Η Θεσσαλονίκη στο Δίκτυο των Μαρτυρικών Πόλεων
Δημοσιευμένο: 2007-01-18
Η Δημοτική Κίνηση Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη και ο επικεφαλής της Γιάννης Μπουτάρης υποστηρίζει την πρόταση για την ένταξη της Θεσσαλονίκης στο Δίκτυο των Μαρτυρικών Πόλεων.
Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου η Θεσσαλονίκη πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος ως αντίτιμο για την αντιστασιακή δράση του πληθυσμού της. Κυρίως όμως η Θεσσαλονίκη έχασε το ένα πέμπτο των τότε κατοίκων της, τους 50.000 Εβραίους της που εξοντώθηκαν μαζικά στο ναζι-στικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Όπως είναι γνωστό, οι Έλληνες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης αποτέλεσαν κεντρικό κομμάτι της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής ζωής της πόλης για 450 χρόνια. Ο δυναμισμός τους, όπως άλλωστε και αυτός των Ελλήνων Χριστιανών και Οθωμανών συμπολιτών τους, συνέβαλαν στην ανάπτυξη της πόλης και την ανάδειξή της σε μητρόπολη των Βαλκανίων. Το 1943 ο θεσσαλονικιώτικος εβραϊσμός αφανίστηκε σε ποσοστό που υπερβαίνει το 91%, και αποτελεί το υψηλότερο ποσοστό εξολόθρευσης εβραϊκής κοινότητας στην Ευρώπη. Η πρωτοφανής απώλειά τους καθιστά αυτοδικαίως τη Θεσσαλονίκη μαρτυρική πόλη και υπαγορεύει την ανάγκη συνεχούς μνημόνευσης αυτών των τραγικών γεγονότων που σφράγισαν ανεξίτηλα την ιστορία της πόλης.
Η Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη και ο επικεφαλής της Γιάννης Μπουτάρης έχουν επανειλημμένα τονίσει την ανάγκη να αναδειχθεί το πλού-σιο ιστορικό παρελθόν της Θεσσαλονίκης και οι πολλαπλές ιστορίες των πλη-θυσμών που κατά καιρούς την έχουν κατοικήσει. Για το λόγο αυτό προτείνει η υιοθέτηση της πρότασης για τον χαρακτηρισμό της Θεσσαλονίκης ως μαρτυ-ρικής πόλης να συνοδευτεί από σειρά πρωτοβουλιών που θα αναδείξουν αυ-τή την τραγική πτυχή της ιστορίας της πόλης. Συγκεκριμένα, η Πρωτοβουλία:
1. Χαιρετίζει τη μεταφορά του Μνημείου της Γενοκτονίας των Ελλήνων Ε-βραίων στον φυσικό του χώρο, την Πλατεία Ελευθερίας, όπου τον Ιούλιο του 1942 9.000 άρρενες Έλληνες Εβραίοι υπέστησαν εξευτελιστικούς βα-σανισμούς από τις ναζιστικές δυνάμεις κατοχής. Και καλεί τη δημοτική αρ-χή να δεσμευτεί για τη μόνιμη παραμονή του μνημείου στο χώρο αυτό.
2. Προτείνει την ονοματοδοσία κεντρικής οδού ή πλατείας της πόλης σε «Ο-δός/Πλατεία Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώμα-τος».
3. Προτείνει, σε συνεννόηση με τις πρυτανικές αρχές του Αριστοτελείου Πα-νεπιστημίου Θεσσαλονίκης, την ανάληψη πρωτοβουλίας ώστε να αναδει-χθεί η αρχαία εβραϊκή νεκρόπολη. Το εβραϊκό νεκροταφείο της Θεσσαλο-νίκης, το οποίο εκτείνονταν στο χώρο της σημερινής Πανεπιστημιούπολης, δεν υπήρξε μόνο το μεγαλύτερο της Ευρώπης με 500.000 τάφους, αλλά και το μοναδικό πανευρωπαϊκά που καταστράφηκε από τις ναζιστικές αρ-χές κατοχής. Η Πρωτοβουλία προτείνει την κοινή δράση της δημοτικής αρ-χής και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για τη δημιουργία μουσειακού χώρου στην Πανεπιστημιούπολη που θα αναδεικνύει τη δια-χρονική ιστορία του χώρου αυτού.
4. Να καθιερωθεί μία ώρα αργίας για την αγορά της Θεσσαλονίκης την 29η Ιανουαρίου κάθε έτους που έχει κηρυχτεί ημέρα μνήμης, αναδεικνύοντας έτσι τον σεβασμό των σύγχρονων κατοίκων της πόλης στην ιστορική ταυ-τότητά της.
5. Τέλος, προτείνει να ενθαρρυνθεί η συνεργασία ανάμεσα στους δημοτικούς φορείς που υπηρετούν την ιστορική μνήμη της πόλης, όπως το Κέντρο Ι-στορίας Θεσσαλονίκης και η Δημοτική Βιβλιοθήκη με ανάλογους φορείς κρατικούς και κοινοτικούς, όπως το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και το Αρχαιολογικό Μουσείο.
Η Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη θεωρεί ότι ο χαρακτηρισμός της Θεσσα-λονίκης ως μαρτυρικής πόλης δεν πρέπει να αποτελέσει μια τυπική πράξη. Αντίθετα, πιστεύει ότι η αναγνώριση και η ανάδειξη αυτών των τραγικών στιγ-μών στην ιστορία της πόλης συνιστά καθήκον της δημοτικής αρχής απέναντι στους κατοίκους της. Αποτελεί καταρχήν φόρο τιμής στους θεσσαλονικείς Έλ-ληνες Χριστιανούς και Έλληνες Εβραίους που βίωσαν και επιβίωσαν από τη ναζιστική θηριωδία. Αλλά, κυρίως, αποτελεί παρακαταθήκη μνήμης απέναντι στις νεότερες και στις μελλοντικές γενιές των θεσσαλονικέων. Για το λόγο αυ-τό, καλεί τη δημοτική αρχή να υιοθετήσει την πρόταση για τον χαρακτηρισμό της Θεσσαλονίκης ως μαρτυρικής πόλης και να πράξει ό,τι είναι δυνατόν για την ανάδειξή της.
Θεσσαλονίκη 18.01.2007
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΟΥΤΑΡΗΣ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΒΡΑΜΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΥΡΑΚΗΣ
Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου η Θεσσαλονίκη πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος ως αντίτιμο για την αντιστασιακή δράση του πληθυσμού της. Κυρίως όμως η Θεσσαλονίκη έχασε το ένα πέμπτο των τότε κατοίκων της, τους 50.000 Εβραίους της που εξοντώθηκαν μαζικά στο ναζι-στικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Όπως είναι γνωστό, οι Έλληνες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης αποτέλεσαν κεντρικό κομμάτι της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής ζωής της πόλης για 450 χρόνια. Ο δυναμισμός τους, όπως άλλωστε και αυτός των Ελλήνων Χριστιανών και Οθωμανών συμπολιτών τους, συνέβαλαν στην ανάπτυξη της πόλης και την ανάδειξή της σε μητρόπολη των Βαλκανίων. Το 1943 ο θεσσαλονικιώτικος εβραϊσμός αφανίστηκε σε ποσοστό που υπερβαίνει το 91%, και αποτελεί το υψηλότερο ποσοστό εξολόθρευσης εβραϊκής κοινότητας στην Ευρώπη. Η πρωτοφανής απώλειά τους καθιστά αυτοδικαίως τη Θεσσαλονίκη μαρτυρική πόλη και υπαγορεύει την ανάγκη συνεχούς μνημόνευσης αυτών των τραγικών γεγονότων που σφράγισαν ανεξίτηλα την ιστορία της πόλης.
Η Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη και ο επικεφαλής της Γιάννης Μπουτάρης έχουν επανειλημμένα τονίσει την ανάγκη να αναδειχθεί το πλού-σιο ιστορικό παρελθόν της Θεσσαλονίκης και οι πολλαπλές ιστορίες των πλη-θυσμών που κατά καιρούς την έχουν κατοικήσει. Για το λόγο αυτό προτείνει η υιοθέτηση της πρότασης για τον χαρακτηρισμό της Θεσσαλονίκης ως μαρτυ-ρικής πόλης να συνοδευτεί από σειρά πρωτοβουλιών που θα αναδείξουν αυ-τή την τραγική πτυχή της ιστορίας της πόλης. Συγκεκριμένα, η Πρωτοβουλία:
1. Χαιρετίζει τη μεταφορά του Μνημείου της Γενοκτονίας των Ελλήνων Ε-βραίων στον φυσικό του χώρο, την Πλατεία Ελευθερίας, όπου τον Ιούλιο του 1942 9.000 άρρενες Έλληνες Εβραίοι υπέστησαν εξευτελιστικούς βα-σανισμούς από τις ναζιστικές δυνάμεις κατοχής. Και καλεί τη δημοτική αρ-χή να δεσμευτεί για τη μόνιμη παραμονή του μνημείου στο χώρο αυτό.
2. Προτείνει την ονοματοδοσία κεντρικής οδού ή πλατείας της πόλης σε «Ο-δός/Πλατεία Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώμα-τος».
3. Προτείνει, σε συνεννόηση με τις πρυτανικές αρχές του Αριστοτελείου Πα-νεπιστημίου Θεσσαλονίκης, την ανάληψη πρωτοβουλίας ώστε να αναδει-χθεί η αρχαία εβραϊκή νεκρόπολη. Το εβραϊκό νεκροταφείο της Θεσσαλο-νίκης, το οποίο εκτείνονταν στο χώρο της σημερινής Πανεπιστημιούπολης, δεν υπήρξε μόνο το μεγαλύτερο της Ευρώπης με 500.000 τάφους, αλλά και το μοναδικό πανευρωπαϊκά που καταστράφηκε από τις ναζιστικές αρ-χές κατοχής. Η Πρωτοβουλία προτείνει την κοινή δράση της δημοτικής αρ-χής και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για τη δημιουργία μουσειακού χώρου στην Πανεπιστημιούπολη που θα αναδεικνύει τη δια-χρονική ιστορία του χώρου αυτού.
4. Να καθιερωθεί μία ώρα αργίας για την αγορά της Θεσσαλονίκης την 29η Ιανουαρίου κάθε έτους που έχει κηρυχτεί ημέρα μνήμης, αναδεικνύοντας έτσι τον σεβασμό των σύγχρονων κατοίκων της πόλης στην ιστορική ταυ-τότητά της.
5. Τέλος, προτείνει να ενθαρρυνθεί η συνεργασία ανάμεσα στους δημοτικούς φορείς που υπηρετούν την ιστορική μνήμη της πόλης, όπως το Κέντρο Ι-στορίας Θεσσαλονίκης και η Δημοτική Βιβλιοθήκη με ανάλογους φορείς κρατικούς και κοινοτικούς, όπως το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και το Αρχαιολογικό Μουσείο.
Η Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη θεωρεί ότι ο χαρακτηρισμός της Θεσσα-λονίκης ως μαρτυρικής πόλης δεν πρέπει να αποτελέσει μια τυπική πράξη. Αντίθετα, πιστεύει ότι η αναγνώριση και η ανάδειξη αυτών των τραγικών στιγ-μών στην ιστορία της πόλης συνιστά καθήκον της δημοτικής αρχής απέναντι στους κατοίκους της. Αποτελεί καταρχήν φόρο τιμής στους θεσσαλονικείς Έλ-ληνες Χριστιανούς και Έλληνες Εβραίους που βίωσαν και επιβίωσαν από τη ναζιστική θηριωδία. Αλλά, κυρίως, αποτελεί παρακαταθήκη μνήμης απέναντι στις νεότερες και στις μελλοντικές γενιές των θεσσαλονικέων. Για το λόγο αυ-τό, καλεί τη δημοτική αρχή να υιοθετήσει την πρόταση για τον χαρακτηρισμό της Θεσσαλονίκης ως μαρτυρικής πόλης και να πράξει ό,τι είναι δυνατόν για την ανάδειξή της.
Θεσσαλονίκη 18.01.2007
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΟΥΤΑΡΗΣ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΒΡΑΜΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΥΡΑΚΗΣ
