Θεωρώ ότι τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών δεν έκρυβαν καμιά έκπληξη. Η συστηματική μελέτη του συνόλου των δημοσκοπήσεων στη διάρκεια της προηγούμενης κοινοβουλευτικής περιόδου, αποκάλυπτε τις πολιτικές διαθέσεις των πολιτών και τα μηνύματα που προετοιμάζονταν να στείλουν την ώρα της κάλπης. Τα βασικά ερωτήματα για το εκλογικό αποτέλεσμα είχαν απαντηθεί προ πολλού. Οι αναγνώστες της ΑΥΓΗΣ ήταν ενημερωμένοι από τις αναλύσεις που παρουσιάζαμε ως επιτροπή μελέτης δημοσκοπήσεων. Το εκλογικό αποτέλεσμα λοιπόν επιβεβαίωσε σχεδόν το σύνολο των εκτιμήσεων και προβλέψεων που είχαμε δημοσιοποιήσει όλο αυτό το διάστημα.

Η πεντακομματική Βουλή, το σαφές προβάδισμα της Ν.Δ.., η μεγάλη πτώση και των δύο κομμάτων που κυβέρνησαν, η σημαντική αύξηση του ΚΚΕ και του ΣΥΡΙΖΑ, η αύξηση της αποχής και των άκυρων λευκών, ήταν στοιχεία της ανάλυσης μας.

Η απογοήτευση από τον δικομματισμό

Η μείωση των δυνάμεων του δικομματισμού, που πλησίασε το ιστορικά χαμηλότερο ποσοστό των εκλογών του 1996, φαινόταν σε όλη τη διάρκεια της διακυβέρνησης της χώρας από την Ν.Δ.. Η απογοήτευση των πολιτών από τη μη επίλυση των προβλημάτων ήταν συνεχώς εμφανής. Σημαντικά πολιτικά γεγονότα, όπως οι τηλεφωνικές υποκλοπές τον Μάρτιο του 2006, τα φαινόμενα διαφθοράς με τους κουμπάρους και τα ομόλογα, καθώς και η μεγάλη καταστροφή από τις φωτιές του καλοκαιριού, αύξαναν συνεχώς την απογοήτευση των πολιτών, όχι μόνο κατά της κυβέρνησης αλλά γενικότερα κατά του δικομματισμού. Οι πολίτες συνειδητοποιούσαν, αργά αλλά σταθερά, ότι αυτό το κράτος που αναπαράγει τα προβλήματα χωρίς να μπορεί να τα λύνει, χτίστηκε σιγά - σιγά, πολλά χρόνια τώρα με την πολιτική και των δύο κομμάτων εξουσίας.

Ήταν λοιπόν αναμενόμενο ότι το άθροισμα των δύο κομμάτων εξουσίας θα ήταν μειωμένο. Ήταν σίγουρο ότι το πολιτικό κόστος θα το πλήρωναν και τα δύο κόμματα σχεδόν ισότιμα.

Η γραφική παράσταση 1 αποτυπώνει την πορεία του δικομματισμού τα τελευταία 14 χρόνια και ο πίνακας 1 τις αριθμητικές και ποσοστιαίες μεταβολές των κομμάτων στις δύο τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις.

Γραφική Παράσταση 1

Η απογοήτευση από τον δικομματισμό

Πίνακας 1

2004

2007

Διαφορές

Μεταβολές %

Ν.Δ.

45,36

41,84

-3,52

-8%

ΠΑΣΟΚ

40,55

38,10

-2,45

-6%

ΚΚΕ

5,90

8,15

+2,25

+38%

ΣΥΡΙΖΑ

3,26

5,04

+1,78

+55%

ΛΑ.Ο.Σ

2,19

3,80

+1,61

+74%

ΑΛΛΑ

2,74

3,07

+0,33

+12%

Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ σε παράλληλη πορεία

Αυτό που με ενδιαφέρον παρακολουθούσαμε από τη μελέτη των δημοσκοπήσεων και που επιβεβαιώθηκε από το εκλογικό αποτέλεσμα ήταν ότι η πτώση των δυνάμεων του δικομματισμού ακουμπούσε σχεδόν ισοδύναμα και τα δύο κόμματα.

Σε όλη την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο:

Συνεχώς η Ν.Δ. προηγούταν του ΠΑΣΟΚ στην πρόθεση ψήφου και η σταδιακή πτώση της ήταν περίπου αναλογική με την πτώση του ΠΑΣΟΚ

Το ΠΑΣΟΚ ως κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν κατόρθωσε να πείσει τους πολίτες ότι θα ήταν καλύτερη κυβέρνηση από αυτή της Ν.Δ.

Το ΠΑΣΟΚ δεν έπεισε με τον αντιπολιτευτικό του λόγο.

Το ΠΑΣΟΚ δεν μπόρεσε να απαλλαγεί από το κυβερνητικό του έργο. Έτσι ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. έμοιαζαν αρκετά στα έργα και πολύ στα λόγια.

Η δεξιόστροφη πολιτική του ΠΑΣΟΚ τα τελευταία 10 χρόνια το εμπόδιζε να σηκώσει κεφάλι και να παρακολουθήσει την απογοήτευση ενός τμήματος της κοινωνίας και τον ριζοσπαστισμό ενός άλλου τμήματος.

Το ΠΑΣΟΚ είχε για πολλά χρόνια αποσυρθεί από τις κοινωνικές διεργασίες και τους κοινωνικούς αγώνες και δεν μπορούσε να εμπνεύσει. Σημειώναμε συνεχώς ότι η ήττα του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 2004 είχε βαθιά αίτια.

Η παράλληλη και ομοιόμορφη λοιπόν πτώση Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ που φαινόταν σε όλες τις δημοσκοπήσεις σηματοδοτούσε ότι σε αυτές τις εκλογές δεν θα είχαμε πόλωση γιατί δεν θα υπήρχε ουσιαστικό κυβερνητικό διακύβευμα. Για αυτό παρατηρώντας την γραφική παράσταση 2, διαπιστώνουμε ότι το αποτέλεσμα των εκλογών μοιάζει με το εκλογικό αποτέλεσμα του 1996 με αντίθετους πρωταγωνιστές για διαφορετικούς φυσικά πολιτικούς λόγους.

Γραφική Παράσταση 2

Η αποχή και τα άκυρα - λευκά

Η απογοήτευση των πολιτών από τον δικομματισμό, η απουσία κυβερνητικού διακυβεύματος στις εκλογές καθώς και η έλλειψη ουσιαστικής εναλλακτικής πρότασης εξουσίας από την αριστερά, ενίσχυσαν την αποχή από τις εκλογές και αύξησαν τον αριθμό των πολιτών που εκφράστηκαν με άκυρο και λευκό. Περίπου 216.000 λιγότεροι πολίτες προσήλθαν στις κάλπες την προηγούμενη Κυριακή, ενώ τα άκυρα και τα λευκά έφθασαν το μεγάλο ποσοστό των εκλογών του 1996, ενισχύοντας το επιχείρημα ότι οι εκλογές του 2007 έμοιαζαν σε βασικά χαρακτηριστικά με τις εκλογές του 1996.

Η γραφική παράσταση 3 απεικονίζει όσα ισχυριζόμαστε με δεδομένο ότι τα ποσοστιαία στοιχεία για την αποχή δεν είναι ακριβή εξαιτίας της ελλιπούς ενημέρωσης των εκλογικών καταλόγων.

Γραφική Παράσταση 3

ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ

Και τα δύο κόμματα της ιστορικής αριστεράς παρουσίασαν σημαντική αύξηση των δυνάμεων τους. Έχει σημασία να σημειώσουμε ότι το άθροισμά τους ξεπέρασε το ποσοστό του ενιαίου ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ στις εκλογές του Ιουνίου το 1989, που ήταν το μεγαλύτερο σε βουλευτικές εκλογές μετά την μεταπολίτευση.

Πολλοί ψηφοφόροι κυρίως του ΠΑΣΟΚ , απογοητευμένοι από την δεξιά πολιτική του ΠΑΣΟΚ και την ουσιαστική ταύτιση του με τον πολιτικό λόγο της Ν.Δ., ενίσχυσαν τα κόμματα της αριστεράς, θέλοντας να στείλουν το μήνυμα ότι έχουν ανάγκη να επιστρέψουν στο αριστερό όραμα τους που εγκατέλειψαν στον δρόμο προς την εξουσία.

Η μεγάλη άνοδος του ΚΚΕ που εισέπραξε με μεγαλύτερη ευκολία την ψήφο διαμαρτυρίας των πολιτών ούτε θα πρέπει να υποτιμηθεί, ούτε να θεωρηθεί ότι θα αφήσει αναλλοίωτη την πολιτική γραμμή που ακολουθεί πολλά χρόνια η ηγεσία του.

Η μεγαλύτερη ποσοστιαία άνοδος των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ σηματοδοτεί από την μια μεριά ότι η πολιτική και εκλογική ενότητα της αριστεράς εξακολουθεί να είναι επιθυμητή. Σηματοδοτεί ακόμη την ανάγκη της κοινωνίας για μια συλλογικότητα με σταθερή αριστερή φυσιογνωμία που θα επικοινωνεί με τους πολίτες που ριζοσπαστικοποιούνται εξαιτίας της απουσίας λύσεων στα μεγάλα και καθημερινά προβλήματα που τους απασχολούν.

Ο ΣΥΡΙΖΑ κατόρθωσε να επικοινωνήσει καλύτερα με την νεολαία και τα κινήματα των πολιτών και να μετατρέψει την κοινωνική αγανάκτηση σε πολιτικό λόγο μέσα στο κοινοβούλιο. Ο ΣΥΡΙΖΑ σε αυτές τις εκλογές εισέπραξε θετικότερη ψήφο σε σχέση με τις δύο προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις και αυτό αποτελεί παρακαταθήκη για το μέλλον.

Ποιοτικά στοιχεία για τον ΣΥΡΙΖΑ

Από την πρώτη ανάγνωση των αποτελεσμάτων - θα ακολουθήσει ολοκληρωμένη μελέτη των ποιοτικών στοιχείων των exit poll - προκύπτουν τα εξής:

Το 7,5% περίπου των νέων ψηφοφόρων προτίμησαν να ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ, πιέζοντας εμμέσως σε μερική αλλαγή ψήφου και τους γονείς τους, ενώ περισσότεροι είναι οι άνδρες από τις γυναίκες που ψήφισαν τον ΣΥΡΙΖΑ.

Το 10% περίπου των φοιτητών συναντήθηκαν με τα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ, τιμώντας με τον καλύτερο τρόπο τον νικηφόρο αγώνα για το άρθρο 16 και την αγωνιστική πολιτική συνάντηση της φοιτητικής νεολαίας με τον καθαρό πολιτικό λόγο του ΣΥΡΙΖΑ.

Σημαντική είναι επίσης και η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στους εργαζόμενους και στους ανέργους. ενώ η μεταβολή ποσοστιαίας αύξησης (50%) στα αστικά κέντρα ήταν λίγο μικρότερη από την ποσοστιαία αύξηση πανελλαδικά (55%).

Έχει μεγάλη αξία ότι μόνο σε ένα νομό ( Ροδόπης), δύο πρωτεύουσες νομών ( Κομοτηνής, Άμφισσας) και 51 Καποδιστριακούς Δήμους από τους 1034, ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσίασε πτώση σε σύγκριση με τα εκλογικά αποτελέσματα του 2004.

Με την γνώση ότι η συσπείρωση του ΣΥΡΙΖΑ είναι περίπου στο 75%, εξάγουμε το συμπέρασμα ότι οι μισοί ψηφοφόροι ψήφισαν τον ΣΥΡΙΖΑ για πρώτη φορά. Οι πολίτες αυτοί που συνάντησαν το ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ για πρώτη φορά, οι πολίτες που ακούμπησαν σε αυτές τις πολιτικές συνθήκες την πολιτική τους αγανάκτηση στον ΣΥΡΙΖΑ, έχουν μεγάλη κινητικότητα. Χρειάζεται λοιπόν ώριμη σκέψη και ουσιαστική ανάλυση σε βάθος για να κατανοήσουμε τις απόψεις τους. Είπαμε ότι οι εκλογές της περασμένης Κυριακής έμοιαζαν σε πολλά σημεία με τις εκλογές του 1996. Αυτό πρέπει να το πάρουμε σοβαρά υπόψη για να μην έρθουν οι εκλογές του 2000.

Οι γραφικές παραστάσεις 4 και 5, απεικονίζουν την αργή αλλά σταθερή ανοδική πορεία των κομμάτων της αριστεράς μετά τις εκλογές του 1993.

Γραφική Παράσταση 4

Γραφική Παράσταση 5

Η είσοδος του ΛΑ.Ο.Σ στην Βουλή.

Σημαντικό μερίδιο της αγανάκτησης των πολιτών - από τον αδιέξοδο και εναλλασσόμενο στην εξουσία δικομματισμό - εισέπραξε όπως φαινόταν και από τις δημοσκοπήσεις, ο ΛΑ.Ο.Σ. Μπορεί τελικά το ποσοστό του να ήταν μικρότερο από την δυναμική που παρουσίαζε στην πρόθεση ψήφου, όμως η είσοδος στην Βουλή ακροδεξιού κόμματος μετά από 30 χρόνια και μάλιστα με την συγκεκριμένη κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, είναι πολιτικά μια αρνητική εξέλιξη.

Γενικά πολιτικά συμπεράσματα.

Ο πολιτικός στόχος του ΣΥΡΙΖΑ για ήττα του δικομματισμού, αύξηση των δυνάμεων της ριζοσπαστικής αριστεράς και δημιουργία νέου πολιτικού τοπίου, έχω την γνώμη ότι επιτεύχθηκε σε σημαντικό βαθμό.

Δεν θα πρέπει να υποτιμήσουμε τις έξι μονάδες που έχασε ο δικομματισμός.

Δεν θα πρέπει να υποτιμήσουμε την άνοδο των δυνάμεων της αριστεράς και να παραβλέψουμε το 5% του ΣΥΡΙΖΑ.

Δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε ότι έχουμε μια κυβέρνηση με ισχνή πλειοψηφία που θα έχει να αντιμετωπίσει μια ισχυρότερη κοινωνία.

Δεν θα πρέπει να υποτιμήσουμε την κρίση που περνάει το ΠΑΣΟΚ Ο κόσμος του ΠΑΣΟΚ που είτε το στήριξε, είτε μετακινήθηκε αριστερότερα θα πονέσει στην προσπάθεια του να αναζητήσει τα βαθύτερα αίτια της ήττας του. Πολλοί από το ΠΑΣΟΚ θα αρνηθούν να εγκλωβιστούν στο δίλημμα της ονοματολογίας για τον αρχηγό και θα αναζητήσουν την συζήτηση στις πολιτικές που ακολουθεί το κόμμα τους. Μπορούμε θετικά να παρακολουθούμε τις αναζητήσεις τους.

Θα πρέπει όμως να ξέρουμε ότι στο επόμενο διάστημα θα ανοίξουν υποχρεωτικά μεγάλα θέματα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, και θα κριθούμε όλοι από τις συγκεκριμένες προτάσεις που θα καταθέσουμε. Οι πολίτες είναι πια περισσότερο υποψιασμένοι, λιγότερο φανατικοί με τις κομματικές τους προτιμήσεις και ωριμότεροι για νέες αποφάσεις.

Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μπροστά σε νέες και καλύτερες συνθήκες. Ο τρόπος που θα πολιτευθεί, σε σχέση με την κυβερνητική πολιτική, σε σχέση με το κίνημα που θα αναπτύσσεται ενάντια στα μέτρα της κυβέρνησης, σε σχέση με τις εξελίξεις μέσα στο ΠΑΣΟΚ αλλά και στην πολιτική αντιπαράθεση με το ΚΚΕ, θα είναι καθοριστική για την ανάπτυξη της ριζοσπαστικής και ανανεωτικής αριστεράς.

Τις καλές συνθήκες για την επόμενη εκλογική μάχη μπορούμε να τις δημιουργήσουμε από σήμερα, γνωρίζοντας ότι οι γενικότερες συνθήκες δεν θα είναι πάντα ευνοϊκές για τις δυνάμεις της αριστεράς.