Τεράστιες οι διαφορές του κατώτατου μισθού στην Ευρώπη
Ελίζα Παπαδάκη, Κυριακάτικη Αυγή, Δημοσιευμένο: 2006-07-23
Τεράστιες διαφορές στον κατώτατο μισθό - από 82 ευρώ στη Βουλγαρία μέχρι 1503 ευρώ στο Λουξεμβούργο - καταγράφει η Eurostat μεταξύ των 18 χωρών μελών της Ε.Ε. και των τριών υποψηφίων χωρών που έχουν νόμιμα θεσπισμένες κατώτατες αμοιβές. Σε πρόσφατη δημοσίευση (Ιούλιος 2006), η Ελλάδα με 668 ευρώ εμφανίζεται να διατηρεί την έβδομη θέση, που κατείχε και πέρυσι.
Πρόκειται για τον ακαθάριστο μηνιαίο κατώτατο μισθό που ίσχυε σε κάθε χώρα την 1.1.2006, ο οποίος, για λόγους συγκρισιμότητας, ανάγεται στο αντίστοιχο των 12 μισθών το χρόνο. (Έτσι στην Ελλάδα και στην Ισπανία, όπου καταβάλλονται νόμιμα 14 μισθοί το χρόνο, ο ισχύων μισθός πολλαπλασιάζεται επί 14 και διαιρείται δια 12, ενώ ανάλογα ανάγεται το βρετανικό κατώτατο ωρομίσθιο κ.λπ.)
Τα στοιχεία για την Ελλάδα χρειάσθηκε να διορθωθούν, καθώς στους πίνακες και τα διαγράμματα της Eurostat εμφανιζόταν ο κατώτατος μισθός της 1.1.2005, προφανώς επειδή η υπογραφή της εθνικής γενικής συλλογικής σύμβασης εργασίας φέτος καθυστέρησε. Αλλά και με το νέο κατώτατο μισθό που ίσχυσε αναδρομικά από την 1.1.2006 των 710 ευρώ (608,32x14:12), η θέση της χώρας μας στην ευρωπαϊκή κατάταξη δεν αλλάζει: 7η στο σύνολο και 1η στη μεσαία κατηγορία, όπου ακολουθούν η Ισπανία (631Ε), η Μάλτα (580Ε), η Σλοβενία (512Ε), η Πορτογαλία (437Ε) και η Τουρκία (331Ε), όπως φαίνονται στο διάγραμμα 1. Στην υψηλή κατηγορία (Γαλλία, Βέλγιο, Βρετανία, Ολλανδία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο), ο κατώτατος μισθός είναι από 70% και πάνω μεγαλύτερος από τον ελληνικό. Στη χαμηλή κατηγορία από την άλλη πλευρά, κυμαίνεται από το 36% του ελληνικού στην Τσεχία, σε ολοένα μικρότερα μεγέθη στην Ουγγαρία, την Πολωνία, την Εσθονία, τη Σλοβακία, τη Λιθουανία, τη Λετονία, τη Ρουμανία, φθάνοντας το 11,5% μόλις του ελληνικού στη Βουλγαρία.
Οι τεράστιες διαφορές μετριάζονται στο μισό και πλέον, όταν οι κατώτατοι μισθοί, αντί σε ευρώ, υπολογισθούν σε PPS, σε μονάδες σταθερής αγοραστικής δύναμης (μσαδ), ενσωματώνοντας τις διαφορές στο επίπεδο των τιμών μεταξύ των χωρών. Συγκρίνοντας τα δύο διαγράμματα βλέπουμε ότι από 1:18 που ήταν η σχέση της τελευταίας Βουλγαρίας με το πρώτο Λουξεμβούργο γίνεται 1:7,5, ενώ προκύπτουν και κάποιες αλλαγές στην κατάταξη των χωρών - τελευταία σε μσαδ έρχεται η Ρουμανία και όχι η Βουλγαρία, η Ιρλανδία πέφτει στην 6η θέση από τη 2η κ.λπ. Η Ελλάδα παραμένει 7η, περιορίζοντας όμως την απόσταση με την Ιρλανδία από 1:1,82 σε 1:1,2, που σημαίνει ότι ενώ σε ευρώ είναι 82% μεγαλύτερος του ελληνικού, ο ιρλανδικός κατώτατος μισθός γίνεται 20% μόνο μεγαλύτερος ως προς την αγοραστική του δύναμη. Το ίδιο και στην αντίθετη κατεύθυνση, όπου ο βουλγαρικός κατώτατος μισθός φθάνει το 22% του ελληνικού, ο τσέχικος το 50%.
Από τις πληροφορίες που δίνει η δημοσίευση της Eurostat (Statistics in Focus, Population and Social Conditions 9/2006), αυτή που ίσως σκανδαλίζει περισσότερο είναι ότι σε μσαδ ο κατώτατος μισθός στις ΗΠΑ είναι 10% χαμηλότερος από τον ελληνικό. Αυτό συνδέεται βέβαια με το γεγονός ότι εκεί ο κατώτατος μισθός είναι καθηλωμένος από το 2003 στα 893 δολάρια, οπότε η αγοραστική του δύναμη διαρκώς διαβρώνεται, ενώ στην Ελλάδα στο ίδιο διάστημα αυξήθηκε τόσο σε ευρώ (κατά 17,4%), όσο και σε μσαδ (κατά 12,5%), με τη μεγαλύτερη αύξηση να καταγράφεται φέτος (6,3% σε ευρώ).
Πόσοι αμείβονται με το κατώτατο;
Επιπλέον στις ΗΠΑ μόνο το 1,4% των εργαζομένων αμείβονται με τον κατώτατο μισθό, ο οποίος φθάνει στο 32% του μέσου μισθού. Στην Ελλάδα δεν καταμετρούνται οι αμειβόμενοι με το κατώτατο, βάσιμα όμως θα υποθέταμε ότι είναι πολύ περισσότεροι.
Στο άλλο άκρο το Λουξεμβούργο, η χώρα με τον υψηλότερο κατώτατο μισθό, είναι και η χώρα όπου με το κατώτατο αμείβεται το 20% των εργαζομένων. Πάνω από το 12% των εργαζομένων λαμβάνουν τον κατώτατο μισθό επίσης στη Γαλλία, όπου είναι υψηλός, αλλά και στη Ρουμανία και τη Λιθουανία όπου είναι πολύ χαμηλός. Στην Ιρλανδία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, την Εσθονία και την Ουγγαρία το ποσοστό κυμαίνεται μεταξύ 3% και 8%, ενώ στις υπόλοιπες είναι μικρότερο. Η τάση που παρατηρείται είναι πάντως ανοδική.
Ακόμα πιο ενδιαφέρουσα φαίνεται η διαπίστωση ότι στις δύο χώρες με τον υψηλότερο κατώτατο μισθό, το Λουξεμβούργο και την Ιρλανδία, ο κατώτατος μισθός φθάνει στο 50% του μέσου ακαθάριστου μηνιαίου μισθού στη βιομηχανία και στον κλάδο των υπηρεσιών. Σε τέσσερες ακόμα χώρες, τη Βουλγαρία, τη Σλοβενία, την Ολλανδία και τη Μάλτα, ο κατώτατος μισθός είναι πάνω από το 43% του μέσου. Μεταξύ 38% και 41% του μέσου είναι στην Ισπανία, τη Βρετανία, τη Λιθουανία, την Τσεχία, τη Λετονία, την Πορτογαλία και την Ουγγαρία. Κάτω από το 35% του μέσου, τέλος, είναι ο κατώτατος μισθός στη Σλοβακία, τη Ρουμανία, την Εσθονία και την Πολωνία.
Και στα στοιχεία αυτά, που αναφέρονται στο έτος 2004, η δημοσίευση της Eurostat δεν περιλαμβάνει την Ελλάδα. Ανατρέχοντας όμως στα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία για τις μέσες ακαθάριστες ετήσιες αποδοχές των πλήρως απασχολουμένων στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες (NACE) το 2003, βρίσκουμε για την Ελλάδα 16.738,5 ευρώ, που αντιστοιχεί (:12) σε ένα μηνιαίο μισθό 1.395 ευρώ. (Στην Ε.Ε. των 15 το ίδιο έτος οι αποδοχές ήσαν διπλάσιες: 33.088,6 ευρώ, δηλαδή 2.757,4 ευρώ το μήνα). Μπορούμε έτσι να υπολογίσουμε ότι το 2003 ο κατώτατος μισθός, 605 ευρώ, έφθανε στο 43,4% του μέσου μισθού στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες.
Η αναλογία αυτή κατατάσσει την Ελλάδα μεταξύ των χωρών με τη μικρότερη απόσταση κατώτατου και μέσου μισθού, εύρημα που φαίνεται να αντιφάσκει με τη συνεχή διεύρυνση των ανισοτήτων μεταξύ των μισθωτών που υποδηλώνουν οι συστηματικά χαμηλότερες αυξήσεις των κατωτάτων αποδοχών σε σύγκριση με τις μέσες τα τελευταία δέκα χρόνια. Αλλά ο μέσος μισθός στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες που λαμβάνεται εδώ ως βάση για τη σύγκριση αναφέρεται αποκλειστικά στον ιδιωτικό τομέα (εξαιρείται ρητά η δημόσια διοίκηση). Αν η σύγκριση γίνει με το μέσο ακαθάριστο μισθό στο σύνολο της οικονομίας όπως προκύπτει από τους εθνικούς λογαριασμούς (2005: ετήσια δαπάνη 25.123 ευρώ, από όπου θα πρέπει να αφαιρεθούν εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές 20%, δίνει 1.675 ευρώ το μήνα, προς κατώτατο 668 ευρώ) η αναλογία πέφτει σε 39,9%.
Πρόκειται για τον ακαθάριστο μηνιαίο κατώτατο μισθό που ίσχυε σε κάθε χώρα την 1.1.2006, ο οποίος, για λόγους συγκρισιμότητας, ανάγεται στο αντίστοιχο των 12 μισθών το χρόνο. (Έτσι στην Ελλάδα και στην Ισπανία, όπου καταβάλλονται νόμιμα 14 μισθοί το χρόνο, ο ισχύων μισθός πολλαπλασιάζεται επί 14 και διαιρείται δια 12, ενώ ανάλογα ανάγεται το βρετανικό κατώτατο ωρομίσθιο κ.λπ.)
Τα στοιχεία για την Ελλάδα χρειάσθηκε να διορθωθούν, καθώς στους πίνακες και τα διαγράμματα της Eurostat εμφανιζόταν ο κατώτατος μισθός της 1.1.2005, προφανώς επειδή η υπογραφή της εθνικής γενικής συλλογικής σύμβασης εργασίας φέτος καθυστέρησε. Αλλά και με το νέο κατώτατο μισθό που ίσχυσε αναδρομικά από την 1.1.2006 των 710 ευρώ (608,32x14:12), η θέση της χώρας μας στην ευρωπαϊκή κατάταξη δεν αλλάζει: 7η στο σύνολο και 1η στη μεσαία κατηγορία, όπου ακολουθούν η Ισπανία (631Ε), η Μάλτα (580Ε), η Σλοβενία (512Ε), η Πορτογαλία (437Ε) και η Τουρκία (331Ε), όπως φαίνονται στο διάγραμμα 1. Στην υψηλή κατηγορία (Γαλλία, Βέλγιο, Βρετανία, Ολλανδία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο), ο κατώτατος μισθός είναι από 70% και πάνω μεγαλύτερος από τον ελληνικό. Στη χαμηλή κατηγορία από την άλλη πλευρά, κυμαίνεται από το 36% του ελληνικού στην Τσεχία, σε ολοένα μικρότερα μεγέθη στην Ουγγαρία, την Πολωνία, την Εσθονία, τη Σλοβακία, τη Λιθουανία, τη Λετονία, τη Ρουμανία, φθάνοντας το 11,5% μόλις του ελληνικού στη Βουλγαρία.
Οι τεράστιες διαφορές μετριάζονται στο μισό και πλέον, όταν οι κατώτατοι μισθοί, αντί σε ευρώ, υπολογισθούν σε PPS, σε μονάδες σταθερής αγοραστικής δύναμης (μσαδ), ενσωματώνοντας τις διαφορές στο επίπεδο των τιμών μεταξύ των χωρών. Συγκρίνοντας τα δύο διαγράμματα βλέπουμε ότι από 1:18 που ήταν η σχέση της τελευταίας Βουλγαρίας με το πρώτο Λουξεμβούργο γίνεται 1:7,5, ενώ προκύπτουν και κάποιες αλλαγές στην κατάταξη των χωρών - τελευταία σε μσαδ έρχεται η Ρουμανία και όχι η Βουλγαρία, η Ιρλανδία πέφτει στην 6η θέση από τη 2η κ.λπ. Η Ελλάδα παραμένει 7η, περιορίζοντας όμως την απόσταση με την Ιρλανδία από 1:1,82 σε 1:1,2, που σημαίνει ότι ενώ σε ευρώ είναι 82% μεγαλύτερος του ελληνικού, ο ιρλανδικός κατώτατος μισθός γίνεται 20% μόνο μεγαλύτερος ως προς την αγοραστική του δύναμη. Το ίδιο και στην αντίθετη κατεύθυνση, όπου ο βουλγαρικός κατώτατος μισθός φθάνει το 22% του ελληνικού, ο τσέχικος το 50%.
Από τις πληροφορίες που δίνει η δημοσίευση της Eurostat (Statistics in Focus, Population and Social Conditions 9/2006), αυτή που ίσως σκανδαλίζει περισσότερο είναι ότι σε μσαδ ο κατώτατος μισθός στις ΗΠΑ είναι 10% χαμηλότερος από τον ελληνικό. Αυτό συνδέεται βέβαια με το γεγονός ότι εκεί ο κατώτατος μισθός είναι καθηλωμένος από το 2003 στα 893 δολάρια, οπότε η αγοραστική του δύναμη διαρκώς διαβρώνεται, ενώ στην Ελλάδα στο ίδιο διάστημα αυξήθηκε τόσο σε ευρώ (κατά 17,4%), όσο και σε μσαδ (κατά 12,5%), με τη μεγαλύτερη αύξηση να καταγράφεται φέτος (6,3% σε ευρώ).
Πόσοι αμείβονται με το κατώτατο;
Επιπλέον στις ΗΠΑ μόνο το 1,4% των εργαζομένων αμείβονται με τον κατώτατο μισθό, ο οποίος φθάνει στο 32% του μέσου μισθού. Στην Ελλάδα δεν καταμετρούνται οι αμειβόμενοι με το κατώτατο, βάσιμα όμως θα υποθέταμε ότι είναι πολύ περισσότεροι.
Στο άλλο άκρο το Λουξεμβούργο, η χώρα με τον υψηλότερο κατώτατο μισθό, είναι και η χώρα όπου με το κατώτατο αμείβεται το 20% των εργαζομένων. Πάνω από το 12% των εργαζομένων λαμβάνουν τον κατώτατο μισθό επίσης στη Γαλλία, όπου είναι υψηλός, αλλά και στη Ρουμανία και τη Λιθουανία όπου είναι πολύ χαμηλός. Στην Ιρλανδία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, την Εσθονία και την Ουγγαρία το ποσοστό κυμαίνεται μεταξύ 3% και 8%, ενώ στις υπόλοιπες είναι μικρότερο. Η τάση που παρατηρείται είναι πάντως ανοδική.
Ακόμα πιο ενδιαφέρουσα φαίνεται η διαπίστωση ότι στις δύο χώρες με τον υψηλότερο κατώτατο μισθό, το Λουξεμβούργο και την Ιρλανδία, ο κατώτατος μισθός φθάνει στο 50% του μέσου ακαθάριστου μηνιαίου μισθού στη βιομηχανία και στον κλάδο των υπηρεσιών. Σε τέσσερες ακόμα χώρες, τη Βουλγαρία, τη Σλοβενία, την Ολλανδία και τη Μάλτα, ο κατώτατος μισθός είναι πάνω από το 43% του μέσου. Μεταξύ 38% και 41% του μέσου είναι στην Ισπανία, τη Βρετανία, τη Λιθουανία, την Τσεχία, τη Λετονία, την Πορτογαλία και την Ουγγαρία. Κάτω από το 35% του μέσου, τέλος, είναι ο κατώτατος μισθός στη Σλοβακία, τη Ρουμανία, την Εσθονία και την Πολωνία.
Και στα στοιχεία αυτά, που αναφέρονται στο έτος 2004, η δημοσίευση της Eurostat δεν περιλαμβάνει την Ελλάδα. Ανατρέχοντας όμως στα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία για τις μέσες ακαθάριστες ετήσιες αποδοχές των πλήρως απασχολουμένων στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες (NACE) το 2003, βρίσκουμε για την Ελλάδα 16.738,5 ευρώ, που αντιστοιχεί (:12) σε ένα μηνιαίο μισθό 1.395 ευρώ. (Στην Ε.Ε. των 15 το ίδιο έτος οι αποδοχές ήσαν διπλάσιες: 33.088,6 ευρώ, δηλαδή 2.757,4 ευρώ το μήνα). Μπορούμε έτσι να υπολογίσουμε ότι το 2003 ο κατώτατος μισθός, 605 ευρώ, έφθανε στο 43,4% του μέσου μισθού στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες.
Η αναλογία αυτή κατατάσσει την Ελλάδα μεταξύ των χωρών με τη μικρότερη απόσταση κατώτατου και μέσου μισθού, εύρημα που φαίνεται να αντιφάσκει με τη συνεχή διεύρυνση των ανισοτήτων μεταξύ των μισθωτών που υποδηλώνουν οι συστηματικά χαμηλότερες αυξήσεις των κατωτάτων αποδοχών σε σύγκριση με τις μέσες τα τελευταία δέκα χρόνια. Αλλά ο μέσος μισθός στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες που λαμβάνεται εδώ ως βάση για τη σύγκριση αναφέρεται αποκλειστικά στον ιδιωτικό τομέα (εξαιρείται ρητά η δημόσια διοίκηση). Αν η σύγκριση γίνει με το μέσο ακαθάριστο μισθό στο σύνολο της οικονομίας όπως προκύπτει από τους εθνικούς λογαριασμούς (2005: ετήσια δαπάνη 25.123 ευρώ, από όπου θα πρέπει να αφαιρεθούν εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές 20%, δίνει 1.675 ευρώ το μήνα, προς κατώτατο 668 ευρώ) η αναλογία πέφτει σε 39,9%.
