Το ΠΑΣΟΚ στις συμπληγάδες

Οι περιπτώσεις Φλωρίδη και Παπαντωνίου κατέδειξαν πως στο ελληνικό πολιτικό σύστημα κυριαρχεί, αφενός, η τρομολαγνεία των ΜΜΕ κατά της λεγόμενης «πολυγλωσσίας» -συστατικού στοιχείου κάθε δημοκρατίας- και αφετέρου, η δύναμη των δημοσκοπήσεων.

Στην Ελλάδα ξεκινούμε να κάνουμε προτάσεις για την ελληνική κοινωνία νομίζοντας πως αυτή είναι τέτοια όπως αποτυπώνεται στις μετρήσεις της κοινής γνώμης. Η κοινή γνώμη φοβάται την υψηλότερη φορολογία, την απελευθέρωση της εργασίας, τις ιδιωτικοποιήσεις και συγκεκριμένες αλλαγές στο ασφαλιστικό. Συνεπώς, κανείς δεν πρέπει να θίξει αυτά τα θέματα, αν θέλει να κυβερνήσει.

Αν κριτήριο της πολιτικής ήταν η ανάδειξη του κοινού συμφέροντος, τότε οι δηλώσεις του Φλωρίδη για το σουηδικό μοντέλο, του Παπαδόπουλου για το ασφαλιστικό και του Παπαντωνίου για την Εμπορική θα έπρεπε να προκαλέσουν βαθύτερες αναζητήσεις και προτάσεις. Αντιθέτως, είχαν τη θλιβερή τύχη που έχει οτιδήποτε πολιτικό προτείνεται στη χώρα μας. Ο Φλωρίδης πρότεινε την αυξημένη φορολογία σε συνδυασμό με την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας. Απελευθέρωση της εργασίας; Τι νεοφιλελεύθερο φρούτο είναι αυτό; Απεταξάμην τον Φλωρίδη και τας παραφυάδας αυτού. Και όμως, οι «αριστεροί» μας δεν γνωρίζουν πως με το σύστημα των ελεύθερων επαγγελματιών και τα ευρέως διαδεδομένα δελτία παροχής υπηρεσιών απασχολείται το μεγαλύτερο τμήμα των εργαζομένων αυτής της χώρας; Στην Ελλάδα η αγορά εργασίας όχι μόνο είναι ελεύθερη, αλλά και εντελώς απροστάτευτη. Σ’ αυτήν την αγορά κυριαρχεί η μισθωτή εξαρτημένη εργασία, κυρίως στον χώρο των υπηρεσιών, χωρίς κανένα από τα πλεονεκτήματά της (άδειες και επιδόματα). Ο νομικός υπερπροστατευτισμός έχει οδηγήσει στις πιο αχαλίνωτες εργασιακές σχέσεις. Αυτήν την αγορά φοβόμαστε να απελευθερώσουμε;

Η υψηλή φορολογία αποτελεί τη δεύτερη πλευρά του σουηδικού μοντέλου, αλλά αυτή συνοδεύεται και από την επιβράβευση της επιχειρηματικής και ατομικής προσπάθειας. Το πρόβλημα με τις οικονομικές πολιτικές είναι πως εμφανίζονται μόνο ως οικονομικές και όχι ως πολιτικές. Η φορολόγηση των διανεμόμενων κερδών αποτελεί μια προσπάθεια πολιτικοποίησης της οικονομίας. Από την άλλη, όμως, είναι γνωστό πως η φορολογία εξαρτάται από τις κινήσεις των κεφαλαίων σε παγκόσμιο επίπεδο. Τι έχει, όμως, η Σουηδία και δεν θίγεται τόσο πολύ από τη δυνατότητα κίνησης των κεφαλαίων;

Εχει μια τρίτη πλευρά, η οποία δεν είναι άλλη από την ατομική συνειδητοποίηση των κοινωνικών αναγκών. Η επιβράβευση της ατομικής πρωτοβουλίας και του ρίσκου συνοδεύεται από τη συνείδηση πως το μέλλον του κάθε πολίτη εξαρτάται από την κοινωνικοποίηση του ρίσκου ή, αλλιώς, από την κοινωνική του κάλυψη. Το ρίσκο για να αναληφθεί, χρειάζεται ένα σταθερό εκπαιδευτικό, πολιτισμικό και κοινωνικό περιβάλλον. Η υψηλή φορολογία εγγυάται πως τα αναλαμβανόμενα ρίσκα θα έχουν κοινωνική κάλυψη.

Το ΠΑΣΟΚ ως έκφραση της ελληνικής σοσιαλδημοκρατικής εκδοχής βιώνει μια κρίση νομιμοποίησης, ανάλογη της κρίσης της ευρωπαϊκής Αριστεράς. Αν στο στόχαστρο του προβληματισμού του ΠΑΣΟΚ τοποθετηθεί η άμεση επάνοδος στην εξουσία χωρίς επεξεργασίες, χωρίς τομές, έτσι χωρίς πρόγραμμα και κυρίως χωρίς πολυφωνία, ακόμη και να επιτευχθεί αυτή η επάνοδος, θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη κρίση νομιμοποίησης. Αν το ΠΑΣΟΚ κάνει σήμερα πως δεν γνωρίζει τον Φλωρίδη, τον Παπαντωνίου και την οκταετία του εκσυγχρονισμού, αν καταφέρει να κρυφτεί από τα προβλήματα, πρέπει να είναι σίγουρο πως με την πιθανή επάνοδό του στην εξουσία αυτά τα προβλήματα θα το βρουν, ακόμα και αν πάει να κρυφτεί στο Καστρί.

Πολιτική με μακροπρόθεσμο μέλλον υπάρχει μόνο εκεί που μέσα από την πολυφωνία αναδεικνύονται καθολικά οράματα. Για το ΠΑΣΟΚ η ζητούμενη συμμαχία των μεσαίων με τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα περνάει μέσα από την εγγύηση της ασφάλειας των μεσαίων στρωμάτων και της μισθωτής εργασίας, ενώ, αντιστρόφως, η διατήρηση της προσδοκίας για περαιτέρω προσωπική ανέλιξη των μεσαίων στρωμάτων έχει εγγυητή της την άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων που μαστίζουν τα κατώτερα στρώματα.

Τέσσερα παραδείγματα για το πώς θα μεταφράζαμε αυτήν την πολιτική σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.

* Μια τέτοια πολιτική θα κοιτούσε να θεσμοθετήσει κανόνες για την υπάρχουσα ήδη ελεύθερη αγορά εργασίας και όχι να κρύβεται πίσω από τον ανεδαφικό νομικό προστατευτισμό.

* Θα κοιτούσε, επίσης, να ξεφύγει από τις κοινοτοπίες των μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων και να στηρίξει την παραγωγή γνώσης και έρευνας στα δημόσια και όχι κρατικά πανεπιστήμια.

* Μια τέτοια πολιτική θα προσπερνούσε τα ιδεολογήματα για την κατάργηση της μονιμότητας στο Δημόσιο, μέσα από τη δημιουργία αντικειμενικών συνθηκών αξιολόγησης και επιβράβευσης του έργου των δημοσίων υπαλλήλων. Σήμερα που συζητούμε την κατάργηση της μονιμότητας ισχύει ένα εξισωτικό σύστημα αμοιβής των δημοσίων υπαλλήλων που ανταμείβει τα χρόνια προϋπηρεσίας και όχι το παραγόμενο έργο. Υπάρχει μεγαλύτερη αδικία και αντικίνητρο από την αδιαφορία για την κοινωνική προσφορά ενός πολίτη;

* Και τέλος, θα κατανοούσε πως προϋπόθεση για τη δυναμική λειτουργία ενός κράτους πρόνοιας είναι η αποδυνάμωση του κράτους επιχειρηματία και η παράλληλη υποστήριξη δημόσιων παρεμβάσεων διαρθρωτικού χαρακτήρα στην οικονομία. Η πολιτική των αποκρατικοποιήσεων τραπεζών και ΔΕΚΟ όντως αποτελούσε πετυχημένη πολιτική που είχαν εφαρμόσει οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ. Πολλοί, δυστυχώς, συγχέουν την υπεράσπιση του κράτους πρόνοιας με την υπεράσπιση ενός δύσκαμπτου και επιχειρησιακά ζημιογόνου κρατικού τομέα.