Το ευρωσύνταγμα και οι ευθύνες της Αριστεράς

Η αμηχανία και η στασιμότητα στην ευρωπαϊκή ενοποιητική πορεία οφείλεται, εκτός των άλλων, και στην απόρριψη της Ευρωπαϊκής Συνταγματικής Συνθήκης, γεγονός στο οποίο συνέβαλαν σημαντικά οι δυνάμεις της αριστεράς και τα κινήματα. Με τη διευκρίνιση ότι πρόκειται για αριστερό και φιλοευρωπαϊκό ΟΧΙ, σε αντίθεση προφανώς με το εθνικιστικό και αντιευρωπαϊκό ΟΧΙ των υπερσυντηρητικών και ακροδεξιών δυνάμεων, ο πρόεδρος του ΣΥΝ δήλωνε με κάθε ευκαιρία ότι το ευρωσύνταγμα είναι νεκρό.

Όμως η διαχείριση της νίκης από την πλευρά της Αριστεράς αποτέλεσε μια ακόμα χαμένη ευκαιρία. Εξασθένισε σημαντικά τους ισχυρισμούς της περί αριστερού ευρωπαϊσμού και στις συνειδήσεις των πολιτών ταυτίστηκε σχεδόν με τις δυνάμεις της εθνικής αναδίπλωσης και του ανεπαρκούς απέναντι στην παγκοσμιοποίηση εθνικού προστατευτισμού. Διότι οι δηλώσεις περί αριστερού ευρωπαϊσμού δεν αρκεί να γίνονται, πρέπει και να αποδεικνύονται.

Συνεπώς, η Αριστερά μαζί με την απόρριψη του νεοφιλελεύθερου ευρωσυντάγματος, όφειλε με πρωτοβουλίες της να ανοίξει άμεσα το δημόσιο διάλογο για μια δημοκρατική ευρωπαϊκή συνταγματική συνθήκη, από τη στιγμή που συνομολογεί ότι το διακυβερνητικό σύστημα έχει πλέον εξαντλήσει τα όριά του. Αυτό παρέλειψε ή δεν θέλησε να το κάνει η αριστερά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, με λίγες εξαιρέσεις, όπως στη Γερμανία.

Και ο ΣΥΝ από την πλευρά του, απολυτοποιώντας την κινηματική λογική, αντί να αναλάβει πρωτοβουλίες για δημόσιο και θεσμικό επί του θέματος διάλογο, προτίμησε να αρκεστεί στη Χάρτα των Κινημάτων, παραιτούμενος από τον προωθητικό συνδυασμό της κινηματικής με την προγραμματική δράση, παραιτούμενος δηλαδή από το ρόλο του πολιτικού κόμματος και από τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του αριστερού ευρωπαϊσμού.

Φαίνεται μάλιστα πως εντός ΣΥΝ κερδίζουν έδαφος απόψεις που διατείνονται ότι δεν μπορεί να υπάρξει μια ενιαία ευρωπαϊκή συνθήκη συνταγματικού χαρακτήρα, από τη στιγμή που δεν υφίσταται ενιαίος ευρωπαϊκός λαός για να ανακηρύξει τη σχετική ευρωπαϊκή συντακτική συνέλευση, όπως έχει καθιερωθεί να γίνεται στην ιστορία των εθνικών κρατών. Άποψη που μπορεί να είναι νομικώς ορθή. Ό,τι όμως είναι νομικώς ορθό δεν είναι κατ ανάγκη και πολιτικώς ορθό. Η πολιτική, εκτός των άλλων, είναι και η τέχνη της επινόησης και της αυτοθέσμισης, διαφορετικά θα έπρεπε να απορριφθεί συλλήβδην και η μέχρι τώρα πορεία της ενοποίησης επειδή δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο ενοποιητικής διαδικασίας με ειρηνικά και όχι πολεμικά μέσα.

Υπό το κράτος τέτοιων αντιλήψεων, ο ΣΥΝ υποστέλλει και παραπέμπει σε ένα γενικό και αόριστο μέλλον την προώθηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Δεν αντιμετωπίζει συγκεκριμένα και επαρκώς τα ζέοντα για τους ευρωπαίους πολίτες ζητήματα της μετεγκατάστασης επιχειρήσεων και της ανεργίας, της φορολογικής, μισθολογικής και εργασιακής εναρμόνισης, της καθιέρωσης ενιαίων και υψηλών περιβαλλοντικών προδιαγραφών, κλπ. Έχει λησμονήσει την "προς τα άνω σύγκλιση" που θα μπορούσε να κινητοποιήσει τους πολίτες και η οποία θα μπορούσε να εκπέμπεται με σαφήνεια από μια εναλλακτική πρόταση ευρωπαϊκής συνταγματικής συνθήκης.

Και ενώ οι ΗΠΑ διαμορφώνουν ένα νεοψυχροπολεμικό κλίμα σχεδιάζοντας την εγκατάσταση αντιπυραυλικής ασπίδας στην Τσεχία και την Πολωνία, ο ΣΥΝ δεν συζητά δημόσια, εσωκομματικά και εξειδικευμένα, τα θέματα της ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής άμυνας και ασφάλειας, των στρατιωτικών εξοπλισμών και του ευρωπαϊκού στρατού, αλλά αρκείται σε γενικές διακηρύξεις και καταγγελίες. Αδιαφορεί πλέον για το ρόλο που θα μπορούσε να παίξει η Ευρώπη ως αυτόνομος αμυντικός πόλος που θα συνέβαλε στη μείωση των εξοπλισμών και στην αποτροπή των συγκρούσεων ανά τον πλανήτη και που θα μπορούσε να εκπέμπεται με σαφήνεια από μια εναλλακτική πρόταση ευρωπαϊκής συνταγματικής συνθήκης.

Τη στιγμή που ο ΠΟΕ, το ΔΝΤ, η ΠΤ, ο ΟΟΣΑ και άλλοι διεθνείς οργανισμοί διαμορφώνουν και διαχέουν σε πλανητική κλίμακα τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και ενώ η αριστερά αναγνωρίζει την αναγκαιότητα για μια νέα διεθνή αρχιτεκτονική, ο ΣΥΝ δεν συζητά δημόσια, εσωκομματικά και εξειδικευμένα τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις των διεθνών οργανισμών και το νέο ρόλο του ΟΗΕ, αρκούμενος πάλι σε γενικές διακηρύξεις και καταγγελίες. Υποβαθμίζει δηλαδή το αίτημα για μια ενεργό παρουσία της Ευρώπης, με κοινή εξωτερική και διεθνή πολιτική, που θα μπορούσε να προωθεί την ειρήνη, την οικολογική προστασία και την οικονομική δικαιοσύνη και θα μπορούσε να εκπέμπεται από μια εναλλακτική πρόταση ευρωπαϊκής συνταγματικής συνθήκης.

Οι γενικές όμως διακηρύξεις και καταγγελίες είναι ελάχιστα πειστικές για τους πολίτες, οι οποίοι εισπράττουν την εικόνα μιας αριστεράς αμυντικής και αδύναμης να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και τα διακυβεύματα της παγκοσμιοποίησης και τις συνέπειές τους εντός του έθνους-κράτους. Οι επικλήσεις για αντίσταση και στείρο κινηματικό ακτιβισμό χωρίς προτάσεις που να συγκροτούν ένα συνεκτικό εναλλακτικό πρόγραμμα διακυβέρνησης διαμορφώνουν μια αριστερά ελάχιστα ενοχλητική για το νεοφιλελευθερισμό και το δικομματισμό και περισσότερο γραφική. Ο Γιαν Μαρέινισεν, πρόεδρος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ολλανδίας, ενός κόμματος με εντονότατη κινηματική παρουσία που τριπλασίασε τις έδρες του στη Βουλή, από 9 σε 25, όταν ρωτήθηκε από τη δημοσιογράφο της "Αυγής", (7.4.07), αν αντιμετωπίζουν ως κόμμα το ενδεχόμενο να μπουν κάποια στιγμή σε μια κυβέρνηση συνεργασίας, απάντησε αδίστακτα: "Ναι. Βεβαίως. Ήδη σε πολλές μεγάλες πόλεις μετέχουμε στις τοπικές κυβερνήσεις και τα πάμε πολύ καλά". Θα τολμούσε ο πρόεδρος του ΣΥΝ να δώσει παρόμοια απάντηση σε αντίστοιχη ερώτηση;