλω να ξαναδεί το βίντεο του τελικού ώστε να ρωτήσω γιατί κανείς δεν είπε κουβέντα –ούτε ο διαιτητής- όταν ο De Rossi έφαγε μια αγκωνιά από έναν Γάλλο -που απλώς …δεν σημάδεψε καλά, κατά πως θα έλεγε ο κ. Πρετεντέρης.
Οφείλω σε αυτό το σημείο να αποκαλυφθώ για να ξέρουμε ο καθένας μας ως τι μιλάει και ποια η αφετηρία του -π.χ. ο κ. Πρετεντέρης ξέρουμε ότι μιλά ως φανατικός της κερκίδας που μπορούμε να υποθέσουμε ότι θεωρεί πως ισχύει και για τον εαυτό του αυτό που έγραψε για το Zidane: «ο καθένας έχει δικαίωμα να βγει από τα ρούχα του, να πάρει ανάποδες, να εξοργιστεί, να μη συγκρατήσει τα νεύρα του»…
Ο γράφων, λοιπόν, είναι οπαδός –αποκλειστικά και μόνο- της Ιταλίας και της Juventus από 5 χρονών (από τα χρόνια που διέμενε στη γειτονική χώρα) και δηλώνει θαυμαστής του Zidane. Με μια διαφορά: Όπως λέω με πόνο ψυχής ότι η Juventus πρέπει να υποβιβαστεί, έτσι υποστηρίζω –όχι τώρα, από όταν ο Zidane έπαιζε σε μας, στη Juve- ότι το μεγαλείο του το θολώνει η ζοχάδα του. Διότι καλό είναι να μην ξεχνιόμαστε πως και κουτουλιά έχει ξαναρίξει, σε αντίπαλο που ήταν πεσμένος κάτω όπως και αυτός και με τη σχάρα του παπουτσιού του έχει πατήσει αντίπαλό του –όποιος μπει στο http://multimedia.repubblica.it/home/331389?ref=hpmm θα δει τις «άλλες τρέλες του Zidane», όπως σωστά τις ονομάζει η Reppublica- και ματς έχασε σε αυτό το Μουντιάλ γιατί, αν και επιθετικός, έφαγε δυο κίτρινες σε δυο ματς -κάτι που δεν συνέβη, π.χ. με τον Cannavaro, παρ’ ότι είναι αμυντικός.
Ο Zidane είναι αδιαμφισβήτητα ο καλύτερος ποδοσφαιριστής και αυτού του Παγκοσμίου Κυπέλλου –και δεν εξαρτιόταν από το βραβείο το αν θα του το αναγνωρίζουμε εσαεί ή όχι. Θεωρώ ότι είναι αντίστοιχος του Maradona αλλά υπολείπονται και οι δυο του Pele’ ακριβώς επειδή ο μεγάλος αθλητής δεν αρκεί να είναι δεινός μπαλαδόρος και ηγέτης των συμπαικτών του μες το γήπεδο, οφείλει να σέβεται και τους κανόνες του αθλήματος (και κυρίως την ακεραιότητα του αντιπάλου του). Θεωρώ ότι τόσο σπουδαίους παίχτες οι διαιτητές οφείλουν να τους προστατεύουν –αν δουν ότι κάποιος πάει να τους τζαρτάζρει λίγο πιο δυνατά, να του βγάζουν κάρτα χωρίς αναστολές διότι το ζητούμενο στο ποδόσφαιρο είναι να βλέπουμε καλή μπάλα.
Ως εκεί, όμως. Δεν μπορεί να δημιουργείται από τα ΜΜΕ (στην Ελλάδα μάλιστα, από κεντρικά δελτία και από επώνυμους αρθρογράφους) κεντρικό ζήτημα το οποίο να στέλνει το μήνυμα: «Οι Ζιντάν του κόσμου τούτου έχουν περισσότερα δικαιώματα από τους πληβείους και άμα λάχει μπορεί να παραβιάζουν και τους κανόνες». Δεν είναι, πια, ποδοσφαιρικό το ζήτημα. Δεν είναι ηθικό θέμα η τήρηση των κανόνων. Πολιτικό είναι. Και το πόσο εκσυγχρονιστής είσαι δεν μετριέται όταν ζητάς –ορθώς- το σεβασμό των νόμων από τους αγρότες ή τους καταληψίες αλλά όταν απαιτείς την εφαρμογή του νόμου έναντι των καλύτερων, των επωνύμων, των δυνατών που παραβιάζουν τους κανόνες.
Ο Zidane, για να κλείσουμε ποδοσφαιρικά, όφειλε να σταθεί όρθιος, να τελειώσει το ματς και να βγει να καταγγείλει αυτό που θα μας αποκαλύψει, λένε, τις επόμενες μέρες: Πώς του φέρθηκε, τι του είπε ο Materazzi –άσε που ως αρχηγός μπορούσε να έχει μιλήσει στο διαιτητή από πριν. Παρ’ εκτός και αν κάποιοι πιστεύουν ότι δεν πρέπει να απευθυνόμαστε σε αυτούς που έχουμε συναποδεχθεί ως θεματοφύλακες της εφαρμογής των κανόνων... Έτσι όπως έγιναν τα πράγματα, ο Zidane δεν έχει καμία δικαιολογία. Ό,τι και αν άκουσε. Γιατί αν δώσουμε σε αυτόν δικαιολογία, πώς θα τη στερήσουμε από σας ή από μένα όταν, ακούγοντας μια από τις συνήθεις στους ελληνικούς δρόμους ύβρεις για τη μαμά μας, αποφασίσουμε να στρίψουμε το τιμόνι και να διεμβολίσουμε τον υβριστή; Τώρα και πίσω πίσω να δικαιώνουμε την αυτοδικία εν ονόματι της ποδοσφαιρικής αξίας του Zidane, πάει πολύ.
Υ.Γ. (καθαρά «ποδοσφαιρικού» επιπέδου) Ο κ. Πρετεντέρης υποστηρίζει πως ο Materazzi είναι τυχερός διότι εκεί που σε μερικά χρόνια ο κόσμος θα αναρωτιόταν «Materazzi; Ποιός Materazzi;» και απάντηση δεν θα ‘βρισκε, τώρα θα τον θυμάται ως αυτό που ‘φαγε την κουτουλιά από το Zidane. Λάθος. Ο κόσμος, τα πιτσιρίκια που θα κοιτάνε τα site, οι αθλητικογράφοι που θα κάνουν τις ανασκοπήσεις, σε μερικά χρόνια θα θυμούνται μόνον πως ο Materazzi είναι αυτός που ισοφάρισε το ελέω διαιτητή -να άλλη μια παραβίαση των κανόνων που αφού γίνεται εις βάρος της Ιταλίας περνά ασχολίαστη και δεν θα θυμάται και κανείς- πέναλτυ του Zidane στον τελικό που έληξε 1-1- και τελικά τον κέρδισε στα πέναλτυ η Ιταλία και στέφθηκε για 4η φορά Παγκόσμια Πρωταθλήτρια. Αποδεικνύοντας πως στο ποδόσφαιρο όπως και στη ζωή ένα καλοδεμένο σύνολο που παίζει συλλογικά, όπου ο ένας καλύπτει τον άλλον και όπου οι παιχταράδες που υπάρχουν παίζουν στη λογική του συνόλου μπορεί να πάει πιο μακριά από μερικούς εξαιρετικούς πλην μεμονωμένους παίχτες.
11/7/06
* Ο Λάμπρος Τσουκνίδας είναι δημοσιογράφος
