Αναζητώντας το αυτονόητο

Ζούμε την ευνοϊκότερη ίσως περίοδο από την ίδρυσή μας για ανάπτυξη, κοινωνική και εκλογική αποδοχή μας.

Όροι εκ των ων ουκ άνευ, πέραν της θεσμικής και κινηματικής μας παρουσίας, η εξασφάλιση ολικής συστράτευσης των στελεχών και των μελών μας και η προγραμματική αποσαφήνιση των θέσεών μας στα μεγάλα προβλήματα της κοινωνίας με δυνατότητα βελτίωσης, αν εφαρμοσθούν, από σήμερα (θετικές οι εκδηλώσεις για Παιδεία και φαινόμενο του θερμοκηπίου).

Είναι γνωστό ότι η εσωκομματική ζωή μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο διατριβών περι την πολιτική και άλλες επιστήμες.

Το μέγα πρόβλημά της είναι η ανάλυση των γενεσιουργών προβλημάτων και αιτιών, οι προτεινόμενες "θεραπείες" και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων τους.

Οι "ευκολίες" αναθέματος και καταγγελιών δυστυχώς συσκοτίζουν, περιπλέκουν και περιχαρακώνουν απόψεις, αντιλήψεις, συμπεριφορές.

Προϊόν των επιμέρους στρατηγικών και εγχειρημάτων της ευρύτερης Αριστεράς ο Συνασπισμός, φιλοδόξησε να τις υπερβεί. Κινούσα ιδέα και συνεκτική ύλη ο σοσιαλισμός με δημοκρατία και ελευθερία, ο αριστερός ευρωπαϊσμός και η οικολογική εγρήγορση. Εγχείρημα φιλόδοξο, δύσκολο αλλά και ελκυστικό.

Επιχείρησε σε ένα κλίμα διαψεύσεων και ιστορικών καταρρεύσεων να ξεπεράσει παγιωμένες αντιλήψεις για την λειτουργία του κόμματος, να απαντήσει στα σύγχρονα διλήμματα που η κοινωνία θέτει. Κόμμα με ιδεολογικό στίγμα, προγραμματικής και όχι ιδεολογικής ενότητας, πολυτασικό, μη διαγραφών, με αρκετή αυτονομία παρέμβασης των κομματικών δυνάμεων στον τοπικό, κοινωνικό και συνδικαλιστικό χώρο. Στοιχεία πρωτόγνωρα ως ενιαία αντίληψη.

Όμως, η θεσμοθετημένη πολυφωνία εύκολα αντιμετωπίζεται ως σύγχυση και σύγκρουση, "μετατρέπεται" σε πολυγλωσσία, με αποτέλεσμα αποκλίνουσες συμπεριφορές που σε οριακές περιπτώσεις έχουν στοιχεία προσωπικού και ομαδικού τυχοδιωκτισμού.

Ισχυρίζομαι ότι τα άσχημα παράγωγα είναι το κόστος προσαρμογής μας, ως συλλογικότητα και πρόσωπα, σ αυτή τη βαθιά δημοκρατική εσωκομματική νομιμότητα που δυστυχώς, δεν είχαμε ούτε τα θεωρητικά αλλά πολύ περισσότερο τα συλλογικά ψυχικά εφόδια, να αντιμετωπίσουμε.

Η κρίση της Αριστεράς, μετά το 89, γέννησε κυρίως αποστρατεύσεις, περιφερόμενους κυνισμούς στα media, αναζητήσεις ασφαλών καταφυγίων, στην κυβερνώσα σοσιαλδημοκρατία ή την αναπόληση και επιδίωξη παλινόρθωσης "ορθών" και "αποτελεσματικών" κανόνων του ένδοξου παρελθόντος.

Το τεράστιο δημοκρατικό έλλειμμα της ελληνικής πολιτικής και κοινωνικής ζωής (τηλεδημοκρατία - τηλεκανιβαλισμός, αρχηγισμοί - κόμματα βουλευτών και παροχών, με αντίπαλο τον, υπέργηρο, "νέου τύπου" αντιδημοκρατικό συγκεντρωτισμό) και οι προσωπικές στρατηγικές πρώην ηγετικών στελεχών μας, λειτούργησαν σαν προκάλυμμα καπνού του σημαντικού ελλείμματος δημοκρατικής κουλτούρας μας, μελών αλλά και κόσμου της Αριστεράς. Συνδυάστε το με το φτωχό θεωρητικό υπόβαθρό μας και γίνεται κατανοητή η ευκολία που τη μια δοξάζουμε - "ενοποιούμε" και την άλλη καταδικάζουμε "διχάζουμε".

Η έλλειψη ουσιαστικών πολιτικών διαδικασιών στις οργανώσεις οδηγεί στην ανάγκη ταύτισης απόψεων με προσωπικές στάσεις και συμπεριφορές, δίνοντας έτσι, εν λευκώ ουσιαστικά, εξουσιοδότηση διαχείρισης των ιδεών στα κεντρικά πρόσωπα, γεγονός που αποτελεί στέρεο θεμέλιο απογοητεύσεων, παρεξηγήσεων και συγχύσεων, εύκολων συμψηφισμών.

Η ιδεολογική οκνηρία είναι ο ασφαλής δρόμος για εύκολες ταυτίσεις, μανιχαϊστικούς διαχωρισμούς και ψευδεπίγραφες αντιπαραθέσεις. Την βοηθά ο τηλεοπτικός μας πολιτισμός και ο μιθριδατισμός μας στην αφομοίωση της υπερβολής ως μέτρου θέασης των πολιτικών πραγμάτων. Αποτέλεσμα, η ισοπεδωτική συνήθως, αξιολόγηση των εσωτερικών μας αντιθέσεων με όρους κοινωνίας του θεάματος.

Πολλάκις την κριτική και τις "θεραπείες" μας χαρακτηρίζει η κατάρα της επιλεκτικής μνήμης, η βολική αντίληψη της χρήσης δυο μέτρων και δυο σταθμών.

Μια λύση το "πίσω στο μέλλον", παραφράζοντας το σαρκαστικό χωρίο του Μάρξ για τις επερχόμενες επαναστάσεις. Πίσω στις ρίζες και τις αφετηρίες της Αριστεράς, τότε που επεδίωκε με πρόγραμμα και δράση να ενώσει για να αλλάξει τον κόσμο και όχι να διχάσει για την κατοχή της καλύτερης καταγγελίας των λαθών του. Στις ρίζες που χάνονται σε αρχαϊκούς και μεσαιωνικούς κοινοτισμούς και εξεγέρσεις, που γίνονται ορατές στον Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση. Ιστορία μας, η Κομμούνα και οι τρεις Διεθνείς, ο Οκτώβρης, οι Σπαρτακιστές και ο δυτικός μαρξισμός, το αντιφασιστικό, αντιστασιακό και φιλειρηνικό κίνημα, ο Μάης και ο γκεβαρισμός, τα μεταπολεμικά κινήματα- φεμινιστικό, οικολογικό, αντιπολεμικό, αντιρατσιστικό, της εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης. Κομμάτι της ιστορίας μας, δυστυχώς και η Κροστάνδη, η Πράγα και η Τιεν αν Μεν, τα Γκούλαγκ και οι "αδελφικές διεθνιστικές" εισβολές, το Μπούλκες, το Βουκουρέστι και η Τασκένδη στα καθ ημάς.

Ας μη χάσουμε την ευκαιρία και τη δυνατότητα που μας χαρίζει η ιστορική πολυτέλεια για ορθή αξιολόγηση και αξιοποίηση. Αν κάτι διδάσκει η Ιστορία είναι ότι δεν χαρίζει σε κανένα το copyright της αλήθειας και ότι σιχαίνεται το καρμπόν.

Αν θέλουμε να έχουν ουσιαστικό νόημα και προοπτική οι ανασυνθέσεις και οι μετασχηματισμοί της Αριστεράς, απαιτείται σύντηξη και όχι σχάση του πυρήνα της που είναι το ιδεολογικό ρεύμα του σοσιαλισμού με δημοκρατία, ελευθερία και οικολογική εγρήγορση

Ας διδαχθούμε από το παρελθόν μας για το ευμετάβλητο των πλειοψηφιών - μειοψηφιών και το "σύντομο", θεαματικών εκλογικών μας νικών (6,2% ευρωεκλογές 94, 5,1 % βουλευτικές 96), για να μη θυμίζουμε "ποντίκι που βρυχάται".

Η προγραμματική μας υστέρηση στην αντιμετώπιση του παρόντος και η απουσία συνεκτικού μεταρρυθμιστικού σχεδίου που θα το συνδέσει με τον οροματικό μας στόχο - του σοσιαλισμού με δημοκρατία, ελευθερία και οικολογικό πρόταγμα - παρά τις ιδιαίτερα αξιόλογες κοινοβουλευτικές παρεμβάσεις μας δε μπορεί να διασκεδαστεί από την ευφορία που δίκαια έχουμε για τον κινηματικό ριζοσπαστισμό και τη γείωσή μας στο νεολαιίστικο κίνημα.

Είναι καλό που γνωρίζουμε ότι κινήματα χωρίς Αριστερά υπάρχουν αλλά Αριστερά χωρίς κινήματα δεν υπάρχει.

Οφείλουμε όμως να γνωρίζουμε καλύτερα από τον καθένα για την παλίρροια και την άμπωτη των κοινωνικών ρευμάτων και κινημάτων. Την επιτακτική ανάγκη ηγεμονικού πολιτικού σχεδίου τόσο για την κεφαλοποίηση των μικρών νικών που φέρνουν όσο και την αντιμετώπιση της συντηρητικής αναδίπλωσης που τα ακολουθεί.

Οι "ανιστόρητες" γραμμικές θεωρήσεις της Ιστορίας στέρησαν, τις περισσότερες φορές στην Αριστερά, τις δυνατότητες αξιοποίησης της συγκυρίας, την άφησαν στη καλύτερη περίπτωση σε σύντομη μέθη, "χαμένη στη μετάφραση" των υπογείων κοινωνικών διεργασιών.

Ψύχραιμα, με σαφές ιδεολογικό στίγμα, με πολιτικό σχέδιο παρέμβασης σε θεσμούς και κινήματα, συνθέσεις προγραμματικής εμβάθυνσης με ουσιαστική πολιτική συμμετοχή των μελών και των φίλων, πολιτικό πλουραλισμό και σεβασμό στο δημοκρατικό παιχνίδι εντός, μπορούμε να οδηγηθούμε σε επιτυχείς αμφίπλευρες διευρύνσεις και εκλογικές συνεργασίες που θα έχουν σαφείς όρους και χαρακτήρα -χωρίς κόλπα και τερτίπια- στην οικοδόμηση φερέγγυων τακτικών και στρατηγικών συμμαχιών.

Η διαρκής ανανέωσή μας είναι ένα στοίχημα που δεν πρέπει να οριοθετείται μόνο από την εναλλαγή ικανοποίησης και το "χάιδεμα", ορατών ή υποδόριων, θεμιτών προσωπικών φιλοδοξιών.

Απαιτεί προωθητικές συνθέσεις, συνεκτικό μεταρρυθμιστικό σχέδιο, νέες ιδέες, τολμηρές παρεμβάσεις, πολύπλευρη κοινωνική δράση, αξιολόγηση εμπειριών και φυσικά εναλλαγή με νέα πρόσωπα δίπλα στα παλιά, χωρίς ημερομηνία λήξεως.

Ας μην ξεχνάμε ότι η εσωτερική λειτουργία ενός κόμματος, εν πολλοίς, είναι ο καθρέφτης του μοντέλου του πολιτικού συστήματος που αυτό επιδιώκει.