Μηδέν για την Παιδεία
Στην ομίχλη το προσχέδιο του προϋπολογισμού
Ελίζα Παπαδάκη, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2007-10-03
Πέντε φορές επανέλαβε τη λέξη «διαφάνεια» ο Πρωθυπουργός, καθώς διάβαζε τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης στη Βουλή. Για να υπογραμμίσει, κάθε φορά, τη βούληση να την ενισχύσει. Η κυβέρνηση υπερψηφίσθηκε από τους 152 βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας και λίγες ώρες μετά ήρθε η πρώτη δοκιμή: το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού που παρουσίασε ο υπουργός Οικονομίας Γιώργος Αλογοσκούφης. Το κείμενο και τα κονδύλια που αναγράφονται εκεί πιο πολλές απορίες γεννούν, παρά αποσαφηνίζουν την κατάσταση των δημοσίων οικονομικών, τις πολιτικές που θα ακολουθηθούν και τις επιπτώσεις τους στους πολίτες.
Δεν είναι μόνον ερωτήματα όπως το πόσο θα πληρώνεται το πετρέλαιο θέρμανσης και πόσο γρήγορα και εύκολα θα επιστρέφεται η διαφορά του φόρου από το πετρέλαιο κίνησης, που έχει γεμίσει αγωνία πολλά, τα φτωχότερα ιδίως, νοικοκυριά. Ή σε ποιες τιμές και πόσο θα φορολογηθούν τα ακίνητα, που ανησυχεί αρκετούς εύπορους. Ή, τέλος, αν θα αυξηθεί ο ΦΠΑ εντείνοντας την ακρίβεια για όλους, χειρότερα επομένως και πάλι για όσους τα βγάζουν δύσκολα πέρα. Αν ήθελε κάποιος να είναι πολύ καλόπιστος, θα μπορούσε να δεχθεί τις καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις του κ. Αλογοσκούφη ότι όλα αυτά θα διευκρινισθούν έγκαιρα, ότι δεν θα υπάρξει επιβάρυνση με μεγαλύτερο φόρο καυσίμων για τη θέρμανση και ότι αύξηση του ΦΠΑ «δεν είναι στις προθέσεις της κυβέρνησης». Κανείς όμως δεν κατάλαβε πώς συνέβη τα φετινά φορολογικά έσοδα να είναι κατά 575 εκατομμύρια ευρώ υψηλότερα από τον στόχο του προϋπολογισμού, να εμφανίζουν από πέρυσι αύξηση 8% αντί του 6,7% που αντιστοιχούσε στην πρόβλεψη και μάλιστα όταν τους πρώτους επτά μήνες του έτους έδειχναν σημαντική υστέρηση. Δεν καθυστέρησαν οι εκλογές και οι καταστροφές την είσπραξη των φόρων; Ούτε άλλωστε εξηγήθηκε πώς θα γίνει το 2008 να αυξηθούν κατά 12,3%, ξεπερνώντας ακόμη και το ρεκόρ του 1999, της χρονιάς της μέγιστης προσπάθειας για την ένταξη στην ΟΝΕ (η αύξηση έφθασε τότε το 12%, τα επόμενα χρόνια κυμάνθηκε γύρω στο 6,5% με αυξομειώσεις), όταν η κεντρική κυβερνητική γραμμή που προπαγανδίζεται σε όλους τους τόνους είναι η συνεχιζόμενη μείωση των φορολογικών συντελεστών για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις. Τόσο μεγάλη απόδοση θα βρει ξαφνικά η πάταξη της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου; Αν επαληθεύονταν οι προβλέψεις του προϋπολογισμού για το 2008 και οι εκτιμήσεις για φέτος, η συνολική φορολογική επιβάρυνση της οικονομίας θα αυξανόταν από 22,3% σε 24,4% του ΑΕΠ. Μια τέτοια αύξηση θα μπορούσε να κριθεί θετικά και να γίνει ευρύτερα αποδεκτή κάτω από δύο προϋποθέσεις: Να ανταποκρίνεται σε μιαν αντίληψη κοινωνικής δικαιοσύνης για την κατανομή των βαρών. Και να πείθει ότι με τα πρόσθετα κρατικά έσοδα θα χρηματοδοτηθούν κοινωνικά ωφέλιμες δημόσιες δαπάνες. Ο υπερδιπλασιασμός των εσόδων που αναμένονται από τους φόρους στην περιουσία δεν θα έπρεπε να προκαλεί ευρύτερες αντιρρήσεις, καλό θα ήταν μάλιστα να μην περιοριζόταν στην ακίνητη περιουσία, αλλά να επεκτεινόταν και στις κινητές αξίες. Υπάρχει πολύς πλούτος συσσωρευμένος στη χώρα μας που καιρός είναι να συμβάλει στην κάλυψη βασικών κοινωνικών αναγκών. Μόνο που όλο το θέμα παρουσιάσθηκε ανάποδα από την κυβέρνηση προεκλογικά και εξακολουθεί μέχρι τώρα: ως απαλλαγή των ακινήτων από τους πολλούς φόρους που τα βαρύνουν, με έμφαση στην κατάργηση του φόρου κληρονομιάς. Ποιος επομένως να πιστέψει τι; Και η αύξηση κατά 45% των εσόδων από τον ειδικό φόρο κατανάλωσης καυσίμων θα μπορούσε να ενταχθεί σε μια γενικότερη προσπάθεια για το περιβάλλον, για να ενθαρρυνθεί συστηματικά η εξοικονόμηση ενέργειας που πλέον κοστίζει ακριβά, να συγκρατηθεί η υπερβολική, καταχρηστική κατανάλωση. Αντ΄ αυτού αναφέρεται μόνον η υποχρέωση της χώρας μας έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εφαρμόσει τη σχετική οδηγία...
Από τις δύο αυτές πηγές, περιουσία και καύσιμα, προβλέπεται στο προσχέδιο να προέλθει το ένα τρίτο σχεδόν από τη συνολική αύξηση των φορολογικών εσόδων. Για να πάνε πού όμως αυτά τα αυξημένα έσοδα; Τα δύο πιο εκρηκτικά προβλήματα που ζήσαμε φέτος ήταν η Παιδεία και το περιβάλλον. Αλλά στη μεν Παιδεία οι δημόσιες δαπάνες καθηλώνονται σε μιαν αύξηση μόλις 6,5%, χαμηλότερη από την αύξηση 7% που προβλέπεται για το ονομαστικό ΑΕΠ. Έχουμε το χαμηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ στις δαπάνες για την Παιδεία στην Ευρώπη και το 2008 η κυβέρνηση προτίθεται να το μειώσει κι άλλο. Το δε περιβάλλον και η αναγκαία ολοκληρωμένη πολιτική για την προστασία του δεν βρίσκεται πουθενά μέσα στο προσχέδιο του προϋπολογισμού. Ανύπαρκτα. Αυξάνονται, και καλώς, άλλα κονδύλια: για την υγεία (9,4%), τις συντάξεις(10,1%), τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων (8,6%)... Αλλά για την Παιδεία και το περιβάλλον αποτυπώνεται πλήρης αδιαφορία.
Δεν είναι μόνον ερωτήματα όπως το πόσο θα πληρώνεται το πετρέλαιο θέρμανσης και πόσο γρήγορα και εύκολα θα επιστρέφεται η διαφορά του φόρου από το πετρέλαιο κίνησης, που έχει γεμίσει αγωνία πολλά, τα φτωχότερα ιδίως, νοικοκυριά. Ή σε ποιες τιμές και πόσο θα φορολογηθούν τα ακίνητα, που ανησυχεί αρκετούς εύπορους. Ή, τέλος, αν θα αυξηθεί ο ΦΠΑ εντείνοντας την ακρίβεια για όλους, χειρότερα επομένως και πάλι για όσους τα βγάζουν δύσκολα πέρα. Αν ήθελε κάποιος να είναι πολύ καλόπιστος, θα μπορούσε να δεχθεί τις καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις του κ. Αλογοσκούφη ότι όλα αυτά θα διευκρινισθούν έγκαιρα, ότι δεν θα υπάρξει επιβάρυνση με μεγαλύτερο φόρο καυσίμων για τη θέρμανση και ότι αύξηση του ΦΠΑ «δεν είναι στις προθέσεις της κυβέρνησης». Κανείς όμως δεν κατάλαβε πώς συνέβη τα φετινά φορολογικά έσοδα να είναι κατά 575 εκατομμύρια ευρώ υψηλότερα από τον στόχο του προϋπολογισμού, να εμφανίζουν από πέρυσι αύξηση 8% αντί του 6,7% που αντιστοιχούσε στην πρόβλεψη και μάλιστα όταν τους πρώτους επτά μήνες του έτους έδειχναν σημαντική υστέρηση. Δεν καθυστέρησαν οι εκλογές και οι καταστροφές την είσπραξη των φόρων; Ούτε άλλωστε εξηγήθηκε πώς θα γίνει το 2008 να αυξηθούν κατά 12,3%, ξεπερνώντας ακόμη και το ρεκόρ του 1999, της χρονιάς της μέγιστης προσπάθειας για την ένταξη στην ΟΝΕ (η αύξηση έφθασε τότε το 12%, τα επόμενα χρόνια κυμάνθηκε γύρω στο 6,5% με αυξομειώσεις), όταν η κεντρική κυβερνητική γραμμή που προπαγανδίζεται σε όλους τους τόνους είναι η συνεχιζόμενη μείωση των φορολογικών συντελεστών για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις. Τόσο μεγάλη απόδοση θα βρει ξαφνικά η πάταξη της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου; Αν επαληθεύονταν οι προβλέψεις του προϋπολογισμού για το 2008 και οι εκτιμήσεις για φέτος, η συνολική φορολογική επιβάρυνση της οικονομίας θα αυξανόταν από 22,3% σε 24,4% του ΑΕΠ. Μια τέτοια αύξηση θα μπορούσε να κριθεί θετικά και να γίνει ευρύτερα αποδεκτή κάτω από δύο προϋποθέσεις: Να ανταποκρίνεται σε μιαν αντίληψη κοινωνικής δικαιοσύνης για την κατανομή των βαρών. Και να πείθει ότι με τα πρόσθετα κρατικά έσοδα θα χρηματοδοτηθούν κοινωνικά ωφέλιμες δημόσιες δαπάνες. Ο υπερδιπλασιασμός των εσόδων που αναμένονται από τους φόρους στην περιουσία δεν θα έπρεπε να προκαλεί ευρύτερες αντιρρήσεις, καλό θα ήταν μάλιστα να μην περιοριζόταν στην ακίνητη περιουσία, αλλά να επεκτεινόταν και στις κινητές αξίες. Υπάρχει πολύς πλούτος συσσωρευμένος στη χώρα μας που καιρός είναι να συμβάλει στην κάλυψη βασικών κοινωνικών αναγκών. Μόνο που όλο το θέμα παρουσιάσθηκε ανάποδα από την κυβέρνηση προεκλογικά και εξακολουθεί μέχρι τώρα: ως απαλλαγή των ακινήτων από τους πολλούς φόρους που τα βαρύνουν, με έμφαση στην κατάργηση του φόρου κληρονομιάς. Ποιος επομένως να πιστέψει τι; Και η αύξηση κατά 45% των εσόδων από τον ειδικό φόρο κατανάλωσης καυσίμων θα μπορούσε να ενταχθεί σε μια γενικότερη προσπάθεια για το περιβάλλον, για να ενθαρρυνθεί συστηματικά η εξοικονόμηση ενέργειας που πλέον κοστίζει ακριβά, να συγκρατηθεί η υπερβολική, καταχρηστική κατανάλωση. Αντ΄ αυτού αναφέρεται μόνον η υποχρέωση της χώρας μας έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εφαρμόσει τη σχετική οδηγία...
Από τις δύο αυτές πηγές, περιουσία και καύσιμα, προβλέπεται στο προσχέδιο να προέλθει το ένα τρίτο σχεδόν από τη συνολική αύξηση των φορολογικών εσόδων. Για να πάνε πού όμως αυτά τα αυξημένα έσοδα; Τα δύο πιο εκρηκτικά προβλήματα που ζήσαμε φέτος ήταν η Παιδεία και το περιβάλλον. Αλλά στη μεν Παιδεία οι δημόσιες δαπάνες καθηλώνονται σε μιαν αύξηση μόλις 6,5%, χαμηλότερη από την αύξηση 7% που προβλέπεται για το ονομαστικό ΑΕΠ. Έχουμε το χαμηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ στις δαπάνες για την Παιδεία στην Ευρώπη και το 2008 η κυβέρνηση προτίθεται να το μειώσει κι άλλο. Το δε περιβάλλον και η αναγκαία ολοκληρωμένη πολιτική για την προστασία του δεν βρίσκεται πουθενά μέσα στο προσχέδιο του προϋπολογισμού. Ανύπαρκτα. Αυξάνονται, και καλώς, άλλα κονδύλια: για την υγεία (9,4%), τις συντάξεις(10,1%), τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων (8,6%)... Αλλά για την Παιδεία και το περιβάλλον αποτυπώνεται πλήρης αδιαφορία.
