Ένα Νομοσχέδιο που αναστρέφει τη διαδικασία αποκέντρωσης στην Ελλάδα
Νομοσχέδιο για την Διαχείριση, Έλεγχο και Εφαρμογή των αναπτυξιακών παρεμβάσεων για την προγραμματική περίοδο 2007-2013 (4η Προγραμματική Περίοδος)
Δήμητρα Χαλικιά, Δημοσιευμένο: 2007-06-08
Το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών έχει θέσει σε δημόσια διαβούλευση το «προσχέδιο» νόμου για την διαχείριση των προγραμμάτων της Δ’ προγραμματικής περιόδου. Αυτό το «εν δυνάμει» Σχέδιο Νόμου πρόκειται να αντικαταστήσει τον Ν.2860/2000 ο οποίος καθόριζε τον τρόπο διαχείρισης και ελέγχου του ΙΙΙ ΚΠΣ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η χώρα υπέβαλλε τον περασμένο Ιανουάριο στην ΕΕ το στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) στο οποίο εμπεριέχονται φυσικά οι διατάξεις εφαρμογής για την υλοποίηση των προγραμμάτων 2007-2013. οι οποίες είναι δεσμευτικές για την χώρα.
Το Προσχέδιο Νόμου εξειδικεύει αυτές τις διατάξεις. Κατά συνέπεια η πολυδιαφημισμένη «δημόσια διαβούλευση» είναι απροκάλυπτα προσχηματική. Τα επίμαχα σημεία (όπως επάρκεια των δικαιούχων, δομές διαχείρισης, ενδιάμεσοι φορείς διαχείρισης, κατάργηση των Ειδικών Υπηρεσιών των περιφερειών κλπ.) έχουν «κλειδώσει» από τον Ιανουάριο. Το ερώτημα δε, που θέτουν οι αποφασίζοντες του ΥΠΟΙΟ σ’ αυτούς που κάνουν κριτική στον προσχέδιο είναι: « πως θα αλλάξουμε το κείμενο για το οποίο έχουμε την έγκριση της ΕΕ;»
Η «ερώτηση» αυτή δείχνει ότι τα θέματα του προγραμματισμού της διαχείρισης και υλοποίησης των έργων είναι προαποφασισμένα . Η δημόσια διαβούλευση είναι δυστυχώς «κενού περιεχομένου»…….
Μια μικρή «ιστορική» αναδρομή
Ο Ν.2860 εισήγαγε κυρίως ένα νέο τρόπο διαχείρισης (ίδρυση Ειδικών Υπηρεσιών Διαχείρισης και Εφαρμογής στα Υπουργεία και στις Περιφέρειες οι οποίες στελεχώθηκαν από Δημοσίους Υπαλλήλους και εργαζόμενους της Μονάδας Οργάνωσης της Διαχείρισης ΚΠΣ (ΜΟΔ Α.Ε.). Η «θεσμική» συμμετοχή της ΜΟΔ Α.Ε στην στελέχωση των υπηρεσιών αυτών ήταν κάτι το οποίο δέχθηκε πολλές κριτικές . Η πιο συχνή «καταγγελία» ήταν, ότι η τότε Κυβέρνηση αποδυνάμωνε την Δημόσια Διοίκηση εκχωρώντας αρμοδιότητες σε «ιδιώτες» ( «απευθείας μετάφραση» της νομικής μορφής της Εταιρείας, παραγνωρίζοντας εσκεμμένα ότι η ΜΟΔ Α.Ε. είναι εταιρεία του Ελληνικού Δημοσίου Μη Κερδοσκοπικού χαρακτήρα η οποία αποσπά στελέχη της στις υπηρεσίες διαχείρισης του ΚΠΣ που είναι Δημόσιες Υπηρεσίες).
Όμως, επτά χρόνια μετά την εφαρμογή αυτού του «μοντέλου» διαχείρισης το ερώτημα που τίθενται είναι : Πέτυχε αυτό το μοντέλο διαχείρισης? Οι δομές αυτές που συστήθηκαν στα Υπουργεία και στις Περιφέρειες επέτυχαν τους στόχους τους?
Ευτυχώς, οι στόχοι των Υπηρεσιών αυτών είναι εύκολα μετρήσιμοι είτε μέσω οικονομικών μεγεθών (βλέπε πραγματικές απορροφήσεις του ΙΙΙ ΚΠΣ σε σύγκριση με τα δύο προηγούμενα ,καθώς και την μείωση των προγραμματικών αστοχιών) είτε με όρους «αποτελεσματικότητας της Δημόσιας Διοίκησης». Κατά συνέπεια κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί το γεγονός ότι οι δομές αυτές λειτούργησαν θετικά και συνέβαλαν αποτελεσματικά τόσο στην απορρόφηση των κονδυλίων όσο και στην λειτουργία της ίδιας της δημόσιας διοίκησης.
Βέβαια, όλα αυτά τα επτά χρόνια εφαρμογής αυτού του Νόμου «αποτυπώθηκαν» σοβαρά προβλήματα που αφορούσαν όχι μόνο στον τρόπο λειτουργίας και στελέχωσης αυτών των Ειδικών Υπηρεσιών αλλά και στην υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων.
Θα περίμενε λοιπόν κανείς, ότι στην «αυγή» της Δ Προγραμματικής Περιόδου η χώρα θα «κεφαλοποιούσε» την προηγούμενη θετική εμπειρία διαχείρισης του ΙΙΙ ΚΠΣ, και θα προχωρούσε με γενναία βήματα μπροστά αλλάζοντας αυτά που φάνηκαν ότι πρέπει να τροποποιηθούν (ενδεικτικά αναφέρουμε τον τρόπο στελέχωσης των Ειδικών Υπηρεσιών, την λειτουργία της ΜΟΔ Α.Ε., την απλούστευση των διαδικασιών, αρμοδιότητες ελέγχων κλπ.) .
Η πολιτική επιλογή της «Συγκέντρωσης».
Αντίθετα το ΥΠΟΙΟ έδωσε σε διαβούλευση ένα προσχέδιο νόμου το οποίο κρατά όλα τα κακώς κείμενα της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου επιχειρώντας ταυτόχρονα την πλήρη συγκέντρωση των αρμοδιοτήτων προγραμματισμού και διαχείρισης με πρώτα και μεγαλύτερα θύματα τις Περιφέρειες.
Με ΜΙΑ διάταξη «υφαρπάζονται» οι αρμοδιότητες του Περιφερειακού Ταμείου και εκχωρούνται (!!!) σε 13 Αναπτυξιακούς Οργανισμούς Περιφερειών Α.Ε. των οποίων το μετοχικό κεφάλαιο κατά 51 % ανήκει στην ΜΟΔ Α.Ε. και το 49% στο Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης. Οι αρμοδιότητες τους είναι: « ο ορθολογικός συνολικός σχεδιασμός της ανάπτυξης με την επιστημονική τεκμηρίωση των αναγκαίων αναπτυξιακών παρεμβάσεων σε περιφερειακό, νομαρχιακό και τοπικό επίπεδο, η υποστήριξη του αναπτυξιακού σχεδιασμού ευρύτερων της περιφέρειας χωρικών αναπτυξιακών ενοτήτων, παρακολούθηση και αποτίμηση του σχεδιασμού και της υλοποίησης όλων των παρεμβάσεων στην περιφέρεια, η υποστήριξη των δικαιούχων κατά την διαδικασία ιεράρχησης των έργων προς υλοποίηση κλπ….»
Με απλά λόγια : εκχωρούνται ουσιαστικά, όλες οι αρμοδιότητες του Περιφερειακού Ταμείου, ελαχιστοποιείται η δυνατότητα παρέμβασης των εκλεγμένων Νομαρχών και Δημάρχων, μια και συμμετέχουν με ένα εκπρόσωπό τους ο καθένας στο ΔΣ του ΑΟΠ, άρα μηδενίζεται η δυνατότητα ‘’παρέμβασης’’ του τοπικού πληθυσμού, και αποφασίζουν το ΥΠΟΙΟ ( χρησιμοποιεί την ΜΟΔ γι’ αυτό) και το Υπουργείο Εσωτερικών γιατί έχει την αρμοδιότητα της περιφερειακής Διοίκησης, η οποία ως γνωστό στην χώρας μας είναι διορισμένη από την Κυβέρνηση και όχι εκλεγμένη. Οι αποφασίζοντες λοιπόν είναι και πάλι η Κεντρική Διοίκηση .Γιατί είναι άλλο πράγμα η αποκεντρωμένη διοίκηση και η εκχώρηση αρμοδιοτήτων των κεντρικών υπουργείων και άλλο πράγμα οι αποκεντρωμένες υπηρεσίες του ΥΠΟΙΟ ή οποιουδήποτε άλλου Υπουργείου. Αλλοίμονο, αυτό δεν είναι αποκέντρωση. Είναι συγκέντρωση.
Αξίζει να συμπληρωθεί ότι αυτοί οι Αναπτυξιακοί Οργανισμοί δεν θα έχουν δικό τους προσωπικό . Οι υπάλληλοι των ΑΟΠ θα αποσπώνται στην ΜΟΔ και αυτή θα τους αποσπά στους ΑΟΠ (!!!) .
Αυτό δε, που πρέπει να υπογραμμισθεί ιδιαιτέρως, διότι αποκαλύπτει και την πραγματική αντίληψη των ανθρώπων που εισηγούνται αυτές τις ρυθμίσεις είναι ότι στην ίδια διάταξη αναφέρεται πως «μέχρι να συσταθούν οι ΑΟΠ τον προγραμματισμό τον αναλαμβάνουν οι ομάδες εργασίας που εκπόνησαν τα Ε.Π.».(!!!).
Με ΑΛΛΗ διάταξη του ίδιου προσχεδίου δημιουργείται ΜΙΑ Διαχειριστική Αρχή των «Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων» στο ΥΠΟΙΟ (!!!!!)Καταργούνται οι ΕΥΔ των Περιφερειών που εφεξής θα εκτελούν χρέη ‘’ενδιάμεσου φορέα’’, δηλαδή θα αναλάβουν «άσκηση μέρους των αρμοδιοτήτων της ΔΑ σε σχέση με δικαιούχους που εκτελούν πράξεις για λογαριασμό και υπό την ευθύνη της». (υπογράμμιση δική μου).
Η πολιτική επιλογή υποβάθμισης του ρόλου της Αυτοδιοίκησης
Από το έτος 2000 άρχισε να γίνεται «κοινός τόπος» ότι τα προβλήματα επάρκειας των Τελικών Δικαιούχων (κυρίως των ΟΤΑ και των Νομαρχιών) ήταν πολύ μεγάλα, με αποτέλεσμα να μην προχωρούν οι απορροφήσεις. Η προηγούμενη Κυβέρνηση προσπάθησε να λύσει το πρόβλημα ισχυριζόμενη ότι «δεν υπάρχει πρόβλημα».
Η σημερινή Κυβέρνηση αναγνωρίζει τα προβλήματα στελέχωσης και έλλειψης ικανοτήτων των Δικαιούχων και εισαγάγει στο «λεξιλόγιο των διαχειριστικών όρων» τις έννοιες : α) «διαχειριστική επάρκεια των δικαιούχων» (οι ελάχιστες δηλαδή εγγυήσεις που θα πρέπει να παρέχουν οι φορείς έτσι ώστε να υλοποιούνται τα έργα με τους κανόνες της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και εντός χρονοδιαγράμματος) και β) της πιστοποίησης αυτής της επάρκειας.
Ως συνέπεια αυτής της κατ’αρχήν σωστής θεώρησης, θα περίμενε κανείς ότι μέσα από το προσχέδιο (και όχι μόνο) θα δινόντουσαν όλα τα απαραίτητα μέσα και πόροι έτσι ώστε να εξασφαλισθεί η επάρκεια των Δικαιούχων. Αντίθετα, με συμπληρωματική Εγκύκλιο του ΥΠΟΙΟ που αφορά στην πιστοποίηση της επάρκειας των Δικαιούχων δίνεται η δυνατότητα δημιουργίας νέων Ανωνύμων Εταιρειών της Τ.Α., οι οποίες θα αναλαμβάνουν την υλοποίηση των έργων των Δικαιούχων που δεν είναι πιστοποιημένοι (λέγεται ότι οι συζητήσεις με την ΚΕΔΚΕ και την ΕΝΑΕ έχουν προχωρήσει τόσο που φθάνουν και σε επίπεδο «ονοματοδοσίας» αυτών των Εταιρειών , όπως ΔΗΜΟΣ Α.Ε. και ΝΟΜΟΣ Α.Ε.).
Η παραπάνω επιλογή «διαφημίζεται» ως η πλέον τεχνοκρατική η οποία θα λύσει το πρόβλημα των απορροφήσεων. Σ’αυτό που δεν απαντά όμως είναι «Πως θα λυθεί το πρόβλημα της επάρκειας πόρων και στελέχωσης των Δικαιούχων» ;
Η δημιουργία Ανωνύμων Εταιρειών με κρατικά ή αυτοδιοικητικά κεφάλαια δεν είναι λύση «passe partout». Η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός της διοίκησης είναι εδώ και 20 χρόνια στρατηγικός στόχος για την χώρα. Δυστυχώς όμως, η «αναβάθμιση» και ο «εκσυγχρονισμός» της διοίκησης έχουν ταυτιστεί με επιλογές δημιουργίας νέων μηχανισμών που εκτός των άλλων στερούνται και αναπτυξιακής προοπτικής.
Η πολιτική επιλογή των «συνοπτικών διαδικασιών»
Το ΥΠΟΙΟ βιάζεται να στείλει το σχέδιο Νόμου στη Βουλή. Ισχυρίζεται ότι «όσο ποιο γρήγορα ψηφισθεί ο Νόμος τόσο ποιο γρήγορα θα προετοιμαστούμε για την νέα προγραμματική περίοδο».
«Ξεχνούν» φυσικά ότι ΟΛΑ τα Επιχειρησιακά προγράμματα που έστειλε η χώρα προς έγκριση έχουν σταλεί « με το ίδιο ταχυδρομείο» πίσω από την ΕΕ διότι ΚΑΝΕΝΑ δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις του σχεδίου περιβαλλοντικής αξιολόγησης. Αυτό λοιπόν που προέχει είναι τα προγράμματα και όχι ο Νόμος.
Οι κριτικές στο προσχέδιο (από όλους τους φορείς) είναι πάρα πολλές. Το ΥΠΟΙΟ οφείλει να τις λάβει υπόψη του και να ξεκινήσει πραγματική διαβούλευση.
Η μετονομασία του παλιού Υπουργείου «Συντονισμού» σε Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας , η ίδρυση της αιρετής Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης , η τροποποίηση διατάξεων για τις αρμοδιότητες της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης , η ίδρυση του Περιφερειακού Ταμείου ήταν βήματα ορθά στην κατεύθυνση της αποκέντρωσης και τη συρρίκνωση του υδροκέφαλου Ελληνικού Κράτους. Σήμερα πρέπει να βαθύνουμε αυτές τις επιλογές. Δεν πρέπει να γυρίσουμε την χώρα 25 χρόνια πίσω.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η χώρα υπέβαλλε τον περασμένο Ιανουάριο στην ΕΕ το στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) στο οποίο εμπεριέχονται φυσικά οι διατάξεις εφαρμογής για την υλοποίηση των προγραμμάτων 2007-2013. οι οποίες είναι δεσμευτικές για την χώρα.
Το Προσχέδιο Νόμου εξειδικεύει αυτές τις διατάξεις. Κατά συνέπεια η πολυδιαφημισμένη «δημόσια διαβούλευση» είναι απροκάλυπτα προσχηματική. Τα επίμαχα σημεία (όπως επάρκεια των δικαιούχων, δομές διαχείρισης, ενδιάμεσοι φορείς διαχείρισης, κατάργηση των Ειδικών Υπηρεσιών των περιφερειών κλπ.) έχουν «κλειδώσει» από τον Ιανουάριο. Το ερώτημα δε, που θέτουν οι αποφασίζοντες του ΥΠΟΙΟ σ’ αυτούς που κάνουν κριτική στον προσχέδιο είναι: « πως θα αλλάξουμε το κείμενο για το οποίο έχουμε την έγκριση της ΕΕ;»
Η «ερώτηση» αυτή δείχνει ότι τα θέματα του προγραμματισμού της διαχείρισης και υλοποίησης των έργων είναι προαποφασισμένα . Η δημόσια διαβούλευση είναι δυστυχώς «κενού περιεχομένου»…….
Μια μικρή «ιστορική» αναδρομή
Ο Ν.2860 εισήγαγε κυρίως ένα νέο τρόπο διαχείρισης (ίδρυση Ειδικών Υπηρεσιών Διαχείρισης και Εφαρμογής στα Υπουργεία και στις Περιφέρειες οι οποίες στελεχώθηκαν από Δημοσίους Υπαλλήλους και εργαζόμενους της Μονάδας Οργάνωσης της Διαχείρισης ΚΠΣ (ΜΟΔ Α.Ε.). Η «θεσμική» συμμετοχή της ΜΟΔ Α.Ε στην στελέχωση των υπηρεσιών αυτών ήταν κάτι το οποίο δέχθηκε πολλές κριτικές . Η πιο συχνή «καταγγελία» ήταν, ότι η τότε Κυβέρνηση αποδυνάμωνε την Δημόσια Διοίκηση εκχωρώντας αρμοδιότητες σε «ιδιώτες» ( «απευθείας μετάφραση» της νομικής μορφής της Εταιρείας, παραγνωρίζοντας εσκεμμένα ότι η ΜΟΔ Α.Ε. είναι εταιρεία του Ελληνικού Δημοσίου Μη Κερδοσκοπικού χαρακτήρα η οποία αποσπά στελέχη της στις υπηρεσίες διαχείρισης του ΚΠΣ που είναι Δημόσιες Υπηρεσίες).
Όμως, επτά χρόνια μετά την εφαρμογή αυτού του «μοντέλου» διαχείρισης το ερώτημα που τίθενται είναι : Πέτυχε αυτό το μοντέλο διαχείρισης? Οι δομές αυτές που συστήθηκαν στα Υπουργεία και στις Περιφέρειες επέτυχαν τους στόχους τους?
Ευτυχώς, οι στόχοι των Υπηρεσιών αυτών είναι εύκολα μετρήσιμοι είτε μέσω οικονομικών μεγεθών (βλέπε πραγματικές απορροφήσεις του ΙΙΙ ΚΠΣ σε σύγκριση με τα δύο προηγούμενα ,καθώς και την μείωση των προγραμματικών αστοχιών) είτε με όρους «αποτελεσματικότητας της Δημόσιας Διοίκησης». Κατά συνέπεια κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί το γεγονός ότι οι δομές αυτές λειτούργησαν θετικά και συνέβαλαν αποτελεσματικά τόσο στην απορρόφηση των κονδυλίων όσο και στην λειτουργία της ίδιας της δημόσιας διοίκησης.
Βέβαια, όλα αυτά τα επτά χρόνια εφαρμογής αυτού του Νόμου «αποτυπώθηκαν» σοβαρά προβλήματα που αφορούσαν όχι μόνο στον τρόπο λειτουργίας και στελέχωσης αυτών των Ειδικών Υπηρεσιών αλλά και στην υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων.
Θα περίμενε λοιπόν κανείς, ότι στην «αυγή» της Δ Προγραμματικής Περιόδου η χώρα θα «κεφαλοποιούσε» την προηγούμενη θετική εμπειρία διαχείρισης του ΙΙΙ ΚΠΣ, και θα προχωρούσε με γενναία βήματα μπροστά αλλάζοντας αυτά που φάνηκαν ότι πρέπει να τροποποιηθούν (ενδεικτικά αναφέρουμε τον τρόπο στελέχωσης των Ειδικών Υπηρεσιών, την λειτουργία της ΜΟΔ Α.Ε., την απλούστευση των διαδικασιών, αρμοδιότητες ελέγχων κλπ.) .
Η πολιτική επιλογή της «Συγκέντρωσης».
Αντίθετα το ΥΠΟΙΟ έδωσε σε διαβούλευση ένα προσχέδιο νόμου το οποίο κρατά όλα τα κακώς κείμενα της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου επιχειρώντας ταυτόχρονα την πλήρη συγκέντρωση των αρμοδιοτήτων προγραμματισμού και διαχείρισης με πρώτα και μεγαλύτερα θύματα τις Περιφέρειες.
Με ΜΙΑ διάταξη «υφαρπάζονται» οι αρμοδιότητες του Περιφερειακού Ταμείου και εκχωρούνται (!!!) σε 13 Αναπτυξιακούς Οργανισμούς Περιφερειών Α.Ε. των οποίων το μετοχικό κεφάλαιο κατά 51 % ανήκει στην ΜΟΔ Α.Ε. και το 49% στο Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης. Οι αρμοδιότητες τους είναι: « ο ορθολογικός συνολικός σχεδιασμός της ανάπτυξης με την επιστημονική τεκμηρίωση των αναγκαίων αναπτυξιακών παρεμβάσεων σε περιφερειακό, νομαρχιακό και τοπικό επίπεδο, η υποστήριξη του αναπτυξιακού σχεδιασμού ευρύτερων της περιφέρειας χωρικών αναπτυξιακών ενοτήτων, παρακολούθηση και αποτίμηση του σχεδιασμού και της υλοποίησης όλων των παρεμβάσεων στην περιφέρεια, η υποστήριξη των δικαιούχων κατά την διαδικασία ιεράρχησης των έργων προς υλοποίηση κλπ….»
Με απλά λόγια : εκχωρούνται ουσιαστικά, όλες οι αρμοδιότητες του Περιφερειακού Ταμείου, ελαχιστοποιείται η δυνατότητα παρέμβασης των εκλεγμένων Νομαρχών και Δημάρχων, μια και συμμετέχουν με ένα εκπρόσωπό τους ο καθένας στο ΔΣ του ΑΟΠ, άρα μηδενίζεται η δυνατότητα ‘’παρέμβασης’’ του τοπικού πληθυσμού, και αποφασίζουν το ΥΠΟΙΟ ( χρησιμοποιεί την ΜΟΔ γι’ αυτό) και το Υπουργείο Εσωτερικών γιατί έχει την αρμοδιότητα της περιφερειακής Διοίκησης, η οποία ως γνωστό στην χώρας μας είναι διορισμένη από την Κυβέρνηση και όχι εκλεγμένη. Οι αποφασίζοντες λοιπόν είναι και πάλι η Κεντρική Διοίκηση .Γιατί είναι άλλο πράγμα η αποκεντρωμένη διοίκηση και η εκχώρηση αρμοδιοτήτων των κεντρικών υπουργείων και άλλο πράγμα οι αποκεντρωμένες υπηρεσίες του ΥΠΟΙΟ ή οποιουδήποτε άλλου Υπουργείου. Αλλοίμονο, αυτό δεν είναι αποκέντρωση. Είναι συγκέντρωση.
Αξίζει να συμπληρωθεί ότι αυτοί οι Αναπτυξιακοί Οργανισμοί δεν θα έχουν δικό τους προσωπικό . Οι υπάλληλοι των ΑΟΠ θα αποσπώνται στην ΜΟΔ και αυτή θα τους αποσπά στους ΑΟΠ (!!!) .
Αυτό δε, που πρέπει να υπογραμμισθεί ιδιαιτέρως, διότι αποκαλύπτει και την πραγματική αντίληψη των ανθρώπων που εισηγούνται αυτές τις ρυθμίσεις είναι ότι στην ίδια διάταξη αναφέρεται πως «μέχρι να συσταθούν οι ΑΟΠ τον προγραμματισμό τον αναλαμβάνουν οι ομάδες εργασίας που εκπόνησαν τα Ε.Π.».(!!!).
Με ΑΛΛΗ διάταξη του ίδιου προσχεδίου δημιουργείται ΜΙΑ Διαχειριστική Αρχή των «Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων» στο ΥΠΟΙΟ (!!!!!)Καταργούνται οι ΕΥΔ των Περιφερειών που εφεξής θα εκτελούν χρέη ‘’ενδιάμεσου φορέα’’, δηλαδή θα αναλάβουν «άσκηση μέρους των αρμοδιοτήτων της ΔΑ σε σχέση με δικαιούχους που εκτελούν πράξεις για λογαριασμό και υπό την ευθύνη της». (υπογράμμιση δική μου).
Η πολιτική επιλογή υποβάθμισης του ρόλου της Αυτοδιοίκησης
Από το έτος 2000 άρχισε να γίνεται «κοινός τόπος» ότι τα προβλήματα επάρκειας των Τελικών Δικαιούχων (κυρίως των ΟΤΑ και των Νομαρχιών) ήταν πολύ μεγάλα, με αποτέλεσμα να μην προχωρούν οι απορροφήσεις. Η προηγούμενη Κυβέρνηση προσπάθησε να λύσει το πρόβλημα ισχυριζόμενη ότι «δεν υπάρχει πρόβλημα».
Η σημερινή Κυβέρνηση αναγνωρίζει τα προβλήματα στελέχωσης και έλλειψης ικανοτήτων των Δικαιούχων και εισαγάγει στο «λεξιλόγιο των διαχειριστικών όρων» τις έννοιες : α) «διαχειριστική επάρκεια των δικαιούχων» (οι ελάχιστες δηλαδή εγγυήσεις που θα πρέπει να παρέχουν οι φορείς έτσι ώστε να υλοποιούνται τα έργα με τους κανόνες της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και εντός χρονοδιαγράμματος) και β) της πιστοποίησης αυτής της επάρκειας.
Ως συνέπεια αυτής της κατ’αρχήν σωστής θεώρησης, θα περίμενε κανείς ότι μέσα από το προσχέδιο (και όχι μόνο) θα δινόντουσαν όλα τα απαραίτητα μέσα και πόροι έτσι ώστε να εξασφαλισθεί η επάρκεια των Δικαιούχων. Αντίθετα, με συμπληρωματική Εγκύκλιο του ΥΠΟΙΟ που αφορά στην πιστοποίηση της επάρκειας των Δικαιούχων δίνεται η δυνατότητα δημιουργίας νέων Ανωνύμων Εταιρειών της Τ.Α., οι οποίες θα αναλαμβάνουν την υλοποίηση των έργων των Δικαιούχων που δεν είναι πιστοποιημένοι (λέγεται ότι οι συζητήσεις με την ΚΕΔΚΕ και την ΕΝΑΕ έχουν προχωρήσει τόσο που φθάνουν και σε επίπεδο «ονοματοδοσίας» αυτών των Εταιρειών , όπως ΔΗΜΟΣ Α.Ε. και ΝΟΜΟΣ Α.Ε.).
Η παραπάνω επιλογή «διαφημίζεται» ως η πλέον τεχνοκρατική η οποία θα λύσει το πρόβλημα των απορροφήσεων. Σ’αυτό που δεν απαντά όμως είναι «Πως θα λυθεί το πρόβλημα της επάρκειας πόρων και στελέχωσης των Δικαιούχων» ;
Η δημιουργία Ανωνύμων Εταιρειών με κρατικά ή αυτοδιοικητικά κεφάλαια δεν είναι λύση «passe partout». Η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός της διοίκησης είναι εδώ και 20 χρόνια στρατηγικός στόχος για την χώρα. Δυστυχώς όμως, η «αναβάθμιση» και ο «εκσυγχρονισμός» της διοίκησης έχουν ταυτιστεί με επιλογές δημιουργίας νέων μηχανισμών που εκτός των άλλων στερούνται και αναπτυξιακής προοπτικής.
Η πολιτική επιλογή των «συνοπτικών διαδικασιών»
Το ΥΠΟΙΟ βιάζεται να στείλει το σχέδιο Νόμου στη Βουλή. Ισχυρίζεται ότι «όσο ποιο γρήγορα ψηφισθεί ο Νόμος τόσο ποιο γρήγορα θα προετοιμαστούμε για την νέα προγραμματική περίοδο».
«Ξεχνούν» φυσικά ότι ΟΛΑ τα Επιχειρησιακά προγράμματα που έστειλε η χώρα προς έγκριση έχουν σταλεί « με το ίδιο ταχυδρομείο» πίσω από την ΕΕ διότι ΚΑΝΕΝΑ δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις του σχεδίου περιβαλλοντικής αξιολόγησης. Αυτό λοιπόν που προέχει είναι τα προγράμματα και όχι ο Νόμος.
Οι κριτικές στο προσχέδιο (από όλους τους φορείς) είναι πάρα πολλές. Το ΥΠΟΙΟ οφείλει να τις λάβει υπόψη του και να ξεκινήσει πραγματική διαβούλευση.
Η μετονομασία του παλιού Υπουργείου «Συντονισμού» σε Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας , η ίδρυση της αιρετής Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης , η τροποποίηση διατάξεων για τις αρμοδιότητες της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης , η ίδρυση του Περιφερειακού Ταμείου ήταν βήματα ορθά στην κατεύθυνση της αποκέντρωσης και τη συρρίκνωση του υδροκέφαλου Ελληνικού Κράτους. Σήμερα πρέπει να βαθύνουμε αυτές τις επιλογές. Δεν πρέπει να γυρίσουμε την χώρα 25 χρόνια πίσω.
