Με τον αναπνευστήρα για ένα μήνα...
Χριστίνα Πουλίδου, Κυριακάτικη Αυγή, Δημοσιευμένο: 2006-11-12
Οι πολιτικές επισημάνσεις έγιναν, κατά της Τουρκίας απαγγέλθηκαν οι κατηγορίες της απιστίας (στις κοινοτικές δεσμεύσεις) και της πλημμελούς λειτουργίας του κράτους δικαίου, πλην όμως ποινές δεν επεβλήθησαν. Η σχετική απόφαση θα εκδοθεί στις 15 Δεκεμβρίου και θα είναι τελεσίδικη.
Αυτό είναι εν συνόψει το συμπέρασμα από τις εκθέσεις που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την περασμένη βδομάδα, όπου αποτιμάται η πρόοδος της υποψήφιας χώρας ως προς την ανταπόκρισή της στο ενταξιακό πλαίσιο της Ε.Ε. Η Τουρκία εγκαλείται λοιπόν για το γεγονός ότι δεν έχει εφαρμόσει πλήρως την Τελωνειακή Ένωση και δεν έχει ανοίξει τα λιμάνιά της και τα αεροδρόμιά της στα κυπριακά πλοία και αεροσκάφη, καθώς και για τη διατήρηση απειλητικών εκφράσεων (casus belli) στις σχέσεις της με τους γείτονες. Επίσης, για το γεγονός ότι έχει θέσει τις μεταρρυθμίσεις της στο ρελαντί και ότι εξακολουθούν να διώκονται ποινικά διανοούμενοι με την κατηγορία της προσβολής της "τουρκικότητας". Κατά την έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διαπιστώθηκε ακόμη ότι τα βασανιστήρια εξακολουθούν να εφαρμόζονται σε ορισμένες περιπτώσεις, ότι η απονομή δικαιοσύνης δεν έχει θωρακισθεί θεσμικά και ότι ο στρατός δεν έχει τεθεί υπό πολιτικό έλεγχο. Η Επιτροπή δήλωσε ακόμη ότι παρακολουθεί τον δημόσιο διάλογο που άνοιξε η διαβεβαίωση του Τούρκου πρωθυπουργού πως θα τροποποιήσει το άρθρο του Ποινικού Κώδικα το οποίο θέτει σοβαρούς περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης, ενώ εξέφρασε την υποστήριξή της στην πρόταση της φινλανδικής προεδρίας - που είναι "η τελευταία ευκαιρία για πρόοδο στις σχέσεις της Τουρκίας, της Κύπρου και της αυτο-αποκαλούμενης Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου".
Το "διά ταύτα" αργότερα
Οι εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν αναμενόμενες, καθώς γράφηκαν επισήμως όσα ξέρει ο κόσμος όλος για την Τουρκία. Αυτό που δεν ήταν αναμενόμενο ήταν η έλλειψη του "δια ταύτα". Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατά πρωτοφανή τρόπο, απέφυγε να υποδείξει τι πρέπει να γίνει για να διορθωθεί μία προδήλως αντισυμβατική συμπεριφορά. Γιατί; Αφενός, για να δώσει μιαν ακόμη ευκαιρία επιτυχίας στην πρόταση της φινλανδικής προεδρίας και, αφετέρου, διότι το θέμα των κυρώσεων στην Τουρκία είναι ένα κρίσιμο πολιτικό στοίχημα που αρμόζει να αναληφθεί από την ευρωπαϊκή ηγεσία.
Οι εκθέσεις της Επιτροπής έγιναν δεκτές με ανακούφιση στην Τουρκία - οι επισημάνσεις για τα ελλείμματα ήταν αναμενόμενες και χιλιοειπωμένες, ενώ το αναπάντεχο "δώρο" ήταν η παράταση ενός μήνα στη λήψη των κρίσιμων αποφάσεων. Παράταση, αναβολή, νέα προθεσμία, ήταν οι λέξεις που φιγουράρισαν στα πρωτοσέλιδα του τουρκικού Τύπου, όπου αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στο γεγονός ότι η Επιτροπή - "με ευαισθησία"... - δεν προσφωνεί "κύριο" τον Οτσαλάν! Ενδιαφέρον παρουσιάζει πάντως ότι σε σπάνια ομοφωνία οι αναλύσεις των τουρκικών ΜΜΕ καταλήγουν στο συμπέρασμα πως η κυβέρνηση Ερντογάν βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο εξαιτίας των διαδοχικών εκλογικών αναμετρήσεων (προεδρικών τον Μάρτιο και βουλευτικών τον Νοέμβριο) και άρα δεν έχει το παραμικρό περιθώριο χειρισμού του Κυπριακού. Η μομφή για το "ξεπούλημα της Κύπρου" εύκολα θα γίνει σημαία στα χέρια της αντιπολίτευσης, λένε, προβλέποντας ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας της φινλανδικής πρότασης.
Το θρίλερ της Συνόδου Κορυφής
Η προεδρία ωστόσο θα επιμείνει, διότι έχει την υποστήριξη πολλών ευρωπαϊκών κρατών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Διότι επίσης, σε αυτή τη συγκυρία παρέχεται στην Ε.Ε. η σπάνια ευκαιρία να εναρμονίσει το δημόσιο αίσθημα της ευρωπαϊκής κοινωνίας με την απεμπλοκή κοινοτικών διεργασιών - με το ξεμπλοκάρισμα δηλαδή του Κανονισμού για το απευθείας εμπόριο Ε.Ε. - Τουρκοκυπρίων. Διότι τέλος η δυσλειτουργικότητα της διεύρυνσης απέδειξε ότι η ελλιπής προπαρασκευή έχει υψηλό μεταγενέστερο κόστος και το πάθημα πρέπει να μετουσιωθεί σε μάθημα.
Στην πρόταση του Ελσίνκι (που εισηγείται: α) να ανοίξει για μια διετία το λιμάνι της Αμμοχώστου υπό την αιγίδα της Επιτροπής για να χρησιμοποιηθεί προς εξυπηρέτηση του ελεύθερου εμπορίου, β) τα Βαρώσια να μεταβληθούν σε ένα είδος "νεκρής ζώνης" υπό τον έλεγχο της UNFICYP και γ) να ανοίξει η Τουρκία τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της στα κυπριακά σκάφη), η Λευκωσία και η Άγκυρα θέτουν μια σειρά τροπολογιών - που όμως δεν γίνονται δεκτές. Κατά την αντίληψη της Φινλανδίας, η πρόταση δεν μπορεί να περιλάβει στοιχεία που άπτονται του Κυπριακού - η σημασία της εξαντλείται στην εύρυθμη λειτουργία των κοινοτικών μηχανισμών και διεργασιών.
Τι θα γίνει αν απορριφθεί η φινλανδική πρόταση; Το πιθανότερο είναι πως θα αποφασισθεί ότι 5 σοβαρά κεφάλαια της διαπραγματευτικής ύλης δεν μπορούν να συζητηθούν για όσο διάστημα η Τουρκία δεν εφαρμόζει πλήρως την Τελωνειακή Ένωση. Με άλλα λόγια, Επιτροπή και Τουρκία θα παίζουν με τα κουβαδάκια τους για ένα χρόνο, υποδυόμενες ότι διαπραγματεύονται - ωσότου λήξουν οι εκλογικές διεργασίες στην Τουρκία και το θέμα του Πρωτοκόλλου επανέλθει στη συζήτηση. Ακριβώς όπως συνέβη με το "διάλειμμα" του ευρω-συντάγματος, εν αναμονή των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών της Γαλλίας. Με τον κίνδυνο η υποτονικότητα στη λειτουργία να οδηγήσει στον εκφυλισμό της διαδικασίας.
Αυτό είναι εν συνόψει το συμπέρασμα από τις εκθέσεις που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την περασμένη βδομάδα, όπου αποτιμάται η πρόοδος της υποψήφιας χώρας ως προς την ανταπόκρισή της στο ενταξιακό πλαίσιο της Ε.Ε. Η Τουρκία εγκαλείται λοιπόν για το γεγονός ότι δεν έχει εφαρμόσει πλήρως την Τελωνειακή Ένωση και δεν έχει ανοίξει τα λιμάνιά της και τα αεροδρόμιά της στα κυπριακά πλοία και αεροσκάφη, καθώς και για τη διατήρηση απειλητικών εκφράσεων (casus belli) στις σχέσεις της με τους γείτονες. Επίσης, για το γεγονός ότι έχει θέσει τις μεταρρυθμίσεις της στο ρελαντί και ότι εξακολουθούν να διώκονται ποινικά διανοούμενοι με την κατηγορία της προσβολής της "τουρκικότητας". Κατά την έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διαπιστώθηκε ακόμη ότι τα βασανιστήρια εξακολουθούν να εφαρμόζονται σε ορισμένες περιπτώσεις, ότι η απονομή δικαιοσύνης δεν έχει θωρακισθεί θεσμικά και ότι ο στρατός δεν έχει τεθεί υπό πολιτικό έλεγχο. Η Επιτροπή δήλωσε ακόμη ότι παρακολουθεί τον δημόσιο διάλογο που άνοιξε η διαβεβαίωση του Τούρκου πρωθυπουργού πως θα τροποποιήσει το άρθρο του Ποινικού Κώδικα το οποίο θέτει σοβαρούς περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης, ενώ εξέφρασε την υποστήριξή της στην πρόταση της φινλανδικής προεδρίας - που είναι "η τελευταία ευκαιρία για πρόοδο στις σχέσεις της Τουρκίας, της Κύπρου και της αυτο-αποκαλούμενης Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου".
Το "διά ταύτα" αργότερα
Οι εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν αναμενόμενες, καθώς γράφηκαν επισήμως όσα ξέρει ο κόσμος όλος για την Τουρκία. Αυτό που δεν ήταν αναμενόμενο ήταν η έλλειψη του "δια ταύτα". Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατά πρωτοφανή τρόπο, απέφυγε να υποδείξει τι πρέπει να γίνει για να διορθωθεί μία προδήλως αντισυμβατική συμπεριφορά. Γιατί; Αφενός, για να δώσει μιαν ακόμη ευκαιρία επιτυχίας στην πρόταση της φινλανδικής προεδρίας και, αφετέρου, διότι το θέμα των κυρώσεων στην Τουρκία είναι ένα κρίσιμο πολιτικό στοίχημα που αρμόζει να αναληφθεί από την ευρωπαϊκή ηγεσία.
Οι εκθέσεις της Επιτροπής έγιναν δεκτές με ανακούφιση στην Τουρκία - οι επισημάνσεις για τα ελλείμματα ήταν αναμενόμενες και χιλιοειπωμένες, ενώ το αναπάντεχο "δώρο" ήταν η παράταση ενός μήνα στη λήψη των κρίσιμων αποφάσεων. Παράταση, αναβολή, νέα προθεσμία, ήταν οι λέξεις που φιγουράρισαν στα πρωτοσέλιδα του τουρκικού Τύπου, όπου αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στο γεγονός ότι η Επιτροπή - "με ευαισθησία"... - δεν προσφωνεί "κύριο" τον Οτσαλάν! Ενδιαφέρον παρουσιάζει πάντως ότι σε σπάνια ομοφωνία οι αναλύσεις των τουρκικών ΜΜΕ καταλήγουν στο συμπέρασμα πως η κυβέρνηση Ερντογάν βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο εξαιτίας των διαδοχικών εκλογικών αναμετρήσεων (προεδρικών τον Μάρτιο και βουλευτικών τον Νοέμβριο) και άρα δεν έχει το παραμικρό περιθώριο χειρισμού του Κυπριακού. Η μομφή για το "ξεπούλημα της Κύπρου" εύκολα θα γίνει σημαία στα χέρια της αντιπολίτευσης, λένε, προβλέποντας ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας της φινλανδικής πρότασης.
Το θρίλερ της Συνόδου Κορυφής
Η προεδρία ωστόσο θα επιμείνει, διότι έχει την υποστήριξη πολλών ευρωπαϊκών κρατών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Διότι επίσης, σε αυτή τη συγκυρία παρέχεται στην Ε.Ε. η σπάνια ευκαιρία να εναρμονίσει το δημόσιο αίσθημα της ευρωπαϊκής κοινωνίας με την απεμπλοκή κοινοτικών διεργασιών - με το ξεμπλοκάρισμα δηλαδή του Κανονισμού για το απευθείας εμπόριο Ε.Ε. - Τουρκοκυπρίων. Διότι τέλος η δυσλειτουργικότητα της διεύρυνσης απέδειξε ότι η ελλιπής προπαρασκευή έχει υψηλό μεταγενέστερο κόστος και το πάθημα πρέπει να μετουσιωθεί σε μάθημα.
Στην πρόταση του Ελσίνκι (που εισηγείται: α) να ανοίξει για μια διετία το λιμάνι της Αμμοχώστου υπό την αιγίδα της Επιτροπής για να χρησιμοποιηθεί προς εξυπηρέτηση του ελεύθερου εμπορίου, β) τα Βαρώσια να μεταβληθούν σε ένα είδος "νεκρής ζώνης" υπό τον έλεγχο της UNFICYP και γ) να ανοίξει η Τουρκία τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της στα κυπριακά σκάφη), η Λευκωσία και η Άγκυρα θέτουν μια σειρά τροπολογιών - που όμως δεν γίνονται δεκτές. Κατά την αντίληψη της Φινλανδίας, η πρόταση δεν μπορεί να περιλάβει στοιχεία που άπτονται του Κυπριακού - η σημασία της εξαντλείται στην εύρυθμη λειτουργία των κοινοτικών μηχανισμών και διεργασιών.
Τι θα γίνει αν απορριφθεί η φινλανδική πρόταση; Το πιθανότερο είναι πως θα αποφασισθεί ότι 5 σοβαρά κεφάλαια της διαπραγματευτικής ύλης δεν μπορούν να συζητηθούν για όσο διάστημα η Τουρκία δεν εφαρμόζει πλήρως την Τελωνειακή Ένωση. Με άλλα λόγια, Επιτροπή και Τουρκία θα παίζουν με τα κουβαδάκια τους για ένα χρόνο, υποδυόμενες ότι διαπραγματεύονται - ωσότου λήξουν οι εκλογικές διεργασίες στην Τουρκία και το θέμα του Πρωτοκόλλου επανέλθει στη συζήτηση. Ακριβώς όπως συνέβη με το "διάλειμμα" του ευρω-συντάγματος, εν αναμονή των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών της Γαλλίας. Με τον κίνδυνο η υποτονικότητα στη λειτουργία να οδηγήσει στον εκφυλισμό της διαδικασίας.
