Γύρω-γύρω όλοι και στη μέση η Επιτροπή...
Χριστίνα Πουλίδου, Κυριακάτικη Αυγή, Δημοσιευμένο: 2006-12-10
Η συμφωνία της ευρωπαϊκής ηγεσίας για την ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας είναι πλέον περίπου ορατή και είναι επίσης πιθανό να κλείσει στο συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών αύριο στις Βρυξέλλες. Η τουρκική πρόταση διέτρεξε την τροχιά ενός πυροτεχνήματος και εξαφανίστηκε χωρίς να αλλάξει ουσιωδώς την κατάσταση. Ποιο είναι το συμπέρασμα από τα δεδομένα που έχουμε μπροστά μας;
Καταρχάς, όπως προκύπτει από το σχέδιο συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής που ήδη διένειμε η φινλανδική προεδρία, η πρόταση της Επιτροπής αποτελεί τον καμβά της απόφασης που θα εγκρίνουν οι 25 ηγέτες. Η Ε.Ε. με άλλα λόγια δηλώνει πως: 1) δεν θα ανοίξουν στη διαπραγμάτευση όσα κεφάλαια σχετίζονται με τους περιορισμούς που θέτει η Τουρκία στην Κυπριακή Δημοκρατία και 2) δεν θα κλείσει η διαπραγμάτευση στα υπόλοιπα κεφάλαια, ωσότου (και στις δύο περιπτώσεις) η Επιτροπή επιβεβαιώσει ότι η Τουρκία εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το πρόσθετο Πρωτόκολλο.
Η Ε.Ε. καλεί ακόμη την Επιτροπή να παρουσιάσει στο συμβούλιο την πρόοδο της Τουρκίας στην ετήσια έκθεση αξιολόγησης της υποψήφιας χώρας. Με άλλα λόγια, στο σχέδιο αυτό α) υπάρχει κενό στον αριθμό των κεφαλαίων που θα "παγώσουν" (παραπέμποντας στους υπουργούς Εξωτερικών τον συγκεκριμένο καθορισμό), β) δεν καθορίζεται έκτακτο χρονοδιάγραμμα επαναξιολόγησης, παρά τηρείται η συνήθης διαδικασία της ετήσιας αξιολόγησης που διενεργεί η Επιτροπή και γ) δεν μνημονεύεται η έκκληση για επανάληψη των συνομιλιών για λύση του Κυπριακού εντός του 2007.
Το σχέδιο αυτό, για το περιεχόμενο του οποίου η Λευκωσία εκδήλωσε την ικανοποίησή της, θα τεθεί ασφαλώς υπό τη διαπραγμάτευση των εταίρων και αναμφίβολα θα υπάρξουν εκατέρωθεν πιέσεις τροποποίησής του. Στο πλαίσιο αυτό είναι αναμενόμενο, από την πλευρά της Βρετανίας (με την υποστήριξη της Ισπανίας, της Εσθονίας, ενδεχομένως της Ιταλίας και της Σουηδίας), να καταβληθεί προσπάθεια μείωσης του αριθμού των κεφαλαίων που θα "παγώσουν", ενώ η Κύπρος (από κοινού με την Ελλάδα, τη Γαλλία, την Αυστρία, ενδεχομένως τη Γερμανία, την Ολλανδία και τη Δανία) θα αποπειραθεί να αυξήσει τα κεφάλαια από 8 τουλάχιστον σε 9 -προσθέτοντας και το κεφάλαιο που αφορά την Κοινή Εξωτερική Πολιτική, Άμυνα και Ασφάλεια. Κατά τη διάρκεια τούτης της διαπραγμάτευσης είναι πιθανόν να επαναφερθεί και η αναφορά που επισημαίνει την ανάγκη ενεργοποίησης των συνομιλιών (εντός του 2007) για λύση του Κυπριακού στον ΟΗΕ. Το συνολικό συμπέρασμα πάντως οδηγεί στην εκτίμηση ότι η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα κινηθεί στα όρια που έθεσε η πρόταση της Επιτροπής.
Η Τουρκία διχάζει την Ε.Ε.
Έστω λοιπόν ότι καταλήγουν έτσι τα πράγματα, τι συμπέρασμα βγάζουμε από τούτη τη διαπραγμάτευση; Καταρχάς ότι η Τουρκία αποτελεί ένα θέμα που προβληματίζει και διχάζει την Ε.Ε. Η Βρετανία εξυπηρετώντας τη στρατηγική της αντίληψη για την Ε.Ε. (που αποσκοπεί στη διαμόρφωση μιας χαλαρής και μη ενοποιημένης δομής), αλλά και τις αντλαντικές της σχέσεις, θα βρίσκεται σταθερά στη θέση του υπέρμαχου της ενταξιακής προοπτικής της Τουρκίας. Στον αντίποδα αυτής της θέσης θα βρίσκονται σταθερά η Γερμανία και η Γαλλία -η Γερμανία επειδή σταθερά υποστηρίζει την προοπτική του "ειδικού καθεστώτος" με την Τουρκία και η Γαλλία επειδή ήταν εξαρχής κατά της διεύρυνσης κι επειδή έχει ανοιχτό μέτωπο (σε μια σειρά θεμάτων) με την Τουρκία.
Τι κερδίζει η Κύπρος από αυτές τις εξελίξεις; Καταρχάς διαπίστωσε ότι κινείται σε ένα εχθρικό περιβάλλον, καθώς ακόμη και η μετριοπαθής φινλανδική προεδρία την περασμένη Πέμπτη αυθαιρέτησε προκαλώντας μια παραπλανητική εικόνα για να αναβαθμίσει τη διαπραγματευτική θέση της Τουρκίας. Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και η Επιτροπή, μολονότι ιστορικά αποτελεί τον ευρωπαϊκό θεσμό που ευνοεί τις μικρές χώρες. Η Κύπρος λοιπόν είναι καταδικασμένη να βρίσκεται σε συνεχή επαγρύπνηση και σε διαρκή αμυντική τακτική, επειδή ακριβώς βρίσκεται στην αιχμή του αντιτουρκικού αγώνα εντός της Ε.Ε.
Τι πραγματικά κερδίζει απ αυτή την ιστορία είναι δύσκολο να το αντιληφθεί κάποιος, δεδομένου ότι δεν έχει δώσει δείγματα στρατηγικής άλλης από το να κερδίζει χρόνο. Για να τον κάνει τι; Δεδομένου ότι μέχρι στιγμής δεν έχει παρουσιάσει μια πρωτοβουλία λύσης του εθνικού προβλήματος, οι εικασίες οδηγούν ότι η στρατηγική της υπαγορεύεται από τις εσωτερικές της πολιτικές σκοπιμότητες. Τι κέρδισε η Ελλάδα; Ό,τι προφανώς επεδίωκε. Στο ευρωπαϊκό πεδίο να μείνει στο απυρόβλητο και να μην επιτρέψει στη Λευκωσία να ισχυριστεί ότι εγκαταλείφθηκε από την Ελλάδα. Με άλλα λόγια, τα αποτελέσματα αναμένονται μικρομεσαία και πάντως όχι προωθητικά -σε κανένα επίπεδο, για κανέναν.
Καταρχάς, όπως προκύπτει από το σχέδιο συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής που ήδη διένειμε η φινλανδική προεδρία, η πρόταση της Επιτροπής αποτελεί τον καμβά της απόφασης που θα εγκρίνουν οι 25 ηγέτες. Η Ε.Ε. με άλλα λόγια δηλώνει πως: 1) δεν θα ανοίξουν στη διαπραγμάτευση όσα κεφάλαια σχετίζονται με τους περιορισμούς που θέτει η Τουρκία στην Κυπριακή Δημοκρατία και 2) δεν θα κλείσει η διαπραγμάτευση στα υπόλοιπα κεφάλαια, ωσότου (και στις δύο περιπτώσεις) η Επιτροπή επιβεβαιώσει ότι η Τουρκία εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το πρόσθετο Πρωτόκολλο.
Η Ε.Ε. καλεί ακόμη την Επιτροπή να παρουσιάσει στο συμβούλιο την πρόοδο της Τουρκίας στην ετήσια έκθεση αξιολόγησης της υποψήφιας χώρας. Με άλλα λόγια, στο σχέδιο αυτό α) υπάρχει κενό στον αριθμό των κεφαλαίων που θα "παγώσουν" (παραπέμποντας στους υπουργούς Εξωτερικών τον συγκεκριμένο καθορισμό), β) δεν καθορίζεται έκτακτο χρονοδιάγραμμα επαναξιολόγησης, παρά τηρείται η συνήθης διαδικασία της ετήσιας αξιολόγησης που διενεργεί η Επιτροπή και γ) δεν μνημονεύεται η έκκληση για επανάληψη των συνομιλιών για λύση του Κυπριακού εντός του 2007.
Το σχέδιο αυτό, για το περιεχόμενο του οποίου η Λευκωσία εκδήλωσε την ικανοποίησή της, θα τεθεί ασφαλώς υπό τη διαπραγμάτευση των εταίρων και αναμφίβολα θα υπάρξουν εκατέρωθεν πιέσεις τροποποίησής του. Στο πλαίσιο αυτό είναι αναμενόμενο, από την πλευρά της Βρετανίας (με την υποστήριξη της Ισπανίας, της Εσθονίας, ενδεχομένως της Ιταλίας και της Σουηδίας), να καταβληθεί προσπάθεια μείωσης του αριθμού των κεφαλαίων που θα "παγώσουν", ενώ η Κύπρος (από κοινού με την Ελλάδα, τη Γαλλία, την Αυστρία, ενδεχομένως τη Γερμανία, την Ολλανδία και τη Δανία) θα αποπειραθεί να αυξήσει τα κεφάλαια από 8 τουλάχιστον σε 9 -προσθέτοντας και το κεφάλαιο που αφορά την Κοινή Εξωτερική Πολιτική, Άμυνα και Ασφάλεια. Κατά τη διάρκεια τούτης της διαπραγμάτευσης είναι πιθανόν να επαναφερθεί και η αναφορά που επισημαίνει την ανάγκη ενεργοποίησης των συνομιλιών (εντός του 2007) για λύση του Κυπριακού στον ΟΗΕ. Το συνολικό συμπέρασμα πάντως οδηγεί στην εκτίμηση ότι η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα κινηθεί στα όρια που έθεσε η πρόταση της Επιτροπής.
Η Τουρκία διχάζει την Ε.Ε.
Έστω λοιπόν ότι καταλήγουν έτσι τα πράγματα, τι συμπέρασμα βγάζουμε από τούτη τη διαπραγμάτευση; Καταρχάς ότι η Τουρκία αποτελεί ένα θέμα που προβληματίζει και διχάζει την Ε.Ε. Η Βρετανία εξυπηρετώντας τη στρατηγική της αντίληψη για την Ε.Ε. (που αποσκοπεί στη διαμόρφωση μιας χαλαρής και μη ενοποιημένης δομής), αλλά και τις αντλαντικές της σχέσεις, θα βρίσκεται σταθερά στη θέση του υπέρμαχου της ενταξιακής προοπτικής της Τουρκίας. Στον αντίποδα αυτής της θέσης θα βρίσκονται σταθερά η Γερμανία και η Γαλλία -η Γερμανία επειδή σταθερά υποστηρίζει την προοπτική του "ειδικού καθεστώτος" με την Τουρκία και η Γαλλία επειδή ήταν εξαρχής κατά της διεύρυνσης κι επειδή έχει ανοιχτό μέτωπο (σε μια σειρά θεμάτων) με την Τουρκία.
Τι κερδίζει η Κύπρος από αυτές τις εξελίξεις; Καταρχάς διαπίστωσε ότι κινείται σε ένα εχθρικό περιβάλλον, καθώς ακόμη και η μετριοπαθής φινλανδική προεδρία την περασμένη Πέμπτη αυθαιρέτησε προκαλώντας μια παραπλανητική εικόνα για να αναβαθμίσει τη διαπραγματευτική θέση της Τουρκίας. Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και η Επιτροπή, μολονότι ιστορικά αποτελεί τον ευρωπαϊκό θεσμό που ευνοεί τις μικρές χώρες. Η Κύπρος λοιπόν είναι καταδικασμένη να βρίσκεται σε συνεχή επαγρύπνηση και σε διαρκή αμυντική τακτική, επειδή ακριβώς βρίσκεται στην αιχμή του αντιτουρκικού αγώνα εντός της Ε.Ε.
Τι πραγματικά κερδίζει απ αυτή την ιστορία είναι δύσκολο να το αντιληφθεί κάποιος, δεδομένου ότι δεν έχει δώσει δείγματα στρατηγικής άλλης από το να κερδίζει χρόνο. Για να τον κάνει τι; Δεδομένου ότι μέχρι στιγμής δεν έχει παρουσιάσει μια πρωτοβουλία λύσης του εθνικού προβλήματος, οι εικασίες οδηγούν ότι η στρατηγική της υπαγορεύεται από τις εσωτερικές της πολιτικές σκοπιμότητες. Τι κέρδισε η Ελλάδα; Ό,τι προφανώς επεδίωκε. Στο ευρωπαϊκό πεδίο να μείνει στο απυρόβλητο και να μην επιτρέψει στη Λευκωσία να ισχυριστεί ότι εγκαταλείφθηκε από την Ελλάδα. Με άλλα λόγια, τα αποτελέσματα αναμένονται μικρομεσαία και πάντως όχι προωθητικά -σε κανένα επίπεδο, για κανέναν.
