Πολλαπλοί βιασμοί

Το τελευταίο διάστημα η μικρή πόλη της Αμαρύνθου στην Εύβοια κατάφερε και πάλι "να μπει στο χάρτη" και στο πεδίο της επικαιρότητας, μέσα από το αποτρόπαιο περιστατικό ομαδικού βιασμού νεαρής μετανάστριας από συμμαθητές της στο λύκειο της πόλης. Τι είδους έγκλημα είναι ο βιασμός, πώς φτάνει να συμβεί μέσα σε ένα σχολείο και πώς στο συγκεκριμένο περιστατικό διαπλέκονται ρατσισμός, σεξισμός και βία είναι ζητήματα για τα οποία πολλά γράφτηκαν και περισσότερα ανταλλάχθηκαν μέσω του φεμινιστικού δικτύου, που οργάνωσε καμπάνια συμπαράστασης προς τη νεαρή μετανάστρια, αλλά και επί τόπου διαμαρτυρία το περασμένο Σάββατο. Σε τούτο το σημείωμα θέλω όμως να σχολιάσω μια άλλη πλευρά του θέματος.

Οι συμπεριφορές των νεαρών αγοριών και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν μια γυναίκα δεν είναι, δυστυχώς, ίδιον της Αμαρύνθου, ούτε των συγκεκριμένων αυτουργών. Συμβαίνουν όλο και πιο συχνά στη χώρα μας και έχουν ενταθεί με τη μαζική μετανάστευση από την ανατολική Ευρώπη και τον Τρίτο Κόσμο. Η εξαθλίωση στους τόπους προέλευσης ή/και το τράφικινγκ έχουν οδηγήσει χιλιάδες μετανάστριες στα μπαρ, τα στριπτιζάδικα, τα ινστιτούτα μασάζ, τους οίκους ανοχής, τα πεζοδρόμια των μεγάλων και μικρών πόλεών μας, όπου αναγκάζονται να προσφέρουν στους συνέλληνες σεξουαλικές υπηρεσίες κάθε τύπου, σε πολύ χαμηλές τιμές. Κατά καιρούς βλέπουν το φως της δημοσιότητας πληροφορίες για την έκταση των φαινομένων αυτών, για τα σχετικά κυκλώματα, αλλά και για τις συνθήκες σκλαβιάς στις οποίες ζουν οι γυναίκες θύματα τράφικινγκ. Λιγότερα έχουν συζητηθεί για τη σταδιακή συγκρότηση μιας ανδρικής κουλτούρας όπου η σεξουαλική σχέση έχει εκχρηματισθεί, και μάλιστα έχει κόστος προσιτό στους πολλούς, όπου οι γυναίκες (μετανάστριες κι όχι μόνο) γίνονται αναλώσιμο είδος και όπου οι συμπεριφορές του άνδρα-πελάτη δεν υπόκεινται σε κανένα περιορισμό και κοινωνικό έλεγχο.

Οι έφηβοι βιαστές στην Αμάρυνθο δεν είναι έξω από αυτή την ανδρική κουλτούρα, στο πλαίσιο της οποίας η υποτίμηση των γυναικών και η βία εναντίον τους/μας είναι επιτρεπτές και κοινωνικά ανεκτές, τόσο στα λόγια όσο και στις ενσώματες πρακτικές. Άλλωστε, η ανοχή, αν όχι αποδοχή, επιβεβαιώθηκε από τις πρώτες και άμεσες αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας, με το κλασσικό "η κοπέλα τα ήθελε", αλλά και από την απόφαση του συλλόγου καθηγητών να δώσουν πενθήμερη αποβολή όχι μόνο στους θύτες, αλλά και στο θύμα (απόφαση την οποία εν μέρει ανακάλεσαν). Τέτοιες ανδρικές ταυτότητες συγκροτούνται από μικρή ηλικία, στα πρότυπα των ενήλικων ανδρών της διπλανής πόρτας. Πώς οι πελάτες μαστροπών και διακινητών μπορούν να είναι πατέρες, αδελφοί και σύζυγοι, φίλοι, γείτονες ή συμπολίτες και τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό στις έμφυλες σχέσεις είναι ερωτήματα που δεν απασχολούν (σχεδόν) κανέναν.

Συμπεριφορές και λόγος που, πριν δέκα ή περισσότερα χρόνια, δεν θα μπορούσαν να εκφραστούν στο δημόσιο χώρο περνάνε στην τηλεόραση, και στο κάθε σπίτι, νομιμοποιούνται από την παρουσία υπουργών, αναπαράγουν τη "μαγκιά" της βίας και της υποτίμησης των γυναικών. Όσες (και όσοι) αντιδρούν σε τέτοιου είδους πρακτικές και στην εξαχρείωση των συμπεριφορών φτάνουν να θεωρούνται, ακόμη και σε κύκλους της αριστεράς, συντηρητικά απομεινάρια παρωχημένων εποχών, με μια δόση υστερίας ή κάποιο "κόλλημα" εκτός τόπου και χρόνου. Στα μέσα της δεκαετίας 1980, ερευνώντας την ανάπτυξη των παραγωγικών δραστηριοτήτων στη Βόρεια Ελλάδα, βρεθήκαμε μπροστά σε "κέντρο διασκέδασης" το οποίο διαφήμιζε "Φρέσκιες βουλγάρες κάθε βδομάδα". Αυτό που τότε μας είχε φανεί ακραία έκφραση σεξισμού και ρατσισμού, μέσα στην εικοσαετία που πέρασε μοιάζει να έχει κυριαρχήσει.