Ομιλία του Μ. Σαμπατακάκη στην συγκέντρωση της ανανεωτικής πτέρυγας του ΣΥΝ

Πριν από 16 μήνες, μετά τον αποκλεισμό του Μιχ. Παπαγιαννάκη, στον ίδιο αυτό χώρο του «Τιτάνια», βρισκόμασταν οι ίδιοι περίπου άνθρωποι της Ανανεωτικής Αριστεράς, αν και σήμερα είμαστε περισσότεροι, περισσότερο ενωμένοι και, ελπίζω, με περισσότερο σαφές πολιτικό σχέδιο.

Ήμουνα και τότε ομιλητής και έλεγα πως «Ο Μιχ. Παπαγιαννάκης δεν είναι ένα τυχαίο πρόσωπο. Συνδέεται απόλυτα με τη μια ψυχή του κόμματος, αυτή της Ανανεωτικής Αριστεράς, που απεχθάνεται τον εθνικολαϊκισμό. Ο επικίνδυνα μειωτικός τρόπος συμπεριφοράς προς τον Μιχ. Παπαγιαννάκη είναι επικίνδυνα μειωτικός τρόπος συμπεριφοράς προς όλη αυτή την ψυχή του κόμματος, είναι επικίνδυνα μειωτικός τρόπος προς όλο το εγχείρημα του ΣΥΝ».

Πριν από 16 ημέρες, μετά την εξώθηση ουσιαστικά εκτός ψηφοδελτίων του Ν. Κωνσταντόπουλου, είχα άρθρο στην «Κυριακάτικη ΑΥΓΗ» με τίτλο «Ανθ’ ημών ο Γουλιμής», όπου έγραφα ότι «Ο Ν. Κωνσταντόπουλος, έχοντας διατελέσει για 11 χρόνια Πρόεδρος του ΣΥΝ, δήλωσε ότι δεν θα είναι υποψήφιος στις βουλευτικές εκλογές. Η δήλωση αυτή και ο “αποχαιρετισμός” του Προέδρου Αλ. Αλαβάνου μου θύμισαν τη γνωστή ιστορία της αποχώρησης από την πολιτική του Χ. Τρικούπη, χωρίς βεβαίως τα γεγονότα να είναι του ιδίου μεγέθους. Το 1895, ο Χ. Τρικούπης, έχοντας διατελέσει για 11 χρόνια Πρωθυπουργός, ηττάται στις εκλογές και δεν εκλέγεται βουλευτής. Αντ’ αυτού εκλέγεται κάποιος Γουλιμής. Ο Χ. Τρικούπης, δηλώνοντας το γνωστό “Ανθ’ ημών ο Γουλιμής” αποσύρεται από την πολιτική.

Τι κοινό στοιχείο, έχουν από πίσω τους τα δύο αυτά περιστατικά, του αποκλεισμού του Μιχ.Παπαγιαννάκη από τις δημοτικές εκλογές και της εξώθησης εκτός βουλευτικών ψηφοδελτίων του Ν. Κωνσταντόπουλου ;

Πριν από μια βδομάδα διάβασα στην «Κυριακάτικη ΑΥΓΗ» συνέντευξη του Αλ. Αλαβάνου. Η βασική της ιδέα, που τόνιζε και η «ΑΥΓΗ», ήταν ότι «ο μεγάλος αντίπαλος του ΣΥΝ είναι η Κουμουνδούρου». Δηλαδή; Τι σημαίνει Κουμουνδούρου; Προφανώς σημαίνει τα στελέχη του ΣΥΝ. Για να ξαναδιαβάσουμε, λοιπόν, πληρέστερα τη δήλωση του Αλ. Αλαβάνου: «Ο μεγάλος αντίπαλος του ΣΥΝ είναι τα στελέχη του».

Φοβάμαι πως τα δύο αυτά περιστατικά, του αποκλεισμού του Μιχ. Παπαγιαννάκη και της εξώθησης εκτός ψηφοδελτίων του Ν. Κωνσταντόπουλου, μαζί με τη δήλωση του Αλ. Αλαβάνου κατά των στελεχών του ΣΥΝ, συγκροτούν μια αντίληψη της ηγεσίας του ΣΥΝ, που έχει στοιχεία επιδίωξης προσωπικού κόμματος. Μια αντίληψη για προσωπικό κόμμα είναι έξω από τις παραδόσεις του ΣΥΝ και έξω από τις ευρωπαϊκές παραδόσεις περί κομμάτων. Η αντίληψη για προσωπικό κόμμα μαζί με τα στοιχεία αριστερής δημαγωγίας που δυστυχώς υπάρχουν πια στην πολιτική του ΣΥΝ (και που συμβαδίζουν συχνά με διευκόλυνση της δεξιάς), αλλά και μαζί με τους διθυράμβους στη νεολαία, συνιστούν ως έναν βαθμό λαϊκισμό, ανδρεοπαπανδρεϊκής θα έλεγα έμπνευσης.

Θέλω εδώ να θυμίσω ότι το ΠΑΣΟΚ της αρχικής περιόδου είχε δύο ψυχές, μία του ΠΑΚ και μία της Δημοκρατικής Άμυνας, και μετετράπη σε προσωπικό κόμμα του Ανδρέα Παπανδρέου, με τη διαγραφή των στελεχών της μιας ψυχής, δηλαδή της Δημοκρατικής Άμυνας.

Έχουμε όλοι μας μια γενετική απέχθεια προς το λαϊκισμό. Παρόλα αυτά ο λαϊκισμός απέκτησε τότε οπαδούς. Μπορεί και σήμερα; Νομίζω πως εκτός από τη διαφορά μεγέθους των προσώπων, υπάρχει και η διαφορά εποχής, που δεν το επιτρέπει. Και κυρίως δεν το επιτρέπει στο δικό μας χώρο, στο δικό μας κόσμο. Μπορεί ίσως στον κόσμο του ΚΚΕ και του ΛΑΟΣ. Παρόλα αυτά, μία αντίληψη που έχει στοιχεία λαϊκισμού επιχειρείται και στον ΣΥΝ. Μπορούμε έτσι βάσιμα να υποθέσουμε ότι αφού ο λαϊκισμός δεν έχει πέραση στον χώρο της Ανανεωτικής Αριστεράς, ότι υπάρχει πρόθεση για αλλαγή του χώρου, του κοινού δηλαδή που απευθύνεται ο ΣΥΝ. Από τον κόσμο της Ανανεωτικής Αριστεράς, προς κάποιο άλλο, σχετικά ασαφές κοινό, ευεπίφορο προς το λαϊκισμό (βλ. άλλωστε και ομιλία του Αλ. Αλαβάνου στην τελευταία συνεδρίαση της ΚΠΕ, όπου ανέπτυξε την άποψή του για «μετασχηματισμό» του ΣΥΝ). Για την εξυπηρέτηση ενός τέτοιου σχεδίου «μετασχηματισμού» του ΣΥΝ και αλλαγής του χώρου στον οποίον απευθύνεται, είναι αναγκαία και η εξώθηση προς τα έξω στελεχών που εκφράζουν την Ανανεωτική Αριστερά, η αλλαγή δηλαδή των εσωτερικών συσχετισμών στον ΣΥΝ. Να γιατί ο αποκλεισμός του Μιχ. Παπαγιαννάκη και η εξώθηση εκτός ψηφοδελτίων του Ν. Κωνσταντόπουλου. Ένα τέτοιο σχέδιο είναι επικίνδυνο για τον ΣΥΝ. Εκτός των άλλων, η απώθηση του σκληρού πυρήνα των ψηφοφόρων του ΣΥΝ, που είναι οι ψηφοφόροι της Ανανεωτικής Αριστεράς και η διεκδίκηση μονομερώς ενός άλλου κοινού, δεν φτάνει για να μπει ο ΣΥΝ στη Βουλή.

Όμως, εκτός από το σχέδιο επιδίωξης προσωπικού κόμματος με λαϊκιστικά χαρακτηριστικά, στο μπλοκ της πλειοψηφίας της ΚΠΕ, συνυπάρχουν δυο ακόμη κέντρα σχεδιασμού. Το ένα προσβλέπει σε σχέσεις με το ΚΚΕ. Παρά το γεγονός πως ένα τέτοιο σχέδιο δεν ευνοείται από την ίδια τη στάση του ΚΚΕ, νομίζω πως έχει τη μεγαλύτερη βαρύτητα στην πλειοψηφία. Το άλλο κέντρο σχεδιασμού προσβλέπει προς τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α., δηλαδή προς χαρακτηριστικά προσιδιάζοντα προς αυτό που ονομάστηκε εξωκοινοβουλευτική Αριστερά. Σήμερα είναι στην επιφάνεια, λόγω πολιτικής συγκυρίας, αλλά και προεκλογικών σχεδιασμών.

Τα δύο αυτά κέντρα, προς το ΚΚΕ και τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α., ενώ και αυτά έχουν στοιχεία λαϊκιστικής δημαγωγίας, επιπλέον έχουν και την αντίληψη της διευκόλυνσης της Νέας Δημοκρατίας στην αντιπαλότητά της με το ΠΑΣΟΚ. Κάτι που, ως γνωστόν, χαρακτηρίζει ιδιαίτερα το ΚΚΕ. Κοινά στοιχεία και των τριών κέντρων σχεδιασμού, που υπάρχουν στην πλειοψηφία της ΚΠΕ, είναι τα ως ένα βαθμό συντηρητικά χαρακτηριστικά και η λαϊκιστική δημαγωγία, καθώς και η αντίθεση με την Ανανεωτική Πτέρυγα του κόμματος, και κυρίως η περιορισμένη αποδοχή (όχι βεβαίως η άρνηση), βασικών εννοιών της Ανανεωτικής Αριστεράς, που είναι ο ρόλος της Ευρώπης (και ο συναφής αντιεθνικισμός), ο ρόλος της δημοκρατίας και ο ρόλος των μεταρρυθμίσεων, που αυτά αποτελούν το πεδίο μιας στρατηγικής μετάβασης στο σοσιαλισμό. Η περιορισμένη αποδοχή αυτών των εννοιών από το Αριστερό Ρεύμα είναι ίσως το κρισιμότερο πολιτικό πρόβλημα του ΣΥΝ, που επιδρά αρνητικά σε όλες τις πλευρές της πολιτικής μας.

Στην ιστορία της Αριστεράς υπήρξαν ουσιαστικά δύο ολοκληρωμένες στρατηγικές για τη μετάβαση στον σοσιαλισμό, εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους. Η μία στρατηγική ήταν του Λενινισμού, όπου ουσιαστικά μία μειοψηφία καταλάμβανε την εξουσία, με όλα τα συνεπαγόμενα, τα οποία δυστυχώς τα γνωρίσαμε. Ευτυχώς μας τελείωσε. Δεν έχει οπαδούς, παρά μόνο σε μικρές ομάδες. Η άλλη στρατηγική είναι του δημοκρατικού δρόμου, όπου αναδεικνύει τη δημοκρατία ως πεδίο μετάβασης στον σοσιαλισμό, μέσω μεταρρυθμίσεων, ταυτίζοντας τις έννοιες σοσιαλισμού και δημοκρατίας. Πολιτικό υποκείμενο αυτής της μετάβασης είναι ένας νέος συνασπισμός κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, μια νέα κοινωνική και πολιτική πλειοψηφία, δηλαδή ένα πληθυντικό υποκείμενο. Ευνοϊκός χώρος για αυτή τη μετάβαση, η Ευρώπη.

Προφανώς, η πλευρά του Αριστερού Ρεύματος δεν έχει σχέση με τον Λενινισμό. Η περιορισμένη όμως αποδοχή (και ξαναλέω, όχι η άρνηση) του ρόλου των μεταρρυθμίσεων, της δημοκρατίας και της Ευρώπης, τους οδηγεί σε αμηχανία απέναντι στο ζήτημα του νέου συνασπισμού κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, της νέας πλειοψηφίας. Ποιοι συγκροτούν αυτή την πλειοψηφία; Δοκιμάζουν να απαντήσουν στο ζήτημα αυτό με την ενότητα της Αριστεράς. Και άρα, ο ΣΥΝ, άντε και το ΚΚΕ, πρέπει να γίνουν πλειοψηφία στην ελληνική κοινωνία. Ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι. Έτσι, το μόνο που μένει να κάνει η Αριστερά, αφού δεν κάνει ούτε επανάσταση ούτε μεταρρυθμίσεις, είναι να καταγγέλλει. Αυτό είναι και το πολιτικό πεδίο της σύμπτωσης με τις δυνάμεις του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ (και κατ΄ επέκταση με το ΚΚΕ).

Να γιατί όλη η πλειοψηφία, παρά τους διαφορετικούς σχεδιασμούς που υπάρχουν σ΄ αυτήν, υπερψήφισε στην ΚΠΕ τη διακήρυξη του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., ένα κείμενο δηλαδή που έχει μικρή σχέση με τις ιδέες και τις πολιτικές της Ανανεωτικής Αριστεράς.

Και εδώ, είναι χρήσιμη μια μικρή ιστορία, που δείχνει τις διαφορές ιδεών μέσα στον ΣΥΝ, τις αμφίθυμες απόψεις του Αριστερού Ρεύματος αλλά και το ρόλο της Ανανεωτικής Πτέρυγας.

Στην Π.Γ. και την ΚΠΕ ήρθαν κατά σειρά τρία σχέδια διακήρυξης, που όλα διαδοχικά συναντούσαν την σοβαρή κριτική της Ανανεωτικής Πτέρυγας (και δημόσια) και όλα, και το πρώτο και το δεύτερο και το τρίτο υπερψηφίστηκαν από την πλειοψηφία. Τώρα φτιάχνεται το τέταρτο. Δεν είναι αρνητική μια τέτοια εξέλιξη, αλλά ας τα δούμε επί της ουσίας.

Στα τρία πρώτα σχέδια, αντί του Σοσιαλισμού με δημοκρατία και ελευθερία, υπήρχε η Οκτωβριανή Επανάσταση και απουσίαζε η κατηγορηματική απόρριψη του σοβιετικού μοντέλου. Αυτή η θέση υπερψηφίστηκε και τις τρεις φορές. Διαφωνήσαμε κατηγορηματικά, με αποτέλεσμα να διορθωθεί μάλλον στο τέταρτο σχέδιο.

Στα πρώτα σχέδια απουσίαζε πλήρως η κριτική στο ΚΚΕ. Και υπερψηφίστηκε κι αυτό. Τονίσαμε την ανάγκη κριτικής στο ΚΚΕ για την εμμονή του στα δόγματα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και για λογικές εθνικής αναδίπλωσης, όπως έχουμε εκτιμήσει στα συνέδρια του ΣΥΝ. Τελικά μπήκε απλώς ο αντιενωτικός ρόλος του ΚΚΕ.

Στα πρώτα σχέδια απουσίαζε πλήρως η Οικολογία. Και υπερψηφίστηκε κι αυτό. Τονίσαμε τη σημασία της, έτσι μπήκε απλώς ο όρος αρχικά, για να μπει και κάποιο περιεχόμενο στο τέλος.

Πιο άκαμπτη είναι η αντιμετώπιση της Ευρώπης. Όλα τα σχέδια διακρίνονται από αντιευρωπαισμό. Και υπερψηφίστηκαν. Τονίσαμε το γεγονός ότι όλα τα συνέδρια του ΣΥΝ περιγράφουν τους στόχους μας για πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης και για υπεράσπιση του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Τελικά, στο τελευταίο σχέδιο μπαίνει κάποια διατύπωση ουδέτερη, ότι δηλαδή «οι διαδικασίες της ευρωπαϊκής ενοποίησης δεν μπορούν παρά να αφορούν την Αριστερά». Προφανώς την αφορούν, αλλά είμαστε υπέρ ή κατά της ενοποίησης;

Αυτό που δεν άλλαξε σε όλα τα σχέδια της διακήρυξης μέχρι και το τελικό, είναι μια συνολική και διαχεόμενη σε όλο το κείμενο αντίληψη, που αντιλαμβάνεται την Αριστερά ως μια ομάδα απλώς διαμαρτυρίας, που δεν ενδιαφέρεται για αλλαγές, μεταρρυθμίσεις, διαρθρωτικές αλλαγές, κυβερνήσεις, που όλα αυτά τα θεωρεί μη εφικτά, δεν ενδιαφέρεται δηλαδή για την πραγματική ζωή των ανθρώπων, για την επίγεια ζωή μας, αλλά για κάποιο παράδεισο σοσιαλιστικό, σε κάποια μέλλουσα ζωή, του οποίου αναμένει την «έλευση», όπως με θεολογικούς όρους αναφέρει. Αυτός ο σοσιαλισμός, ο μέγιστος δηλαδή στόχος της διακήρυξης είναι εφικτός, σε αντίθεση με τις μεταρρυθμίσεις που είναι ανέφικτες. Πως γίνεται αυτό, δεν ξέρω. Μόνο που δεν μας λέει πως θα τον κατακτήσουμε, έξω από το έδαφος των μεταρρυθμίσεων, της δημοκρατίας και της Ευρώπης καθώς και του ρόλου μιας νέας κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας.

Συναφώς με αυτά, η διακήρυξη, μέχρι του τελικού σχεδίου, αντιλαμβάνεται μονοκομματικά μάλλον το μέλλον της πολιτικής, αφού θέτει ως βασικό στόχο της Αριστεράς την πλήρη αποδέσμευση της λαϊκής βάσης των άλλων κομμάτων και την ένταξη σε εμάς. Που σημαίνει ότι ο ΣΥΝ, άντε και το ΚΚΕ μαζί, θα έχουν 100%. Βοήθειά μας!

Συνολικά η διακήρυξη του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. περιγράφει μια Αριστερά, που όπως το ΚΚΕ και οι μικρές ομάδες της Αριστεράς καταγγέλλουν το σύστημα, αλλά είναι ακίνδυνες γι’ αυτό, αφού αντί της πραγματικής πολιτικής επιλέγουν τη φυγή προς το πουθενά.

Γιατί επιμένω τόσο στο ζήτημα της πολιτικής ουσίας και του πολιτικού προφίλ του ΣΥΝ και του όποιου εκλογικού σχήματος; Γιατί, περισσότερο και από το ίδιο το ζήτημα του εκλογικού σχήματος, της φόρμας δηλαδή, η ίδια η πολιτική ουσία, δηλαδή η πολιτική, καθορίζει τον ρόλο μας.

Πιο συγκεκριμένα:

1. Το πολιτικό μας προφίλ καθορίζει τον χώρο που δοκιμάζουμε να καταλάβουμε στην πολιτική και εκλογική γεωγραφία της χώρας. Από το πολιτικό μας προφίλ εξαρτάται το τι ψηφοφόρους ελκύουμε. Έλεγα και νωρίτερα πως η απόπειρα απομάκρυνσης από τον κόσμο της Ανανεωτικής Αριστεράς, από τον βασικό δηλαδή πυρήνα των ψηφοφόρων μας και η απεύθυνση μονομερώς σε κάποιο άλλο ασαφές ακροατήριο, δεν φτάνει για να μπει ο ΣΥΝ στη Βουλή.

2. Η απεύθυνση προς την κοινωνία με ένα άλλο πολιτικό προφίλ με στοιχεία λαϊκισμού, θα έχει ταυτόχρονα αλλοιώσει φυσιογνωμικά τον ΣΥΝ, αφού ο ΣΥΝ δεν είναι κάτι άλλο από την πολιτική του. Αυτό ορισμένους ίσως να μην τους ενοχλεί και πολύ, όμως εμείς θεωρούμε ότι η επιλογή ιδεών και πολιτικής, δεν μπορεί να έχει σχέση με «σημαίες ευκαιρίας», ακόμη και αν πρόκειται για καλή «ευκαιρία».

3. Ένα πολιτικό προφίλ απλώς διαμαρτυρίας αδυνατεί να επέμβει στην πολιτική σκηνή δοκιμάζοντας να την αλλάξει. Δεν φτάνει να καταγγέλλεις τη Ν.Δ., το ΠΑΣΟΚ και το δικομματισμό. Το ΚΚΕ, που το κάνει αυτό με μεγαλύτερη συνέπεια, είναι ένα ακίνδυνο κόμμα, ένα κόμμα στο πλάι της πολιτικής. Ο ρόλος της Αριστεράς, και πιο συγκεκριμένα του ΣΥΝ, είναι η αλλαγή των πολιτικών υπέρ του λαού. Όχι στη μέλλουσα ζωή, αλλά στην επίγεια.

Τα τρία αυτά ζητήματα, που έχουν σχέση με τις πολιτικές που επιλέγουμε και το πολιτικό μας προφίλ, δηλαδή το τι ψηφοφόρους ελκύουν οι πολιτικές, το αν αλλοιώνουν φυσιογνωμικά τον ΣΥΝ και το αν μπορούν να επέμβουν στην πολιτική σκηνή, μορφοποιούνται συνολικά, δηλαδή παίρνουν φόρμα και συμβολοποιούνται με το σχήμα του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. Υπό αυτήν την έννοια, των λόγων που αναλύσαμε, το σχήμα αυτό και με αυτήν την πολιτική που επιλέγει δεν είναι το κατάλληλο. Δεν ελκύει τους ψηφοφόρους που θέλουμε, αλλοιώνει φυσιογνωμικά τον ΣΥΝ και αδυνατεί να επέμβει στην πολιτική σκηνή. Θα προσθέσουμε, δυστυχώς, και τους κινδύνους ρευστοποίησης του ΣΥΝ, ως συνέπεια αντιλήψεων και πρακτικών ορισμένων, εντός και κυρίως εκτός του ΣΥΝ.

Απέναντι στα πολιτικά ζητήματα παρουσιάσαμε, ως Ανανεωτική Πτέρυγα του ΣΥΝ, μια συνολική πρόταση.

Το πολιτικό τοπίο δίνει μεγάλες δυνατότητες στο ΣΥΝ να αναπτύξει ένα εναλλακτικό πολιτικό σχέδιο, που θα επιχειρούσε να τον φέρει στην ηγεμονία της αντιπαράθεσης με το πολιτικό σχέδιο μιας επιθετικά νεοφιλελεύθερης και αυταρχικής Δεξιάς, στην προοπτικής μιας νέας κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας και μιας εναλλακτικής πρότασης διακυβέρνησης, όταν θα υπάρχουν οι προϋποθέσεις. Αυτό που χρειάζεται ο ΣΥΝ δεν είναι ένας καταγγελτικός λόγος, που είναι εύκολος αλλά δεν πείθει, αλλά η ικανότητα για προοδευτικές πολιτικές που απαντούν στα πραγματικά και δύσκολα προβλήματα του σήμερα και αφορούν τις πραγματικές ζωές των ανθρώπων. Η πολιτική αναξιοπιστία του ΠΑΣΟΚ αφήνει ελεύθερο ένα μεγάλο πεδίο. Έτσι θα μπορούσαμε να ακουγόμαστε στον προοδευτικό κόσμο, που μάλλον είναι πλειοψηφικός στην ελληνική κοινωνία. Αυτές οι πολιτικές οδηγούν σε πραγματική σύγκρουση με το σχέδιο της Δεξιάς και σε πραγματική πίεση προς το ΠΑΣΟΚ. Οι γενικόλογες καταγγελίες «περί δικομματισμού» είναι ευχολόγια, που διευκολύνουν τη Ν.Δ., είναι ακίνδυνα για το ΠΑΣΟΚ και είναι ανώδυνα για το δικομματισμό, αφού δεν μπορούν να τον ανατρέψουν. Ένα τέτοιο εναλλακτικό πολιτικό σχέδιο του ΣΥΝ δοκιμάζει να αλλάξει την πολιτική σκηνή και σε κάθε περίπτωση μας επιτρέπει να απευθυνθούμε πειστικά προς ένα μεγάλο τμήμα των ψηφοφόρων. Χρειάζεται, βεβαίως, και ένα εκλογικό σχήμα που να ανταποκρίνεται σε αυτό το πολιτικό σχέδιο.

Το πολιτικό και εκλογικό σχέδιο της πλειοψηφίας αδυνατεί να επέμβει σε όλα αυτά τα ζητήματα. Αδυνατεί να οδηγήσει τον ΣΥΝ σε μία ηγεμονική πολιτική παρουσία και προς τις εκλογές, αναδεικνύοντάς τον στην κατ΄ εξοχήν μεταρρυθμιστική δύναμη της ελληνικής κοινωνίας.

Και τώρα τι γίνεται;

Έχουμε κατακτήσει την ενότητα της Ανανεωτικής Πτέρυγας του ΣΥΝ. Να τη διαφυλάξουμε και να την εμβαθύνουμε. Να συμβάλουμε δημιουργικά στην κοινή λειτουργία του ΣΥΝ, αλλά να έχουμε και αυτοτελή λειτουργία της Ανανεωτικής Πτέρυγας.

Έχουμε ένα ιδεολογικο-πολιτικό πλαίσιο. Χρειάζεται να μετατραπεί σε πολιτικό σχέδιο για τα προβλήματα της χώρας, που θα βοηθήσει τον ΣΥΝ σε μία ηγεμονική πολιτική παρουσία. Όμως, εκτός από την κοινή πολιτική παρουσία του ΣΥΝ, να έχουμε και αυτοτελή πολιτική παρουσία της Ανανεωτικής Πτέρυγας.

Η δημιουργική συνύπαρξη των δύο πολιτικών ρευμάτων του ΣΥΝ είναι απολύτως αναγκαία για την ύπαρξη και την αναζωογόνησή του. Όμως προφανώς η αναγκαιότητα του άλλου, αφορά και τις δύο πλευρές.

Τελειώνοντας θα σημειώσω, ότι η Ανανεωτική Αριστερά, εκτός από το να έχει μια μεγάλη ιστορία, είναι ταυτόχρονα δραματικά αναγκαία για το παρόν και το μέλλον. Ανήκουμε σ΄ αυτήν, ανήκουμε στον ΣΥΝ, γιατί θεωρούμε ότι οι ιδέες για το ρόλο της Ευρώπης, το ρόλο της δημοκρατίας και το ρόλο των μεταρρυθμίσεων, είναι δραματικά αναγκαίες