Προτού να είναι πολύ αργά
Αντώνης Ρουπακιώτης, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2007-06-19
Αποτελεί πλέον κοινή διαπίστωση ότι έχει μειωθεί επικίνδυνα το κύρος της δικαστικής εξουσίας. Ως αιτία της φθοράς της δεν υπονοώ το φαινόμενο διάχυσης της διαφθοράς στο χώρο της, που έχει περάσει στην κοινωνία με την εύπεπτη ονομασία «κύκλωμα», πρόβλημα διαχρονικό εξάλλου, με παραλλάσσουσες μόνον την έκταση και τις μορφές του, αλλά αναφέρομαι στη μείωση της λειτουργικής αποτελεσματικότητάς της και κυρίως της δικαιοδοτικής αξιοπιστίας της.
Η αναφορά εντοπίζεται κυρίως στον κλάδο της πολιτικής δικαιοδοσίας, ιδιαίτερα δε στον Αρειο Πάγο, ο θεσμικός ρόλος του οποίου είναι καθοριστικός και οι αποφάσεις του επηρεάζουν τα δικαστήρια ουσίας.
Ετσι, χωρίς να έχουν υπάρξει στη διαχρονική λειτουργία όλων των δικαστικών σχηματισμών περίοδοι άσπιλης δικαιοδοτικής λειτουργίας, τα τελευταία χρόνια βιώνουμε συμπεριφορές, που θέτουν σε άμεση διακινδύνευση ακόμη και τους βασικούς όρους νομιμότητας και τις πάγιες αρχές δικαίου.
Κύρια έκφραση της δύσμορφης αυτής τακτικής είναι ότι η δικαστική ζυγαριά, μιας με ορθάνοιχτα μάτια Δικαιοσύνης, έχει γείρει προκλητικά πλέον υπέρ του Δημοσίου, των λεγόμενων δημόσιων επιχειρήσεων και των τραπεζών. Αναδεικνύονται οι φορείς αυτοί, κατά τρόπο απροσχημάτιστο, σε αυτόνομα δικαιϊκά μεγέθη ή για κάποιους, έστω λίγους, δικαστικούς σε πεδία ικανοποίησης των προσδοκιών τους, ενώ κατά τη δικαιϊκή μας τάξη έπρεπε να αντιμετωπίζονται, με την ανάγκη τήρησης τουλάχιστον της ισοδυναμίας των δικονομικών όπλων, ως διάδικοι και μόνο.
Επιπρόσθετα, δημιουργείται ένα είδος δικαστικού λαϊκισμού με δικαστικές αποφάσεις που φαίνεται να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της επικαιρότητας και όχι της τήρησης σταθερών κανόνων και αρχών. Ο δικαστικός αυτός λαϊκισμός παρακολουθεί το νομοθετικό λαϊκισμό της πολιτικής εξουσίας, η οποία με την ψήφιση νόμων ευκαιριακής κοπής επιχειρεί να δημιουργήσει την ψευδή εντύπωση αντιμετώπισης των κοινωνικών προβλημάτων.
Ως επιβεβαίωση όλων αυτών έρχεται η αποκαλυπτική δήλωση του προέδρου του Αρείου Πάγου, ότι αρεοπαγίτες ψήφισαν τηλεφωνικώς, αλλά φαίνονται ως παρόντες στη διάσκεψη στις 19/4/2007, σε μία από τις σημαντικότερες μάλιστα δίκες, κατά την οποία ανατράπηκε με κατάδηλες επιδιώξεις, σε διάστημα ολίγων μόλις μηνών, η 18/2006 απόφαση της ίδιας Ολομέλειας για τους συμβασιούχους. Η φανερή αυτή παρανομία καθιστά ανυπόστατες τις αποφάσεις της συγκεκριμένης συνεδρίασης, κατά την οποία μάλιστα εκτός των άλλων παραβιάστηκε δεινά και το άρθρο 6 παράγραφος 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, εφόσον είναι πρόδηλο ότι δεν υπήρξε δίκαιη δίκη.
Για το χαμηλό επίπεδο αξιοπιστίας του δικαστικού μας συστήματος οι ευθύνες είναι αυταπόδεικτες και μεγάλες στο χώρο της δικαστικής όσο και της πολιτικής εξουσίας, η ενίσχυση δε του κύρους της πρώτης απαιτεί πράξεις καθημερινής υπευθυνότητας και θεσμικής προσήλωσης και όχι τετριμμένες έως και υποκριτικές δηλώσεις για ανεξαρτησία Δικαιοσύνης και συνείδηση δικαστών.
Αν γίνει δεκτό ότι οι προβολές αυτές δημιουργούσαν, ρωγμώδες έστω, ανάχωμα κατά τον κοινωνικό έλεγχο των πράξεων των δικαστηρίων, αυτό πλέον, εξαιτίας μιας σειράς δικαστικών αποφάσεων για σημαντικές υποθέσεις και με αποκορύφωμα τον τρόπο που οργανώθηκε, εξελίχθηκε και κατέληξε η υπόθεση των συμβασιούχων στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, κατέπεσε.
Πρέπει μάλιστα να επισημανθεί ότι η υπόθεση αυτή δεν είναι ένα ακόμα «δικαστικό επεισόδιο», αλλά αναδεικνύεται σε οριακό σημείο στη λειτουργία της Δικαιοσύνης, και η κοινωνία απαιτεί με μεγαλύτερη ένταση πλέον από τους δικαστές άμεσο επαναπροσδιορισμό της λειτουργικής και δικαιοδοτικής συμπεριφοράς τους και την απαρέγκλιτη τήρηση κανόνων και αρχών.
Αντίθετα, αν συνεχίσουν κάποιοι στο δικαστικό χώρο να μην αντιλαμβάνονται τις συνέπειες των πράξεών τους και να αποδέχονται τις παντί τρόπω παρεμβάσεις της πολιτικής εξουσίας, καθώς και άλλων κέντρων εξουσίας, εκτιμώ ότι η κοινωνία στην άσκηση του ελέγχου της, αναγκαίου σε κάθε περίπτωση, θα στραφεί σε οξύτερους τρόπους διαμαρτυρίας.
Ωστόσο το χρέος αυτό της έμπρακτης ενίσχυσης του κύρους του δικαιοδοτικού θεσμού, πιστεύω ότι υπάρχουν δικαστικοί για να το εκπληρώσουν και στον Αρειο Πάγο. Μαζί με αυτούς, δικηγορικοί σύλλογοι, φορείς και πολίτες.
Σήμερα, όμως, όχι αύριο.
Η αναφορά εντοπίζεται κυρίως στον κλάδο της πολιτικής δικαιοδοσίας, ιδιαίτερα δε στον Αρειο Πάγο, ο θεσμικός ρόλος του οποίου είναι καθοριστικός και οι αποφάσεις του επηρεάζουν τα δικαστήρια ουσίας.
Ετσι, χωρίς να έχουν υπάρξει στη διαχρονική λειτουργία όλων των δικαστικών σχηματισμών περίοδοι άσπιλης δικαιοδοτικής λειτουργίας, τα τελευταία χρόνια βιώνουμε συμπεριφορές, που θέτουν σε άμεση διακινδύνευση ακόμη και τους βασικούς όρους νομιμότητας και τις πάγιες αρχές δικαίου.
Κύρια έκφραση της δύσμορφης αυτής τακτικής είναι ότι η δικαστική ζυγαριά, μιας με ορθάνοιχτα μάτια Δικαιοσύνης, έχει γείρει προκλητικά πλέον υπέρ του Δημοσίου, των λεγόμενων δημόσιων επιχειρήσεων και των τραπεζών. Αναδεικνύονται οι φορείς αυτοί, κατά τρόπο απροσχημάτιστο, σε αυτόνομα δικαιϊκά μεγέθη ή για κάποιους, έστω λίγους, δικαστικούς σε πεδία ικανοποίησης των προσδοκιών τους, ενώ κατά τη δικαιϊκή μας τάξη έπρεπε να αντιμετωπίζονται, με την ανάγκη τήρησης τουλάχιστον της ισοδυναμίας των δικονομικών όπλων, ως διάδικοι και μόνο.
Επιπρόσθετα, δημιουργείται ένα είδος δικαστικού λαϊκισμού με δικαστικές αποφάσεις που φαίνεται να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της επικαιρότητας και όχι της τήρησης σταθερών κανόνων και αρχών. Ο δικαστικός αυτός λαϊκισμός παρακολουθεί το νομοθετικό λαϊκισμό της πολιτικής εξουσίας, η οποία με την ψήφιση νόμων ευκαιριακής κοπής επιχειρεί να δημιουργήσει την ψευδή εντύπωση αντιμετώπισης των κοινωνικών προβλημάτων.
Ως επιβεβαίωση όλων αυτών έρχεται η αποκαλυπτική δήλωση του προέδρου του Αρείου Πάγου, ότι αρεοπαγίτες ψήφισαν τηλεφωνικώς, αλλά φαίνονται ως παρόντες στη διάσκεψη στις 19/4/2007, σε μία από τις σημαντικότερες μάλιστα δίκες, κατά την οποία ανατράπηκε με κατάδηλες επιδιώξεις, σε διάστημα ολίγων μόλις μηνών, η 18/2006 απόφαση της ίδιας Ολομέλειας για τους συμβασιούχους. Η φανερή αυτή παρανομία καθιστά ανυπόστατες τις αποφάσεις της συγκεκριμένης συνεδρίασης, κατά την οποία μάλιστα εκτός των άλλων παραβιάστηκε δεινά και το άρθρο 6 παράγραφος 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, εφόσον είναι πρόδηλο ότι δεν υπήρξε δίκαιη δίκη.
Για το χαμηλό επίπεδο αξιοπιστίας του δικαστικού μας συστήματος οι ευθύνες είναι αυταπόδεικτες και μεγάλες στο χώρο της δικαστικής όσο και της πολιτικής εξουσίας, η ενίσχυση δε του κύρους της πρώτης απαιτεί πράξεις καθημερινής υπευθυνότητας και θεσμικής προσήλωσης και όχι τετριμμένες έως και υποκριτικές δηλώσεις για ανεξαρτησία Δικαιοσύνης και συνείδηση δικαστών.
Αν γίνει δεκτό ότι οι προβολές αυτές δημιουργούσαν, ρωγμώδες έστω, ανάχωμα κατά τον κοινωνικό έλεγχο των πράξεων των δικαστηρίων, αυτό πλέον, εξαιτίας μιας σειράς δικαστικών αποφάσεων για σημαντικές υποθέσεις και με αποκορύφωμα τον τρόπο που οργανώθηκε, εξελίχθηκε και κατέληξε η υπόθεση των συμβασιούχων στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, κατέπεσε.
Πρέπει μάλιστα να επισημανθεί ότι η υπόθεση αυτή δεν είναι ένα ακόμα «δικαστικό επεισόδιο», αλλά αναδεικνύεται σε οριακό σημείο στη λειτουργία της Δικαιοσύνης, και η κοινωνία απαιτεί με μεγαλύτερη ένταση πλέον από τους δικαστές άμεσο επαναπροσδιορισμό της λειτουργικής και δικαιοδοτικής συμπεριφοράς τους και την απαρέγκλιτη τήρηση κανόνων και αρχών.
Αντίθετα, αν συνεχίσουν κάποιοι στο δικαστικό χώρο να μην αντιλαμβάνονται τις συνέπειες των πράξεών τους και να αποδέχονται τις παντί τρόπω παρεμβάσεις της πολιτικής εξουσίας, καθώς και άλλων κέντρων εξουσίας, εκτιμώ ότι η κοινωνία στην άσκηση του ελέγχου της, αναγκαίου σε κάθε περίπτωση, θα στραφεί σε οξύτερους τρόπους διαμαρτυρίας.
Ωστόσο το χρέος αυτό της έμπρακτης ενίσχυσης του κύρους του δικαιοδοτικού θεσμού, πιστεύω ότι υπάρχουν δικαστικοί για να το εκπληρώσουν και στον Αρειο Πάγο. Μαζί με αυτούς, δικηγορικοί σύλλογοι, φορείς και πολίτες.
Σήμερα, όμως, όχι αύριο.
