Νέες συνεργασίες και παλιοί δαίμονες
Τέτα Παπαδοπούλου, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2007-06-22
Ως πού θα πάει η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης; Δεν το ξέρουμε. Ομως ξέρουμε πού έχει πάει το σχέδιο για την πολιτική ένωσή της σχεδόν κατά διαβόλου. Στη σημερινή Ευρώπη των 27, η οποία συχνά δυσκολεύεται να εναρμονίσει τα συμφέροντα όλων των μελών της, αρκετά είναι τα κράτη-μέλη που αναπτύσσουν δίκτυα συνεργασίας με τους γείτονές τους είτε πρόκειται για γείτονες που είναι επίσης μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης είτε όχι. Και, βέβαια, η συνεργασία αυτή λέγεται -πώς αλλιώς;- περιφερειακή.
Στον Βορρά, τα κράτη γύρω από τη Βαλτική Θάλασσα προωθούν ήδη τέτοιες συνεργασίες στην περιοχή τους. Στον Νότο, αμέσως μετά την εκλογή του ο νέος Γάλλος πρόεδρος έριξε την ιδέα για μια «μεσογειακή ένωση» που θα συνδέει ακριβώς τις χώρες της νότιας Ευρώπης με εκείνες της υπόλοιπης Μεσογείου. Και Ανατολικά ή Κεντροανατολικά τι γίνεται; Εδώ, δηλαδή, στις χώρες της μετακομμουνιστικής Ευρώπης, η προσπάθεια περιφερειακής συνεργασίας είναι πολύ χαρακτηριστική και έχει συγκεκριμένο όνομα.
«Κεντρο-Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία» (CEI -Central European Initiative). Ιδρύθηκε το 1989, μόλις έπεσε το Τείχος του Βερολίνου. Ο σκοπός της; Διπλός.
Πρώτον, να βοηθήσει τις χώρες που ελευθερώθηκαν από τον κομμουνισμό στη δύσκολη πορεία της μετάβασης προς τη δημοκρατία. Δεύτερον, να συμβάλει στην αμοιβαία προσέγγιση των χωρών της Κεντρικής Ευρώπης (νοούμενης με την ευρεία έννοια του όρου) και επίσης των Βαλκανίων.
Στην «Κεντρο-Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία» συμμετέχουν συνολικά 18 χώρες. Εκτός από δύο -Αυστρία και Ιταλία- όλες οι υπόλοιπες φέρουν την εμπειρία και τις συνέπειες του κομμουνιστικού καθεστώτος. Σημειώστε, επίσης, ότι από τις 18 χώρες οι μισές είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Αυστρία, Ιταλία, Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία, Βουλγαρία, Ρουμανία).
Πρόσφατα, στο ορεινό τουριστικό θέρετρο Ζακοπάνε της Πολωνίας, έγινε μια συνάντηση στο πλαίσιο της «Κεντρο-Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας». Πήραν μέρος πολλοί ειδικοί και ερευνητές, οι οποίοι προσπάθησαν να κωδικοποιήσουν όσα συνδέουν τις χώρες τους αλλά και όσα -προσοχή- τις διαφοροποιούν από την υπόλοιπη Ευρώπη.
Ο όρος «περιφερειακή ταυτότητα» είχε την τιμητική του. Δεν τους δίνει κανείς άδικο, αρκεί βέβαια η «περιφερειακή ταυτότητα» να μη γίνει έμμονη ιδέα.
Στη συνάντηση που έγινε στο Ζακοπάνε τέθηκαν πολύ ενδιαφέροντα ζητήματα, αν και για πολλούς στην Ελλάδα μοιάζουν με ...κινέζικα. Θα σταθώ επιγραμματικά σε δύο από αυτά: ο φόβος της Ρωσίας και ο φιλοατλαντισμός.
Οι χώρες της μετακομμουνιστικής Ευρώπης, παρ’ ότι σήμερα δεν απειλούνται από τη Ρωσία, διατηρούν όμως σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό τον φόβο απέναντί της (έχει καεί η γούνα τους). Ιδίως εκείνες που βρίσκονται εγγύτερα ή έχουν κοινά σύνορα. Το βάρος της γεωπολιτικής και της έως χθες Ιστορίας σκιάζει πάντα το παρόν.
1945 και 1989. Η Δυτική Ευρώπη πανηγύριζε την απελευθέρωσή της το 1945. Ομως για την άλλη μισή Ευρώπη, το τέλος του ναζισμού το διαδέχτηκαν σαράντα πέντε χρόνια σταλινισμού. Από τη μια βαρβαρότητα στην άλλη. Αυτή, λοιπόν, η άλλη μισή Ευρώπη περίμενε να έρθει το 1989, για να πανηγυρίσει.
Οι χώρες της μετακομμουνιστικής Ευρώπης, ακριβώς λόγω γεωπολιτικής και Ιστορίας -λέγε με Ρωσία- επιζητούν την ασφάλειά τους στους στενούς δεσμούς με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ. Το λένε πολύ καθαρά και σε κάθε ευκαιρία. Το είπαν και στη συνάντηση στο Ζακοπάνε. Οτι δηλαδή για την ασφάλειά τους έχουν ανάγκη μιας στρατιωτικής στήριξης πιο σημαντικής από αυτήν που μπορούν να περιμένουν από την Ευρώπη.
Οι δύο χρονολογίες, 1945 και 1989, αρκούν. Δείχνουν πόσο διαφορετική ήταν η Ιστορία του 20ού αιώνα στα δύο κομμάτια της Ευρώπης. Ιδίως μάλιστα, πόσο πολαπλά τραγική ήταν για τους λαούς που βρέθηκαν στο ανατολικό μπλοκ.
Πολλά, πάρα πολλά, εξηγούνται λόγω παρελθόντος. Μια στιγμή όμως. Το παρελθόν δεν δικαιολογεί απαραιτήτως οτιδήποτε συμβαίνει σήμερα. Και πάντως, κανείς δεν είναι υπεράνω κριτικής.
Στις χώρες, λοιπόν, της μετακομμουνιστικής Ευρώπης έχουν αναδυθεί πολλές και διάφορες μορφές φανατισμού: Εθνικισμός. Ξενοφοβία. Μισαλλοδοξία. Ρεβανσισμός. Αλλά και εσωστρέφεια. Καμία χώρα δεν εξαιρείται. Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία, Ρουμανία, Εσθονία. Τα φαινόμενα αυτά εκφράζονται και από τις πολιτικές δυνάμεις ακόμη και στην κορυφή -στην ηγεσία της χώρας.
Η Πολωνία είναι το πιο πικρό παράδειγμα. Θλιβερή κατάσταση, ιδίως τα τελευταία δύο χρόνια. Πρόσφατα, στο Στρασβούργο, Πολωνός ευρωβουλευτής του κυβερνητικού συνασπισμού, σε ομιλία του επαίνεσε τις ...δικτατορίες των Σαλαζάρ (Πορτογαλία) και Φράνκο (Ισπανία). Πρόσφατα, στη Βαρσοβία, ομάδα του κυβερνητικού συνασπισμού πρότεινε να ανακηρύξει η Βουλή τον Ιησού Χριστό ...βασιλιά της Πολωνίας.
Αλλαγές. Από την Πολωνία του Ταντέους Μαζοβιέτσκι, σε αυτήν που την κυβερνούν οι δίδυμοι αδελφοί Κατσίνσκι. Εφιαλτικός, ριζοσπαστικός λαϊκισμός. Οι αδελφοί Κατσίνσκι προωθούν νόμο «περί αποκομμουνιστικοποίησης» που εκτός από γελοίος είναι ταπεινωτικός και επικίνδυνος.
«Αντικομμουνισμός με μπολσεβίκικο πρόσωπο». Έτσι ακριβώς περιγράφει ο Ανταμ Μίχνικ -μεγάλη μορφή της δημοκρατικής αντιπολίτευσης και διευθυντής της εφημερίδας Gazeta Wyborcza- τον εκτροχιασμό του λαϊκισμού στη χώρα του. Οι παλιοί δαίμονες προβάλλουν ξανά.
ΥΓ.102 ημέρες είναι όμηρος στη Γάζα, ο Αλαν Τζόνστον (ανταποκριτής του BBC). Οι τρομοκράτες απαγωγείς του απειλούν ότι θα τον αποκεφαλίσουν. Η Χαμάς δηλώνει ότι μεσολαβεί για να τους πείσει να τον αφήσουν ελεύθερο. Φαντάσου, υπάρχουν και χειρότερα από τη Χαμάς.
Αποθέωση στην Αλβανία
***Σχεδόν όποια χώρα στον κόσμο κι αν επισκέπτεται, τον καλωσορίζουν με μαχητικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. Τζορτζ Μπους: ο πιο «δημοφιλής ανεπιθύμητος». Είναι κι αυτό ένα από τα επιτεύγματα του Αμερικανού προέδρου. Λόγοι υπάρχουν πολλοί, κυρίως όμως ο άφρων πόλεμος και η φρίκη στο Ιράκ. Η κόλαση που δημιούργησε στην περιοχή η ιδιοφυής πολιτική Μπους, κόλαση που ασφαλώς βρήκε ιδεώδες έδαφος -ήρθε και έδεσε- δεν φαίνεται να έχει τέλος.
***Κι όμως αυτόν τον ανεπιθύμητο Αμερικανό πρόεδρο πριν από λίγες ημέρες τον υποδέχτηκαν στην Αλβανία περίπου σαν να ήταν εθνικός ήρωας. Και εκεί, μέσα στις εκδηλώσεις λατρείας και στην αναμπουμπούλα χάθηκε ή τέλος πάντων έγινε καπνός -τι εκ των δύο δεν έχει τόσο σημασία- το ρολόι που φορούσε.
***Και άρχισε η εύκολη αντιαλβανική ρητορεία. «Του το έκλεψαν για να το μοσχοπουλήσουν», κ.λπ. Ισως ναι. Ισως όχι. Είναι δεδομένος και άκρατος ο φιλοαμερικανισμός των Αλβανών. Πιθανολογώ, λοιπόν, ότι εκείνος που υποτίθεται ότι ...υπεξαίρεσε το προεδρικό ρολόι δεν έχει σκοπό να το πουλήσει. Απεναντίας, θα το κρατήσει. Σουβενίρ ανεκτίμητο από την επίσκεψη του μεγάλου πολιτικού ανδρός (μη χειρότερα) στη μικρή του χώρα.
***Οι κάμερες κατέγραψαν εικόνες εντυπωσιακές από το ταξίδι Μπους. Εκδηλώσεις λαϊκού ενθουσιασμού στα Τίρανα και στο χωριό Φούσε Κράγε, κοντά στην αλβανική πρωτεύουσα. Τα πλήθη σπρώχνονταν για να αγγίξουν τον «πλανητάρχη» και να τον αγκαλιάσουν. Πολλοί έσκυβαν και του φιλούσαν το χέρι! Εικόνες που μας πάνε πίσω, σε μιαν άμακρινή εποχή -έσπευσαν να πουν κάποιοι.
***Εντάξει και σωστά. Όμως μονά-ζυγά δικά μας; Αναρωτιέμαι. Πόση απόσταση χωρίζει εκείνους τους Αλβανούς που φιλούσαν το χέρι του Τζορτζ Μπους, από εκείνους τους Έλληνες πολιτικούς που σκύβουν κάθε τόσο και φιλούν το χέρι των επισκόπων και αρχιεπισκόπων; Των άλλων, τα βλέπουμε. Τα ημέτερα, όχι.
Πέρασαν σχεδόν είκοσι χρόνια από την πτώση του Τείχους. Κι όμως πολλοί ακόμη και τώρα δεν μπορούν, ή δεν θέλουν, να καταλάβουν για ποιον λόγο οι χώρες της μετακομμουνιστικής Ευρώπης -ύστερα από μισόν αιώνα ολοκληρωτισμού- υποστηρίζουν την αμερικανική πολιτική σε κάθε περίπτωση.
Ειδικότερα, οι Αλβανοί βλέπουν σήμερα τις ΗΠΑ ως συμπαραστάτη τους σε αυτά που θεωρούν εθνικά τους δίκαια. Οσο για εκείνες τις σκηνές λατρείας τύπου ...«Αη Γιώργης Μπους στα Τίρανα», προς τι η κατάπληξη; Ζητάμε πολιτική δημοκρατική κουλτούρα σε μία χώρα που βγήκε από τη φυλακή του Χότζα; Επιπλέον, και τούτο βαραίνει ακόμη περισσότερο: ξεχνάμε σε ποια κατάσταση βρισκόταν αυτός ο λαός στην προ Χότζα εποχή;
ΜΙΚΡΟ ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙΟ
Τ και Τ, όπως Τουρκική Ταυτότητα
«Προσβολή της τουρκικής ταυτότητας». Με αυτήν την κατηγορία παραπέμπεται σε δίκη ο Αρατ Ντινκ και άλλοι τρεις δημοσιογράφοι στην Τουρκία. Πάλι τα ίδια. Και χειρότερα. Γιατί; Διότι ο διωκόμενος Αρατ Ντινκ είναι ο γιος του δολοφονηθέντος στην Κωνσταντινούπολη (19.1.07) Χραντ Ντινκ, του αρμενικής καταγωγής Τούρκου δημοσιογράφου και εκδότη της εβδομαδιαίας δίγλωσσης εφημερίδας -στην τουρκική και αρμενική γλώσσα- «Agos». Η δολοφονία του είχε προκαλέσει σοκ εντός και εκτός Τουρκίας. «Είμαστε όλοι Αρμένιοι!», «Είμαστε όλοι Χραντ Ντινκ!», φώναζαν χιλιάδες κόσμου που βγήκαν στους δρόμους μόλις έγινε γνωστή η φρικτή είδηση. Ο δολοφονηθείς αγωνιζόταν για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων, η οποία αποτελεί εθνικό ταμπού στην Τουρκία, αλλά επίσης και για τη συμφιλίωση Τούρκων και Αρμενίων. «Προσβολή της τουρκικής ταυτότητας». Η Εισαγγελία Κωνσταντινούπολης προτείνει για τον Αρατ Ντινκ, ο οποίος μετά τη δολοφονία του πατέρα του είναι ο εκδότης της εφημερίδας «Agos», ποινή φυλάκισης έξι μηνών. Ο λόγος της δίωξης; Η «Agos» δημοσίευσε πρόσφατα μια συνέντευξη του δολοφονηθέντος (την είχε δώσει στο Reuter, πέρσι το καλοκαίρι) στην οποία αναφερόταν στη γενοκτονία των Αρμενίων. Είναι πολύ απλό. Για την επίσημη Τουρκία, το 1915 δεν έγινε γενοκτονία (πιθανώς, οι Αρμένιοι για άγνωστους λόγους αποφάσισαν να αυτοσφαγιαστούν μαζικά). Τελεία, παύλα. Οποιος μιλά δημόσια γι’ αυτό το εθνικό ταμπού, προσβάλλει την «τουρκική ταυτότητα» και έπονται συνέπειες, δικαστικές και άλλες. Πάντως, πρέπει να το παραδεχτούμε. Στην Τουρκία, σημειώνεται βελτίωση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας της έκφρασης. Τον πατέρα Ντινκ τον δολοφόνησαν φανατικοί εθνικιστές. Τον γυιο Ντινκ τον απειλούν μόνο με φυλάκιση έξι μηνών. Θα την εκτίσει και θα προλάβει, κιόλας, να πάει στο μνημόσυνο του πατέρα του. Θαυμάσια. Τι είναι έξι μήνες; Σιγά την ποινή...
Στον Βορρά, τα κράτη γύρω από τη Βαλτική Θάλασσα προωθούν ήδη τέτοιες συνεργασίες στην περιοχή τους. Στον Νότο, αμέσως μετά την εκλογή του ο νέος Γάλλος πρόεδρος έριξε την ιδέα για μια «μεσογειακή ένωση» που θα συνδέει ακριβώς τις χώρες της νότιας Ευρώπης με εκείνες της υπόλοιπης Μεσογείου. Και Ανατολικά ή Κεντροανατολικά τι γίνεται; Εδώ, δηλαδή, στις χώρες της μετακομμουνιστικής Ευρώπης, η προσπάθεια περιφερειακής συνεργασίας είναι πολύ χαρακτηριστική και έχει συγκεκριμένο όνομα.
«Κεντρο-Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία» (CEI -Central European Initiative). Ιδρύθηκε το 1989, μόλις έπεσε το Τείχος του Βερολίνου. Ο σκοπός της; Διπλός.
Πρώτον, να βοηθήσει τις χώρες που ελευθερώθηκαν από τον κομμουνισμό στη δύσκολη πορεία της μετάβασης προς τη δημοκρατία. Δεύτερον, να συμβάλει στην αμοιβαία προσέγγιση των χωρών της Κεντρικής Ευρώπης (νοούμενης με την ευρεία έννοια του όρου) και επίσης των Βαλκανίων.
Στην «Κεντρο-Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία» συμμετέχουν συνολικά 18 χώρες. Εκτός από δύο -Αυστρία και Ιταλία- όλες οι υπόλοιπες φέρουν την εμπειρία και τις συνέπειες του κομμουνιστικού καθεστώτος. Σημειώστε, επίσης, ότι από τις 18 χώρες οι μισές είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Αυστρία, Ιταλία, Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία, Βουλγαρία, Ρουμανία).
Πρόσφατα, στο ορεινό τουριστικό θέρετρο Ζακοπάνε της Πολωνίας, έγινε μια συνάντηση στο πλαίσιο της «Κεντρο-Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας». Πήραν μέρος πολλοί ειδικοί και ερευνητές, οι οποίοι προσπάθησαν να κωδικοποιήσουν όσα συνδέουν τις χώρες τους αλλά και όσα -προσοχή- τις διαφοροποιούν από την υπόλοιπη Ευρώπη.
Ο όρος «περιφερειακή ταυτότητα» είχε την τιμητική του. Δεν τους δίνει κανείς άδικο, αρκεί βέβαια η «περιφερειακή ταυτότητα» να μη γίνει έμμονη ιδέα.
Στη συνάντηση που έγινε στο Ζακοπάνε τέθηκαν πολύ ενδιαφέροντα ζητήματα, αν και για πολλούς στην Ελλάδα μοιάζουν με ...κινέζικα. Θα σταθώ επιγραμματικά σε δύο από αυτά: ο φόβος της Ρωσίας και ο φιλοατλαντισμός.
Οι χώρες της μετακομμουνιστικής Ευρώπης, παρ’ ότι σήμερα δεν απειλούνται από τη Ρωσία, διατηρούν όμως σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό τον φόβο απέναντί της (έχει καεί η γούνα τους). Ιδίως εκείνες που βρίσκονται εγγύτερα ή έχουν κοινά σύνορα. Το βάρος της γεωπολιτικής και της έως χθες Ιστορίας σκιάζει πάντα το παρόν.
1945 και 1989. Η Δυτική Ευρώπη πανηγύριζε την απελευθέρωσή της το 1945. Ομως για την άλλη μισή Ευρώπη, το τέλος του ναζισμού το διαδέχτηκαν σαράντα πέντε χρόνια σταλινισμού. Από τη μια βαρβαρότητα στην άλλη. Αυτή, λοιπόν, η άλλη μισή Ευρώπη περίμενε να έρθει το 1989, για να πανηγυρίσει.
Οι χώρες της μετακομμουνιστικής Ευρώπης, ακριβώς λόγω γεωπολιτικής και Ιστορίας -λέγε με Ρωσία- επιζητούν την ασφάλειά τους στους στενούς δεσμούς με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ. Το λένε πολύ καθαρά και σε κάθε ευκαιρία. Το είπαν και στη συνάντηση στο Ζακοπάνε. Οτι δηλαδή για την ασφάλειά τους έχουν ανάγκη μιας στρατιωτικής στήριξης πιο σημαντικής από αυτήν που μπορούν να περιμένουν από την Ευρώπη.
Οι δύο χρονολογίες, 1945 και 1989, αρκούν. Δείχνουν πόσο διαφορετική ήταν η Ιστορία του 20ού αιώνα στα δύο κομμάτια της Ευρώπης. Ιδίως μάλιστα, πόσο πολαπλά τραγική ήταν για τους λαούς που βρέθηκαν στο ανατολικό μπλοκ.
Πολλά, πάρα πολλά, εξηγούνται λόγω παρελθόντος. Μια στιγμή όμως. Το παρελθόν δεν δικαιολογεί απαραιτήτως οτιδήποτε συμβαίνει σήμερα. Και πάντως, κανείς δεν είναι υπεράνω κριτικής.
Στις χώρες, λοιπόν, της μετακομμουνιστικής Ευρώπης έχουν αναδυθεί πολλές και διάφορες μορφές φανατισμού: Εθνικισμός. Ξενοφοβία. Μισαλλοδοξία. Ρεβανσισμός. Αλλά και εσωστρέφεια. Καμία χώρα δεν εξαιρείται. Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία, Ρουμανία, Εσθονία. Τα φαινόμενα αυτά εκφράζονται και από τις πολιτικές δυνάμεις ακόμη και στην κορυφή -στην ηγεσία της χώρας.
Η Πολωνία είναι το πιο πικρό παράδειγμα. Θλιβερή κατάσταση, ιδίως τα τελευταία δύο χρόνια. Πρόσφατα, στο Στρασβούργο, Πολωνός ευρωβουλευτής του κυβερνητικού συνασπισμού, σε ομιλία του επαίνεσε τις ...δικτατορίες των Σαλαζάρ (Πορτογαλία) και Φράνκο (Ισπανία). Πρόσφατα, στη Βαρσοβία, ομάδα του κυβερνητικού συνασπισμού πρότεινε να ανακηρύξει η Βουλή τον Ιησού Χριστό ...βασιλιά της Πολωνίας.
Αλλαγές. Από την Πολωνία του Ταντέους Μαζοβιέτσκι, σε αυτήν που την κυβερνούν οι δίδυμοι αδελφοί Κατσίνσκι. Εφιαλτικός, ριζοσπαστικός λαϊκισμός. Οι αδελφοί Κατσίνσκι προωθούν νόμο «περί αποκομμουνιστικοποίησης» που εκτός από γελοίος είναι ταπεινωτικός και επικίνδυνος.
«Αντικομμουνισμός με μπολσεβίκικο πρόσωπο». Έτσι ακριβώς περιγράφει ο Ανταμ Μίχνικ -μεγάλη μορφή της δημοκρατικής αντιπολίτευσης και διευθυντής της εφημερίδας Gazeta Wyborcza- τον εκτροχιασμό του λαϊκισμού στη χώρα του. Οι παλιοί δαίμονες προβάλλουν ξανά.
ΥΓ.102 ημέρες είναι όμηρος στη Γάζα, ο Αλαν Τζόνστον (ανταποκριτής του BBC). Οι τρομοκράτες απαγωγείς του απειλούν ότι θα τον αποκεφαλίσουν. Η Χαμάς δηλώνει ότι μεσολαβεί για να τους πείσει να τον αφήσουν ελεύθερο. Φαντάσου, υπάρχουν και χειρότερα από τη Χαμάς.
Αποθέωση στην Αλβανία
***Σχεδόν όποια χώρα στον κόσμο κι αν επισκέπτεται, τον καλωσορίζουν με μαχητικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. Τζορτζ Μπους: ο πιο «δημοφιλής ανεπιθύμητος». Είναι κι αυτό ένα από τα επιτεύγματα του Αμερικανού προέδρου. Λόγοι υπάρχουν πολλοί, κυρίως όμως ο άφρων πόλεμος και η φρίκη στο Ιράκ. Η κόλαση που δημιούργησε στην περιοχή η ιδιοφυής πολιτική Μπους, κόλαση που ασφαλώς βρήκε ιδεώδες έδαφος -ήρθε και έδεσε- δεν φαίνεται να έχει τέλος.
***Κι όμως αυτόν τον ανεπιθύμητο Αμερικανό πρόεδρο πριν από λίγες ημέρες τον υποδέχτηκαν στην Αλβανία περίπου σαν να ήταν εθνικός ήρωας. Και εκεί, μέσα στις εκδηλώσεις λατρείας και στην αναμπουμπούλα χάθηκε ή τέλος πάντων έγινε καπνός -τι εκ των δύο δεν έχει τόσο σημασία- το ρολόι που φορούσε.
***Και άρχισε η εύκολη αντιαλβανική ρητορεία. «Του το έκλεψαν για να το μοσχοπουλήσουν», κ.λπ. Ισως ναι. Ισως όχι. Είναι δεδομένος και άκρατος ο φιλοαμερικανισμός των Αλβανών. Πιθανολογώ, λοιπόν, ότι εκείνος που υποτίθεται ότι ...υπεξαίρεσε το προεδρικό ρολόι δεν έχει σκοπό να το πουλήσει. Απεναντίας, θα το κρατήσει. Σουβενίρ ανεκτίμητο από την επίσκεψη του μεγάλου πολιτικού ανδρός (μη χειρότερα) στη μικρή του χώρα.
***Οι κάμερες κατέγραψαν εικόνες εντυπωσιακές από το ταξίδι Μπους. Εκδηλώσεις λαϊκού ενθουσιασμού στα Τίρανα και στο χωριό Φούσε Κράγε, κοντά στην αλβανική πρωτεύουσα. Τα πλήθη σπρώχνονταν για να αγγίξουν τον «πλανητάρχη» και να τον αγκαλιάσουν. Πολλοί έσκυβαν και του φιλούσαν το χέρι! Εικόνες που μας πάνε πίσω, σε μιαν άμακρινή εποχή -έσπευσαν να πουν κάποιοι.
***Εντάξει και σωστά. Όμως μονά-ζυγά δικά μας; Αναρωτιέμαι. Πόση απόσταση χωρίζει εκείνους τους Αλβανούς που φιλούσαν το χέρι του Τζορτζ Μπους, από εκείνους τους Έλληνες πολιτικούς που σκύβουν κάθε τόσο και φιλούν το χέρι των επισκόπων και αρχιεπισκόπων; Των άλλων, τα βλέπουμε. Τα ημέτερα, όχι.
Πέρασαν σχεδόν είκοσι χρόνια από την πτώση του Τείχους. Κι όμως πολλοί ακόμη και τώρα δεν μπορούν, ή δεν θέλουν, να καταλάβουν για ποιον λόγο οι χώρες της μετακομμουνιστικής Ευρώπης -ύστερα από μισόν αιώνα ολοκληρωτισμού- υποστηρίζουν την αμερικανική πολιτική σε κάθε περίπτωση.
Ειδικότερα, οι Αλβανοί βλέπουν σήμερα τις ΗΠΑ ως συμπαραστάτη τους σε αυτά που θεωρούν εθνικά τους δίκαια. Οσο για εκείνες τις σκηνές λατρείας τύπου ...«Αη Γιώργης Μπους στα Τίρανα», προς τι η κατάπληξη; Ζητάμε πολιτική δημοκρατική κουλτούρα σε μία χώρα που βγήκε από τη φυλακή του Χότζα; Επιπλέον, και τούτο βαραίνει ακόμη περισσότερο: ξεχνάμε σε ποια κατάσταση βρισκόταν αυτός ο λαός στην προ Χότζα εποχή;
ΜΙΚΡΟ ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙΟ
Τ και Τ, όπως Τουρκική Ταυτότητα
«Προσβολή της τουρκικής ταυτότητας». Με αυτήν την κατηγορία παραπέμπεται σε δίκη ο Αρατ Ντινκ και άλλοι τρεις δημοσιογράφοι στην Τουρκία. Πάλι τα ίδια. Και χειρότερα. Γιατί; Διότι ο διωκόμενος Αρατ Ντινκ είναι ο γιος του δολοφονηθέντος στην Κωνσταντινούπολη (19.1.07) Χραντ Ντινκ, του αρμενικής καταγωγής Τούρκου δημοσιογράφου και εκδότη της εβδομαδιαίας δίγλωσσης εφημερίδας -στην τουρκική και αρμενική γλώσσα- «Agos». Η δολοφονία του είχε προκαλέσει σοκ εντός και εκτός Τουρκίας. «Είμαστε όλοι Αρμένιοι!», «Είμαστε όλοι Χραντ Ντινκ!», φώναζαν χιλιάδες κόσμου που βγήκαν στους δρόμους μόλις έγινε γνωστή η φρικτή είδηση. Ο δολοφονηθείς αγωνιζόταν για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων, η οποία αποτελεί εθνικό ταμπού στην Τουρκία, αλλά επίσης και για τη συμφιλίωση Τούρκων και Αρμενίων. «Προσβολή της τουρκικής ταυτότητας». Η Εισαγγελία Κωνσταντινούπολης προτείνει για τον Αρατ Ντινκ, ο οποίος μετά τη δολοφονία του πατέρα του είναι ο εκδότης της εφημερίδας «Agos», ποινή φυλάκισης έξι μηνών. Ο λόγος της δίωξης; Η «Agos» δημοσίευσε πρόσφατα μια συνέντευξη του δολοφονηθέντος (την είχε δώσει στο Reuter, πέρσι το καλοκαίρι) στην οποία αναφερόταν στη γενοκτονία των Αρμενίων. Είναι πολύ απλό. Για την επίσημη Τουρκία, το 1915 δεν έγινε γενοκτονία (πιθανώς, οι Αρμένιοι για άγνωστους λόγους αποφάσισαν να αυτοσφαγιαστούν μαζικά). Τελεία, παύλα. Οποιος μιλά δημόσια γι’ αυτό το εθνικό ταμπού, προσβάλλει την «τουρκική ταυτότητα» και έπονται συνέπειες, δικαστικές και άλλες. Πάντως, πρέπει να το παραδεχτούμε. Στην Τουρκία, σημειώνεται βελτίωση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας της έκφρασης. Τον πατέρα Ντινκ τον δολοφόνησαν φανατικοί εθνικιστές. Τον γυιο Ντινκ τον απειλούν μόνο με φυλάκιση έξι μηνών. Θα την εκτίσει και θα προλάβει, κιόλας, να πάει στο μνημόσυνο του πατέρα του. Θαυμάσια. Τι είναι έξι μήνες; Σιγά την ποινή...
